Lisa Loeb maakt zich druk over pijn bij vrouwen
Lisa Loeb - foto door Aisha Zijpveld
Wat doet meer pijn: in je ballen getrapt worden of bevallen? Een belachelijke vraag natuurlijk, weet ook Lisa Loeb. Deze cabaretière, columniste en presentatrice is elke vrijdag als Druktemaker te horen op Radio 1. In haar column van 17 januari 2025 maakt ze zich druk over het onderschatten van pijn bij vrouwen.
“Er zijn nog steeds mannen die zich hardop afvragen wat meer pijn doet: in je ballen getrapt worden of bevallen. Een vraag die zogenaamd grappig bedoeld is, maar eigenlijk perfect illustreert hoe we als maatschappij naar pijn bij vrouwen kijken. Want pijn bij vrouwen moet altijd eerst bewezen worden en gemeten worden door diezelfde mannen, voordat het serieus genomen wordt. Áls die pijn überhaupt wel serieus genomen wordt.
Ik werd bijna een jaar geleden in mijn spreekwoordelijke ballen getrapt toen ik hoorde dat ik zou gaan bevallen met een keizersnede. Maar eigenlijk was ik wel opgelucht. Niet vanwege de operatie zelf - wie verheugt zich nou op het vooruitzicht dat je buik wordt opengesneden terwijl je bij bewustzijn bent? - maar omdat ik tenminste zeker wist dat ik verdoving zou krijgen. Want vraag je in Nederland tijdens een vaginale bevalling om een ruggenprik, dan word je aangekeken alsof je vraagt of ze even een lijntje coke voor je kunnen regelen. Sterker nog: Nederlandse vrouwen krijgen tijdens bevallingen regelmatig niet eens de pijnstilling waar ze om vragen en waar ze medisch gezien recht op hebben. ‘Maar de pijn is zo belangrijk voor de band met je kind!’, hoor je dan, of: ‘Dit is hoe de natuur het heeft bedoeld!’ Alsof pijn lijden een soort initiatierite is waar je doorheen moet om het stempel 'goede moeder' te verdienen.
De minachting voor pijn bij vrouwen zit diep verankerd in de medische wetenschap. Vorige week las ik een interview met Monique Steegers, de enige vrouwelijke hoogleraar in Nederland die gespecialiseerd is in pijn. Eén vrouwelijke hoogleraar, terwijl het merendeel van de mensen die met chronische pijn leeft vrouw is. Op de spoedeisende hulp krijgen vrouwen systematisch later en minder pijnstilling dan mannen - gemiddeld moeten ze zestien minuten langer wachten, en hebben ze tot 25% minder kans om überhaupt pijnstillers te krijgen. Bij onverklaarbare pijn krijgen vrouwen eerder het advies om 'wat aan hun stress te doen' of 'minder te piekeren'. Mannen met chronische pijn worden gezien als 'moedig' en 'stoïcijns', terwijl vrouwen worden weggezet als 'emotioneel' of 'hysterisch'.
Maar uit onderzoek blijkt juist dat vrouwen meer pijnzenuwen hebben door hun hele lichaam en een biologisch gevoeliger pijnsysteem dan mannen. Het is zelfs zo dat wanneer je mannelijke proefdieren vrouwelijke hormonen geeft, ze direct gevoeliger worden voor pijn. Vrouwen ervaren pijn dus niet alleen anders, ze ervaren het ook intenser - en dat is geen aanstellerij, maar keiharde biologie. Des te schrijnender dat we dit wetenschappelijke feit jarenlang hebben genegeerd, en nog steeds negeren. Want zelfs met dit bewijs in de hand krijgen vrouwen nog steeds te horen dat ze zich niet zo moeten aanstellen wanneer ze pijn hebben.
Het onderschatten van pijn bij vrouwen is misschien nog wel het meest duidelijk bij endometriose. Een ziekte waar één op de tien vrouwen aan lijdt - dat zijn bijna een miljoen vrouwen in Nederland alleen al. Bij endometriose nestelt baarmoederslijmvlies zich buiten de baarmoeder en hecht zich aan organen in de buikholte. Dit kan leiden tot extreem veel pijn, alsof je darmen en baarmoeder tegelijk in de fik staan. Het kan zo erg zijn dat het voor sommige vrouwen hun hele leven ontwricht. Tot voor kort werd endometriose niet erkend of herkend - in de ogen van artsen hadden deze vrouwen gewoon wat meer last van hun menstruatie. Het gevolg? Gemiddeld lopen vrouwen die endometriose hebben acht jaar rond met deze extreme pijn voordat ze een diagnose krijgen. Acht jaar waarin ze niet worden geloofd. Acht jaar waarin ze te horen krijgen dat elke vrouw wel eens last heeft van PMS en dat het tussen hun oren zit. Acht jaar waarin ze worden weggestuurd met een paracetamol en het advies om maar een warm kruikje te nemen, terwijl ze vergaan van de pijn.
Dus de volgende keer dat een man vraagt wat meer pijn doet - in je ballen getrapt worden of bevallen - is het antwoord simpel: bevallen natuurlijk, wat een belachelijke vraag. Maar het meest pijnlijke is dat zijn vraag precies laat zien wat er mis is: we leven nog steeds in een systeem waarin vrouwen moeten bewijzen dat ze pijn hebben voordat ze hulp krijgen. Een systeem dat vrouwen dwingt om meer pijn te verdragen dan nodig is.”
De column is hier te beluisteren en te zien.
Meer weten over Lisa Loeb? Klik hier.
Steun LOVER!
LOVER draait sinds de start in 1974 volledig op vrijwilligers en donaties. Wil je dat een van Nederlands oudste feministische tijdschriften blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.