LARA CROFT: DE BEROEMDSTE BORSTEN TER WERELD

De vrouwelijke actieheldin is een veelbesproken figuur in feministische cultuurkritiek. Een symbool van vrouwenemancipatie, maar tegelijkertijd een seksistisch stereotype. Soms empowering, soms teleurstellend, maar altijd voer voor discussie. LOVER-redacteuren bespreken de komende tijd op ‘Wonder Woensdag’ hun favoriete heldinnen en hun verhouding tot het feministische gedachtengoed.

De wulpse Lara Croft was de eerste populaire vrouwelijke heldin in een action-adventure game. Tot dat moment waren de rollen van vrouwen in dit genre beperkt tot slachtoffers of gijzelaars, maar in 1996 bracht PlayStation hier verandering in met de game Tomb Raider. Hoofdpersoon Lara Croft werd in eerste instantie met gejuich ontvangen door vrouwelijke spelers, die verheugd waren eindelijk te kunnen spelen met een heldin met wie ze zich als vrouw konden identificeren. Eindelijk hadden zij ook een passende heldin. Lara Croft was stoer, sterk, slim en onafhankelijk, en als een vrouwelijke versie van Indiana Jones leidde ze een leven vol avontuur. Een droom die niet alleen stoere jongetjes is voorbehouden.

Maar aan het uiterlijk van Lara Croft was duidelijk te zien dat ze niet ontworpen was om tegemoet te komen aan vrouwelijke verlangens. Vooral haar opmerkelijke borstomvang was onderwerp van discussie. Het gerucht ging dat haar boezem een fout van de ontwerper was, die per ongeluk een verkeerde knop indrukte en daarmee haar borstomvang met 150 procent vergrootte. Deze fout werd echter met zo veel enthousiasme ontvangen dat ze niet gecorrigeerd werd. En zo ging Lara Croft het avontuur aan met joekels van borsten die iedere andere vrouw tot last zouden zijn, maar voor Lara in de loop der jaren een asset werden.

Het werd dus al snel duidelijk dat ook een vrouwelijk gamepersonage met een actieve rol niet kon ontsnappen aan objectivering, en daarmee dus toch weer aan het passieve eind trok van de subject-object verhouding. Een zogenaamde ‘nude patch’ werd ontwikkeld, waarmee de game gehackt kon worden en spelers met een naakte Lara Croft konden spelen. Daarbij is belangrijk om te weten dat Tomb Raider een 'third-person' game is, dat wil zeggen dat het personage waar je als speler mee speelt ook in beeld verschijnt. Waar een first-person speelsituatie vooral uitnodigt tot identificatie, omdat je als het ware dóór de ogen van het speelbare personage kijkt, suggereert third-person eerder controle over een personage.

Veel games, ook met mannelijke personages, maken gebruik van third-person, maar het is vrij uitzonderlijk dat games waar met een vrouw gespeeld kan worden níet in third-person zijn. Computerspellen worden tenslotte hoofdzakelijk gemaakt voor jongens en mannen, en wie wil er nou spelen met een wijf als je niet eens kan zien hoe lekker ze is? Waar het spelen mét een vrouw door sommige wetenschappers wordt beoordeeld als een progressieve transgenderervaring, lijkt het voorbeeld van Lara Croft toch meer op een combinatie van ordinair voyeurisme en fetisjisme; voyeurisme door de controle die de speler heeft over haar lichaam en fetisjisme door de overdreven seksualisering van haar uiterlijk.

Dat Lara Croft toch ook bij vrouwelijke spelers immens populair was, valt te verklaren door de toenmalige schaarste aan vrouwelijke personages in actiespellen. Omdat een vrouwelijk personage mannen en vrouwen aansprak werd een veel bredere doelgroep bereikt. Haar populariteit was ongekend voor een personage uit een computerspel, en een filmadaptatie van Tomb Raider met een Lara Croft van vlees en bloed kon niet uitblijven. De tijd leende er zich uitstekend voor: dit waren de hoogtijdagen van vrouwelijke actieheldinnen (1998-2005). Film en tv werden bevolkt met vampire slayers, warrior princesses en superheldinnen. Een vrouwelijke avonturier paste uitstekend in het aanbod.

