De alfaman als uitstervend ras

De alfaman als uitstervend ras Beeld door Josien Vogelaar

Deze week bekende ene Johan D. live op televisie dat hij in zijn jonge jaren een vrouw verkracht heeft. Disgenoten en publiek lachten er smakelijk om en dikten het verhaal nog wat aan. Nederland ontplofte op sociale media. Misschien is het wishful thinking, maar de commotie stemt me optimistisch.

In hoog tempo komt het ene na het andere geval van grensoverschrijdend gedrag in de openbaarheid. Menig man valt van zijn voetstuk. Tussen alle terechte verontwaardiging op sociale media staan boreale oprispingen van roeptoeters die klagen over ‘woke’ en links en cancelcultuur, en die vol heimwee smachten naar de gezellige jaren zeventig toen alles ‘gewoon’ nog kon. Maar ze vormen duidelijk een minderheid en worden stuk voor stuk virtueel gefileerd.

Daags na de gewraakte uitzending met zijn lachen-gieren-brullen-bekentenis zat Johan D. aan dezelfde tafel zijn daad te downsizen. De kaars ging er niet in, maar ertussen. Gevalletje verkeerd begrepen, locker room talk, jongens onder mekaar, jeugdzonde. Nog een dag later kwamen er excuses. Niet voor de misdaad, niet voor het walgelijke ouwe-jongens-krentenbrood-sfeertje, niet voor het bagatelliseren van seksueel geweld. De ‘sorry’ was gericht aan het tv-programma en de negatieve publiciteit door zijn ‘uitglijder’. Het werd nog gekker: in dezelfde uitzending beklaagde hij zich als een dreinende kleuter over de afhakende sponsoren en opgezegde samenwerkingen: ‘Je glijdt één keer uit en de cancelfamilie valt over je heen. Ik kap ermee.’

Van mij had deze meneer al lang geleden mogen kappen met z’n homofobe, transfobe, racistische en misogyne gewauwel, maar dat is niet het punt dat ik hier wil maken.

Vijf jaar #MeToo
Sinds #MeToo vijf jaar geleden trending werd, is er iets in gang gezet wat niet meer te stoppen is. Ik schreef er al eerder over. Over de hypocrisie die optreedt zodra seksueel wangedrag aan het licht komt. Over de ‘geschokte’ reacties uit de omgeving die het allang wist. Over zwijgcultuur, victim blaming, slut shaming en boys will be boys.

In 2018 schreef ik waarom seksueel geweld niet gaat over seks, maar alles te maken heeft met macht. Over hoe het canaille dat, wanneer een slachtoffer te onaardig of te uitbundig is, het slachtofferschap in twijfel trekt. En hoe daders met status en aanzien niet ‘fout’ kunnen zijn.

Eind 2020 schreef ik hoe snel #MeToo al niet meer over de pandemie van seksueel geweld ging, maar over losstaande incidenten, heksenjachten, verpreutsing, trial by media, aandachtsgeil slachtoffergedrag en ‘mogen we dan nooit meer flirten?’ Over hoe een ‘mietoetje’ een ingeburgerd grapje werd. Over het feit dat mannen zich meer opwinden over de consequenties van hun eigen gedrag dan over het structurele geweld tegen vrouwen. Over de cijfers die er niet om liegen.

In januari van dit jaar schreef ik over de hypocrisie en het misogyne leedvermaak toen bleek dat er bij The Voice of Holland stelselmatig sprake was van seksueel wangedrag. Over hoe de goegemeente slachtoffers niet gelooft, in diskrediet brengt, stigmatiseert en beschimpt.

Seksuele revolutie 2.0
Weemoedig blikt een hele generatie mannen (en een enkele vrouw) terug op de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Toen deden we niet zo moeilijk, vrijheid blijheid, flower power. Het is waar dat bij de introductie van de pil in de jaren zestig het puriteinse juk van de jaren vijftig afgeschud kon worden. Vooral heteromannen hadden hier profijt van. Wie zich een béétje verdiept in machtsongelijkheid, heeft weinig fantasie nodig om te bedenken tot welke uitwassen de seksuele revolutie leidde. Die gezellige jaren zeventig waar Johan D. cum suis zo enthousiast aan refereren, waren vooral voor mannen een paradijs. Voor vrouwen gold al snel: ‘Het mag nu, het kan veilig, en dus moet het nu ook.’ Wilde je geen seks, dan was je een ouderwetse preutse doos. Om nog maar te zwijgen over iedereen die niet ‘uit de kast’ durfde te komen als lesbo, homo, trans of intersekse.

Er vindt een kentering plaats die mij zeer verheugt. Door #MeToo durven mensen in steeds groteren getale hun eigen ervaringen te delen. Ervaringen die soms decennialang zijn verzwegen. Uit schaamte, uit angst voor victim blaming en stigmatisering, uit zelfverwijt en omdat het pijnlijk is om over te praten. Na The Voice is het aantal meldingen van seksueel wangedrag fors toegenomen. Dat is winst. Doordat alle ‘incidenten’ op massale afkeuring en verontwaardiging kunnen rekenen, ontstaat er ruimte om met je eigen verhaal naar buiten te treden.

I’m every woman
Menigeen nam het Johan D. de afgelopen dagen kwalijk dat hij met geen enkel woord repte over de vrouw in kwestie. Geen excuses aan haar, geen empathie, geen boetekleed. Ik zie dat juist als iets positiefs. De aandacht bleef hierdoor gericht op waar die hoort: het wangedrag van de knuppels in kwestie. Enkele sneue figuren deden nog een halfslachtige poging tot victim blaming door te twitteren over dronken vrouwen en ‘wat verwacht je dan?’ Zij werden overstemd door nog meer verontwaardigde reacties.

Mijn hart bloedt als ik denk dat er nu ergens een vrouw al deze media-ophef meekrijgt, in de wetenschap dat het om haar gaat. Wenst ze anoniem te blijven, dan gun ik haar dat van harte. Want het gaat wel over haar en niet over haar. Het gaat om ons allemaal. Het gaat om alle mensen die grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld hebben meegemaakt. Mijn hart gaat ook uit naar iedereen die door alle berichten van de afgelopen tijd last hebben van triggers en herbelevingen. I feel you.

Het patriarchaat brokkelt af
Vijf jaar #MeToo en de toenemende stroom aan aanklachten doen me deugd. Dat Johan D. met zijn bekentenis niet wegkomt, stemt me vrolijk. Na decennia gedoogd seksisme lijkt er eindelijk iets te veranderen. Hij waande zich onaantastbaar veilig in zijn man cave en verwachtte zonder gevolgen een ‘jeugdzonde’ op te kunnen biechten. Toen dat tegenviel, dacht hij weg te komen met draaikonterij. Pakte dat even anders uit. 

Uiteraard blijft een backlash niet uit. Uit bepaalde hoek klinkt herhaaldelijk een verlangen naar ‘de oude orde, toen alles nog gewoon kon’. Met jullie pedante zelfingenomenheid gaan jullie deze strijd echter niet winnen. We pikken het niet langer. En we houden al zeker onze mooie mondjes niet meer.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.