Onaardse benaderingen

Ekstasis van Julia Holter

Niels Vonberg • 30 mrt 2012

Mystiek is natuurlijk een vreselijk woord. Het doet teveel denken aan een soort jaren ’70 feminisme waarin vrouwen worden opgeroepen om zich te onderwerpen aan hun innerlijke godin. De metalen constructies van de cyborgs of de heteroseksuele matrix van Butler zijn nu eenmaal betere onderwerpen, doordat het talige karakter van identiteit voorop wordt gesteld. In mysticisme valt dat juist weg, omdat dan subjectiviteit wordt gezocht in datgene wat je juist niet kent en ook nooit zullen kennen. Er is slechts lichamelijke ervaring en kennis en die zou dan wel weergegeven worden, maar verwijst nooit naar de reëele, sociale wereld. Muziek vormt een belangrijk medium – door middel van vervoering hebben we toegang tot andere werelden en kunnen we misschien een tipje van de mystieke sluier oplichten.

Het is moeilijk om daarmee een ‘serieus’ publiek te bereiken, want voor je het weet wordt je afgeserveerd als een idioot of op z’n minst als eccentriek zoals bij Kate Bush als jaren gebeurd. En ook haar Amerikaanse collega Tori Amos – die beweert dat haar liedjes entiteiten zijn die zich in een andere dimensie begeven – wordt nog steeds omschreven als een gekke madam die op zijn best ‘idiosyncratisch’ wordt genoemd. Nou ja, gelukkig worden ze niet op de brandstapel gegooid als een stel heksen.

Ook Julia Holter houdt zich bezig met onaardse benaderingen van muziek. In een interview in Wire (maart 2012) benadrukt ze de onafhankelijke rol die muziek speelt in het maken van muziek. Muziek neemt je mee, muziek vertelt welke kant je kunt opgaan, muziek laat zien. Tel daarbij Holter’s fascinatie op voor Griekse mythen en sagen en je hebt een idee van wat haar nieuwe plaat Ekstasis is. In deze verhalen, zo legt zij uit in het interview, botsen mensen met de goden omdat zij als mens te groot zijn voor hun eigen leven. Ze zoeken naar iets dat groter is dan henzelf, maar eigenlijk lopen ze zichzelf vooral achterna. Dit veroorzaakt een tragedie, want in een tragedie is een dergelijke mislukking al vanaf het begin bepaald. De wereld in Holter’s muziek is te groot geworden, ontploft waardoor de muzikale invulling van Julia Holter er één is van schaduwen, reflecties, en mysterie.

De muziek is gevuld met echo’s, eenvoudige ritmes en melodiën die lang blijven nadwarrelen als as na een vulkaanuitbarsting. Tegelijkertijd beschikt Julia Holer ook over het talent om het  haar muziek toegankelijk te maken. Soms gaat het ineens richting pop en wordt het bijna zelfs meezingen zoals op ‘Our Sorrows’ of ‘In the Same Room’, om daarna de luisteraar weer te beladen met een deken van synths en een neuriënde stem. Er broeit kennelijk iets, want samen met muzikanten als Julianna Barwick en Grouper lijkt er een soort golf aanwezig te zijn van vrouwen die nadrukkelijk experimenteren met dit soort (vooral) instrumentale muziek waarbij tekst ondergeschikt is gemaakt aan de muzikale invulling en. Wat is het is waarom juist deze muzikanten daarmee op deze manier bezig zijn, weet ik niet, maar wat mij betreft smaakt Julia Holter’s Ekstasis alleen maar naar meer.

Ekstasis is nu overal verkrijgbaar

foto (CC) Jose Wolff