Zijn vrouwen die de krant lezen lui?

Afgelopen donderdag publiceerde de Engelse Daily Mail een artikel genaamd ‘Dutch Delight’. Het stuk gaat niet over onaangepaste nuchterheid, zuinigheid of stroopwafels, maar over het levensgeluk van Nederlandse vrouwen. Volgens journalist Liz Jones is Nederland namelijk het walhalla van de parttime werkende vrouw. Deze vrouw wordt praktisch volledig door haar man onderhouden en vertoeft elke dag drie uur in het café. Dit is Jones te weten gekomen na een handvol gesprekken met vrouwen in en rond Amsterdam. ‘Soms vind ik het wel sneu voor die mannen, dat ze de hele dag op kantoor moeten zitten. Maar meestal niet.’ Aldus een van haar respondenten.

De Daily Mail is vergelijkbaar met de Nederlandse Telegraaf: geen krant met een hoog aanzien. Toch komen de artikelen vaak in een brede kring lezers terecht. Ik kreeg het artikel toegestuurd van een hoogopgeleide vriendin, die het weer van één van haar vriendinnen had gekregen. Er is veel kritiek op het stuk: Nederlandse vrouwen antwoorden op de website dat zij zich nauwelijks in het stuk herkennen, en dat Jones geen oog heeft voor klassenverschillen: de vrouwen die zij heeft geselecteerd voor interviews kunnen het zich permitteren om een luizenleventje te leiden. Ondanks deze weerleggingen blijft de strekking van ‘Dutch Delight’ in het achterhoofd hangen.

Het artikel is op een veelbesproken feit gebaseerd: minder dan 10% van de Nederlandse vrouwen werkt fulltime. Dit gegeven wordt regelmatig in de Nederlandse media besproken – niet in de laatste plaats door Elma Drayer, de schrijfster van Verwende Prinsesjes. De wenselijkheid van persoonlijke keuzes omtrent werk en kinderen wordt breed uitgemeten in de pers – maar er is minder aandacht voor het effect dat deze discussies moeten hebben op het zelfbeeld van de individuele Nederlandse vrouw.

Op dezelfde dag, donderdag 10 maart, behandelde journalist Adinda Akkermans in de Next Question van NRC Next de vraag ‘Zijn blondjes écht dom?’. Allereerst een geruststelling: alle wetenschappers zijn het erover eens zijn dat blonde vrouwen niet dommer zijn dan brunettes. Het stereotype komt waarschijnlijk voort uit de onbewuste associatie die mensen maken met kinderen, waarbij blondheid hand in hand gaat met naïviteit. Dit vooroordeel is vervolgens gevoed door jarenlange bevestiging vanuit Hollywood, dat de belezen Marilyn Monroe structureel neerzette als een dom blondje.

Pyscholoog Belle Derks benadrukt echter dat de onwaarheid van een vooroordeel niet afdoet aan het effect ervan. Grappen over domme blondjes zorgen ervoor dat blonde vrouwen onzeker worden, en dus slechter presteren.We wisten het al, maar de wetenschap heeft het bevestigd: stereotyperingen hebben wel degelijk effect op het zelfbeeld van degene die getypeerd wordt.Het lijkt vanzelfsprekend dat dit geldt voor alle stereotyperingen – en dus ook voor het beeld dat Liz Jones schetst van Nederlandse vrouwen.

Het artikel was mij toegezonden als grap, en ik las het met veel plezier. Rust!’ schrijft Jones onder een afbeelding van een brug met een roze fiets eraan geketend: ‘Veel vrouwen in Amsterdam hebben de tijd om rustig door de stad te wandelen en fietsen, in plaats van fulltime te werken.’ Iedereen die weleens in Amsterdam is geweest weet dat de drukbezochte grachten en agressief bellende fietsers allerminst garant staan voor een kalme wandeling. Toch zijn bepaalde beschrijvingen herkenbaar. Misschien, dacht ik bij mezelf heeft de Daily Mail door zijn culturele afstand wel een beter beeld van de Nederlandse status quo, en is het inderdaad ‘as if feminism never happened’. Natuurlijk weten we wel beter: Nederlandse vrouwen werken hard en serieus, of dat nu binnen- of buitenshuis is. Een blonde vrouw weet ook dat haar haarkleur niets te maken heeft met haar intelligentie – en toch lijkt ze zich onbewust naar het stereotype te gaan gedragen. Kan zo’n eenzijdig geïnformeerd krantenartikel de Nederlandse vrouw dan lui maken?