Over hun hoofden heen

Janiek Kistemaker • 20 sep 2009

Deze maand is zowel in ons land als in België het debat over de hoofddoek weer opgelaaid. De gemoederen raakten behoorlijk verhit. Niet alleen op talloze weblogs, maar ook in de kranten en tenslotte in de Tweede Kamer, waar Wilders voorstelde belasting te gaan heffen op het dragen van een hoofddoek. De gotspe! Aan de andere kant van onze zuidgrens neemt de discussie, na het van kracht worden van een hoofddoekverbod op Antwerpse middelbare scholen, een veel urgenter vorm aan.

Het begon allemaal op 1 september, toen het dragen van een hoofddoek op Antwerpse middelbare scholen verboden werd. Actieplatform BOEH! (Baas Over Eigen Hoofd) reageerde daarop met een positieve campagne, waarin zij jongeren opriep willekeurig wat op hun hoofd te zetten, om daarmee tegen het hoofddoekverbod te protesteren. Tien dagen later belegden de vrouwen van BOEH! een persconferentie om bredere aandacht te vragen voor wat zij zien als een schending van het recht van moslimvrouwen om zich naar hun eigen overtuiging te kleden.

Ondertussen begon in ons land een heidebrand in de media na een uitspraak van Femke Halsema in De Pers. Binnen de contekst waren haar woorden beslist genuanceerd en gaf zij slechts een heldere inkijk in het spanningsveld tussen haar politieke keuze om elke overheidscontrole op het dragen van een hoofddoek af te wijzen én haar eigen gevoelens tegenover wat zij heeft leren zien als symbool van onderdrukking van vrouwen. Daarbuiten ging het klinken als een heuse leuze: “Ik kan niet wachten op het moment waarop ze in vrijheid hun hoofddoek zullen afslingeren.”

Genoeg om de vlam naar links en rechts in de pan te laten slaan. Tineke Bennema toonde zich in Anja Meulenbelt en Femke Halsema voerden een felle discussie via hun weblogs. Sheich Fawaz Jneid reageerde met een uitspraak die alle negatieve vooroordelen over de inherente vrouwonvriendelijkheid van de islam nog eens netjes bevestigde. Sylvain Ephimenco liet de echo ervan dan ook twee weken lang nagalmen in zijn zaterdagse personal_en_political in Trouw.

En toen kwam Wilders tijdens het begrotingsdebat met het groteske voorstel om een vergunningenstelsel voor het dragen van een hoofddoek in te stellen. Het neologisme dat hij daarbij lanceerde had drie dagen later al meer dan 8000 hits in Google, maar ik vind het te schunnig om hier te herhalen. Was het nu Femke of toch Agnes Kant die vond dat er dan ook maar belasting op waterstofperoxide moest komen?

Bij al dat tumult en die hilariteit is er één geluid dat nauwelijks vernomen wordt: dat van de hoofddoekdragende vrouwen zelf. Het gekrakeel gaat zo goed als geheel over hun hoofden heen en zijzelf lijken er weinig in te zeggen te krijgen. Over wier vrijheid ging het ook alweer?

Ik geef hier heel even het woord aan de activisten van BOEH!:

"Religieuze tekens, zoals de hoofddoek, verbieden zal hier geen enkele oplossing op bieden. Integendeel. Hiermee wordt een nieuw probleem gecreëerd. Jongeren worden niet langer voorbereid op de multiculturele samenleving waarmee ze sowieso te maken zullen hebben. Ze worden bovendien niet gewapend om hun eigen keuzes te maken – hetzij religieus, hetzij niet-religieus, dit op een zelfbewuste en assertieve wijze. Het onderwijs faalt in wat één van haar meest essentiële pedagogische projecten zou moeten zijn: jongeren tot mondige en geëmancipeerde burgers maken.

Ten slotte wordt hiermee een verkeerd maatschappelijk signaal gestuurd naar een Vlaanderen dat vandaag steeds moeilijker met de complexe en uiteenlopende samenstelling van haar bevolking blijkt te kunnen omgaan. Er wordt de boodschap meegegeven dat gesluierde vrouwen uitsluiten kan en mag."

Met deze argumenten tekenden zij op 12 spetember protest aan tegen het ingestelde hoofddoekverbod. Op 16 september werd besloten juridische stappen te ondernemen teneinde het hoofddoekverbod op de scholen aan te vechten. Meer informatie hierover wordt regelmatig gepubliceerd op hun website.