HET RACISME VAN DE FOTOGRAFIE

redactie • 23 mrt 2015

Fotografie racistisch? Hoe kan een complete kunstdiscipline nou intrinsiek racistisch zijn? Maar voor de jaren 70 was de fotografie het toch. De Zwitsers-Franse regisseur Jean Luc Godard weigerde om die reden om met de vroege kleurenfilm, de Kodak Ektachrome 7, te werken. Volgens hem waren deze vroege kleurenfilms intrinsiek racistisch omdat je er een blanke huid beter mee kon afbeelden dan een donkere. De tentoonstelling To Photograph the Details of a Dark Horse in Low Light van Alan Broomberg en Oliver Chanarin is gewijd aan de bewogen relatie tussen fotografie en ras. 

De Zuid-Afrikaanse Alan Broomberg en de Britse Oliver Chanarin zijn beiden internationaal gevierde kunstenaars en fotografen, die de opdracht kregen om Gabon te documenteren. Ze bezochten het land diverse malen en maakten foto’s van bijzondere inwijdingsrituelen waarbij ze enkel kleurenfilms gebruikten met een houdbaarheidsdatum die in de jaren 60 al verstreken was. Inderdaad: dezelfde films waar Godard zijn beroemde kritiek op gaf. Ze konden slechts één beeld redden van de talloze verlopen rolletjes die ze in Afrika hadden volgeschoten. Dit werd het uitgangspunt van de expositie. 

Ter contrast staat een ander belangrijk werk centraal: een billboardformaat-foto met de naam Shirley, naar een fotomodel voor de Kodak Eastman Company uit de jaren 50. Haar portret werd destijds naar alle fotolabs in de hele wereld gestuurd als een voorbeeld van correcte belichting. Shirley werd hierdoor de standaard voor de ‘normale’ blanke huid. Pas in de jaren 80 ontwikkelde Kodak een kleurenfilm waarmee ook donkere tinten goed konden worden vastgelegd. De directeur van het bedrijf beschreef de nieuwe film destijds als bruikbaar om ‘de details van een donker paard in zwak licht mee te fotograferen’ (‘to photograph the details of a dark horse in low light’), waar deze tentoonstelling, die van 20 maart tot 3 juni te zien is in het FOAM, haar titel dan ook aan dankt.

Het verband tussen fotografie en racisme wordt door het FOAM verder onderzocht in de serie Polaroid Revolutionary Workers Movement. Caroline Hunter, een jonge chemicus die voor Polaroid Corporation in de Verenigde Staten werkte, stuitte in 1970 op bewijs dat haar bedrijf het apartheidsregime in Zuid-Afrika indirect steunde. Polaroid leverde namelijk het ID-2 camerasysteem waarmee de Zuid-Afrikaanse overheid op een efficiënte manier foto’s kon maken voor de beruchte identiteitskaarten die zwarte burgers altijd bij zich moesten dragen. De camera was voorzien van een knop om de flits te versterken voor het fotograferen van mensen met een donkere huid en had twee lenzen, zodat een portretfoto en een profielfoto samen op één vel fotopapier konden worden afgedrukt. Hunter en haar partner Ken Williams richtten de Polaroid Workers Revolutionary Movement op en voerden met succes campagne om het apartheidsregime te boycotten.

http://foam.org/
Broomberg & Chanarin: To Photograph the Details of a Dark Horse in Low Light en het project van Hunter & Williams zijn te zien tot 3 juni 2015.