Lara Croft werd vertolkt door Angelina Jolie, zelf al een sekssymbool in Hollywood. De keuze voor Jolie werd met enthousiasme ontvangen, met haar wulpse rondingen en avontuurlijke bad girl image was ze perfect voor de rol. Maar zelfs Jolie moest de natuur een handje helpen. Ze maakte er geen geheim van dat ze vulling in haar beha droeg om Lara Crofts herkenbare figuur vorm te geven. Voor de filmversie werd echter wel besloten om haar een cupmaat kleiner te maken om haar zo een iets ‘realistischer’ uiterlijk te geven.

Nu kan er veel over Lara’s borsten gezegd worden, realistisch zijn ze natuurlijk niet. Het is maar zeer de vraag of lenig over rotsen heen springen en een sprintje trekken over de bergen wel zo fijn is wanneer je ook een behoorlijk gewicht aan boezem met je meesleept. Dan hebben we het nog niet eens over een twintigtal bad guys uitschakelen met een paar goed uitgekiende karatetrappen. Ze zouden op zijn minst stevig ingesnoerd moeten worden, anders vliegen zulke borsten letterlijk om je oren. Maar Lara’s borsten worden niet geremd door zwaartekracht. Net als in de computergame steken ze in de film te allen tijden pront vooruit en tijdens het rennen zit er nauwelijks beweging in. Daardoor hebben ze minder weg van echte borsten, en meer van schuimrubberen protheses. Lara’s borsten zijn in de film ook voortdurend compleet bedekt, er is geen tepel te zien en geen zichtbaar decolleté. Doordat ze zo prominent vooruit steken maar helemaal glad zijn en nauwelijks bewegen lijken film-Lara’s tepelloze Barbie-borsten net als in het computerspel weinig op echte borsten en meer op het concept van borsten als fetisjistische objecten. Tja, een jongenshand is snel gevuld, zeker als het om flinke nepborsten gaat.

Maar toen waren het juist deze 'perfecte' borsten, die ineens geassocieerd werden met ziekte en sterfelijkheid. Hoe nep de beroemde borsten van Angelina Jolie ook waren in de film, zozeer van vlees en bloed bleken ze in het echt. Dat bleek toen Jolie vorig jaar de bekentenis deed dat ze haar borsten preventief had laten verwijderen vanwege een erfelijk borstkankergen, dat de kans op borstkanker aanzienlijk verhoogt. Schokkend nieuws was het, dat elke serieuze krant haalde. Een Hollywoodactrice die haar borsten laat verwijderen, het is bijna tornen aan een heilig relikwie. Toch is het de vraag of dit nieuws afkomstig van een andere actrice ook zoveel ophef had veroorzaakt. Bij Angelina is de rol van haar lichaam altijd van belang geweest in haar succes. Haar rol als Lara Croft, met een paar van de meest beroemde borsten ter wereld, heeft daar alleen maar aan bijgedragen. Weg met de fantasieborsten van Lara Croft, de realiteit haalde de fans in.

Dat een paar borsten zoveel ophef kan veroorzaken, wie had dat gedacht? Maar het is natuurlijk niet verwonderlijk wanneer je je realiseert dat zowel de gamewereld als het actiegenre geheel gedomineerd wordt door mannen. Zowel in de industrie als in de fantasiewerelden die de industrie voortbrengt zijn vrouwen een gemarginaliseerde minderheid. Lara Croft is in haar fictionele wereld niet alleen een vrouw in een mannenwereld, ze is bijna de énige vrouw in een mannenwereld. In zo'n context is een stel tieten al snel een big deal.

Maar toch. Hoewel seksisme nog steeds de norm is in de gamewereld ontstaan er zo langzamerhand steeds meer door vrouwen of minderheden gedreven actiegames. Hoe objectiverend het personage van Lara Croft in eerste instantie ook was, haar explosieve succes heeft wel de weg gebaand voor meer vrouwelijke personages. Vrouwelijke personages die gaandeweg ook meer diepgang krijgen. En realistischere borsten. 

In de nieuwste Tomb Raider heeft Lara Croft overigens inmiddels een wat normaler postuur.