Gender is als een kriebeltrui
Beeld door Marja Maria
Stel je voor dat je je hele leven lang een kriebeltrui hebt gedragen, dag in dag uit. De trui past goed, is comfortabel warm, maar kriebelt verschrikkelijk. Omdat je die trui al je hele leven draagt, weet je niet anders. Je hebt leren leven met die constante irritatie. Je hebt geleerd om het zo goed en zo kwaad als het gaat te negeren, het weg te drukken. Iedereen draagt toch zo’n trui, en niemand klaagt erover, dus die kriebel zal er wel gewoon bij horen, toch? Niet aanstellen, gewoon doorgaan. Maar dan ontmoet je mensen die zeggen ook last te hebben van die kriebeltrui en kom je erachter dat die trui voor de meeste mensen helemaal niet kriebelt, maar voor sommigen wel. Dat je die trui ook gewoon uit kan doen als die jou wel kriebelt. Stel je je voor dat je na meer dan veertig jaar constante kriebel eindelijk de moed bij elkaar raapt om die trui uit te trekken. Ahhhhhhh, een leven zonder kriebel! Zo voelde het voor mij om mijn mannelijkheid “uit te doen”. Een bevrijding, een gevoel van euforie, een gevoel van eindelijk mezelf zijn en me niet meer voor te hoeven doen als iets wat ik niet ben.
Ik ben Alba. Ik ben 45 jaar oud en ik ben geen man, maar ook geen vrouw: ik ben non-binair. Daar ben ik pas een paar jaar geleden achter gekomen. Mijn hele leven tot dat moment heb ik mijn rol als man gespeeld omdat de samenleving dat overduidelijk van mij verwachtte. Ik zag eruit als een man, dus moest ik mij ook gedragen als een man. Nadat mijn toen vijftienjarige kind naar mij uit de kast kwam als non-binair, ging ik daar veel informatie over opzoeken en realiseerde ik me dat ik zelf ook non-binair ben. De eerste persoon naar wie ik als non-binair uit de kast kwam, was mijn kind. Dat was het startschot voor een gezamenlijke zoektocht, van ouder en kind, in het uitgestrekte en veelkleurige landschap buiten de “gender binary”. Mijn kind woont in een ver buitenland bij diens moeder, maar ondanks die fysieke afstand is onze band deze afgelopen jaren veel hechter geworden. We kunnen alles met elkaar delen, ook onze diepste verlangens en onzekerheden.
Het leven buiten de binary is niet gemakkelijk. Telkens wanneer je een formulier invult en je daarop moet aangeven of je een man of een vrouw bent, telkens wanneer je weer een brief of een e-mail krijgt waarin je als “meneer” wordt aangesproken, wordt die kriebeltrui weer tegen je zin over je hoofd getrokken. Hoe vaker dat gebeurt, hoe meer weerzin dat opwekt: dysforie. Keer op keer krijg ik te horen van bedrijven en instanties dat ik helaas toch echt zal moeten kiezen tussen “meneer” of “mevrouw”. “Er wordt wel gewerkt aan een nieuw systeem dat meer opties biedt, maar voor nu zult u het ermee moeten doen.” Van het salarissysteem van je werkgever tot aan je energieleverancier. Van je internetprovider tot aan je zorgverzekeraar, van datingapps tot supermarkten. Wanneer je het het minst verwacht, staat daar opeens weer iemand met die kriebeltrui en dwingt je die weer aan te trekken.
Zelfs de overheid, ondanks dat Artikel 1 van de grondwet voorschrijft dat niemand in Nederland op grond van hun geslacht mag worden gediscrimineerd, discrimineert non-binaire mensen. Er bestaat namelijk wel een “geslacht X” als non-binair alternatief voor “V” (vrouw) of “M” (man), maar er is geen wettelijk kader om die “X” aan te vragen. Terwijl binaire trans mensen hopelijk binnenkort na het invoeren van de nieuwe Transgenderwet gewoon in hun woonplaats bij het gemeentehuis zullen kunnen binnenstappen om hun “M” in een “V” te laten veranderen of vice versa, zullen non-binaire trans mensen nog steeds een gang naar de rechter moeten maken voor hun “X”, want voor hen is in die nieuwe wet ook nog steeds niets geregeld. In mijn paspoort staat dus nog steeds die vermaledijde “M”, en elke brief die ik van de gemeente, de belastingdienst of andere officiële instantie krijg, komt door de brievenbus inclusief die kriebeltrui.
Maar een nieuwe generatie klopt aan de deur. Onder de Babyboomers identificeert 0,5-1% zich als transgender en/of non-binair. Onder Gen X, waar ik zelf toe behoor, is dat 1-2% en onder Millennials 3-5%. Maar de Zoomers komen eraan. De eerste helft van Gen Z, waaronder mijn kind, is ondertussen volwassen geworden. In hun generatie identificeert 5-10% zich als transgender en/of non-binair, een ware explosie van genderdiversiteit. De toekomst is niet alleen rooskleurig, maar heeft alle kleuren van de regenboog. Ik kijk uit naar een toekomst waarin ik die kriebeltrui eindelijk kan weggooien, en niemand me meer dwingt dat rotding aan te trekken.
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.