Misbruik? Niet ons probleem

Beel door Jacob Lund

Als beginnende puber liep ik helemaal weg met Gwen Stefani van No Doubt. Zij was zo cool, alles wat ik ook wilde zijn, en ik stuiterde dan ook vrolijk mee op hun muziek. Ook ik was just a girl. Living in captivity. Dat teksten als deze werkelijkheid bleken, besefte ik pas in de jaren die volgden. Your rule of thumb makes me worrisome. Ik leef als vrouw in gevangenschap, in een wereld bedacht voor en door mannen. Ik zie en ervaar dat, en alle vrouwen met mij, maar mannen zelf (over het algemeen) vreemd genoeg niet. Het interview met John de Mol in BOOS: This is The Voice is hier weer een sprekend voorbeeld van.

I've had it up to here…

Van privileges merk je weinig, tot je ze niet (meer) hebt. De privileges die je hebt als (witte) man zijn enorm. Telefoons zijn bijvoorbeeld gemaakt voor de maat van jouw hand, medicijnen zijn voor jouw lichaam bedacht, en jij bent hoger in aanzien dan anderen. Ten koste van anderen. Ons hele systeem is erop gebouwd dat (witte) mannen een streepje voor hebben en vrouwen worden beschouwd als tweederangsburger (in de hiervoor genoemde voorbeelden zelfs letterlijk als ‘een kleine versie van een man’). De mening, visie en bewering van een (witte) man worden als waar (of als ‘standaard’) aangenomen, terwijl die van een vrouw bij voorbaat in twijfel worden getrokken.

Deze standaardopvattingen komen we ook tegen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vrouwen worden per definitie niet geloofd, ook niet wanneer meerdere vrouwen – onafhankelijk van elkaar – vergelijkbare ervaringen hebben met dezelfde man. Doordat ze niet worden geloofd, gaan meisjes en vrouwen zelf ook hun ervaringen en gevoelens in twijfel trekken. Ze verliezen het geloof in zichzelf. Verkrachting is een term die veel vrouwen niet eens in de mond durven nemen, want dat is te groot. Dat kan mij toch niet zijn overkomen? Jawel. En dat is ook wat het was, als hij seks met je had zonder jouw toestemming. Als je het ‘liet gebeuren’ omdat je verstijfde, als hij doordramde tot je hem liet begaan, als hij niet naar jouw twijfels luisterde, omdat hij zei dat niemand je toch zou horen als je zou schreeuwen of omdat hij je deed geloven dat hij het recht had dat van jou te nemen – zonder dat jij dat wilde.

Daarnaast speelt victim blaming een grote rol bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit betekent dat de schuld bij het slachtoffer wordt gelegd in plaats van bij de dader, zoals we bespreken in dit artikel in het kader van (seksueel) geweld door (ex-)partners. Fotografe Kayley van Rossum maakte onlangs tevens een indringende fotoserie over dit onderwerp. Victimg blaming doet een extra schepje bovenop de muur van ongeloof waar vrouwen tegenaan lopen. Slachtoffers gaan zichzelf door victim blaming bovendien zelf óók verwijten maken (Had ik maar niet…, Was ik dan inderdaad…). Als je maar vaak genoeg hoort dat iets inderdaad jouw schuld is, ga je erin geloven. En daar doen we als maatschappij collectief aan mee. Victim blaming leidt niet alleen tot het versterken van gevoelens van schuld en schaamte bij slachtoffers, maar ook tot het verkleinen van gebeurtenissen (‘Dat kan nooit zo gebeurd zijn’) of ervaringen (‘Je overdrijft’) en leidt daardoor ook tot zwijgen.

Mijn ruimte is hier te beperkt om geheel te beschrijven hoe stigmatisering en de intimidatie van vrouwen en meisjes van jongs af aan doorwerken, en hoe makkelijk mannen hierdoor grenzen van vrouwen en meisjes overschrijden. Dit probleem is namelijk groot, heel groot. En het probleem blijft groot zolang mannen de oplossing bij vrouwen blijven leggen. ‘Wacht niet. Wees niet bang. Wees niet angstig. Je moet je mond opentrekken, want alleen dan kunnen we je helpen,’ aldus John de Mol.

Maar guess what: het gaat er niet om dat vrouwen leren aan de bel te trekken als mannen over hun grenzen gaan. Het gaat erom dat mannen leren deze grenzen niet te overschrijden.

Daarnaast is het een feit dat – als het een vrouw uiteindelijk lukt om naar iemand toe te stappen – zij wederom niet wordt geloofd (of wordt gechanteerd om haar mond te houden) en dat de man in kwestie wordt beschermd. Ook de manieren waarop ons juridische systeem vrouwen benadeelt, zijn om te huilen. Vele vrouwen die ik ken, die jij kent, zijn bijvoorbeeld weggestuurd toen zij op het politiebureau aangifte kwamen doen van (seksueel) misbruik. Zogenaamd omdat het ‘geen zin heeft’, zonder bewijs in de vorm van blauwe plekken of verwondingen bijvoorbeeld. Zelfs wanneer een vrouw, ondanks alle ontmoedigingen, toch aangifte doet, gebeurt er niks. Sterker nog, ook wanneer meerdere vrouwen aangifte doen tegen dezelfde man: niks. Helemaal niks. Dus van het gevoel ‘te worden gezien’ door de politie, zoals een van de slachtoffers van Ali B. in de BOOS-uitzending aangaf, is bij de meeste vrouwen helaas geen sprake.

Onze mond opendoen? Dat doen we al. Of we worden gehoord is een tweede. Moeten we dan gaan staan, onze stem verheffen? Dat doen we ook al, om vervolgens in de categorie ‘hysterisch’ te worden geduwd. Er wordt op geen enkele manier naar slachtoffers geluisterd. Pas wanneer seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik door een witte man aan de kaak worden gesteld – in dit geval door Tim Hofman en zijn team –, is er aandacht voor. In ieder geval voor even. Het laat aan een groter publiek zien dat (seksueel) misbruik niet alleen in bepaalde milieus gebeurt, niet alleen door prototype ‘enge’ types en ‘zelfs’ door iemand als Marco Borsato. De reactie van John de Mol op de vermeende vergrijpen van Borsato spreekt boekdelen. ‘Ik kan het me gewoon niet voorstellen.’ Daar hebben we het volgende probleem. ‘Het is zo’n aardige man!’ horen vrouwen vaak over de man die hen mishandeld(e). Niet dus. Dat jij je (als man) iets niet kunt voorstellen, dat jij het niet zo ervaart, betekent niet dat het niet bestaat.

Kunstenaar-feminist Ailisha Shannon deelde op haar instagram onlangs dat alleen vrouwen mannen écht kunnen kennen. Daar zit een kern van waarheid in. Als een man alleen is met een vrouw, hoe gedraagt hij zich dan? Valt het masker dan af? Wat er nu aan het licht komt bij BN’ers, gebeurt namelijk ook – dagelijks – door ‘gewone’ mannen. Mannen die zichzelf om welke reden dan ook een machtspositie toebedelen om vrouwen als mindere behandelen. Letterlijk te nemen wat niet van hen is. De littekens en trauma’s daarvan zijn overal om ons heen. En deze zijn diep, en zwaar. Daar moet een einde aan komen. En dat einde begint nu.

Wil je erover praten? Neem dan contact op met Slachtofferhulp Nederland, bel 0900-0101 of kijk op de website van Verbreek de Stilte.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.