"Mijn oma helpt me om mijn activistische ideeën om te zetten in actie"
Een interview met filmmaker Tobias van Oosten over zijn documentaire: Mijn Oma is Activist
Tobias en zijn oma Anna
"Ik moet, ik moet, ik moet" is hoe de documentaire van filmmaker Tobias van Oosten opent. Hij werkt voor een groot corporate bedrijf, gaat samenwonen in een klein appartement in de Jordaan en verwacht dat dit hem allemaal gelukkig gaat maken. Maar uiteindelijk merkt hij dat het bedrijf waar hij werkt niet voldoet aan zijn idealen en dat samenwonen nieuwe verwachtingen met zich meebrengt waar hij niet aan kan voldoen. Het ideaalbeeld dat Tobias heeft gecreëerd is moeilijker na te leven dan gedacht en het wordt hem te veel. Hij belandt in een burn-out. Een van de dingen die hij doet om te ontsnappen aan de chaos is zijn oma Anna opzoeken in Castricum. In Mijn Oma is Activist laat hij zien hoe zijn oma hem helpt te relativeren in een wereld waar prestatiedruk de overhand neemt.
Hoe ben je op het idee gekomen om deze documentaire te maken?
‘Ik wilde eigenlijk al een film over haar maken. En toen kreeg ik mijn burn-out. Vaak ging ik naar haar toe om aan stad te ontsnappen. Om op het platteland te zijn en daar ook naar de bossen en het strand te kunnen gaan. Maar ook gewoon om met haar te zijn. We hebben altijd wel gesprekken over de wereld, over klimaat, over antropologie, dingen die we gemeen hebben. Maar ook over de redenen waardoor ik mijn burn-out heb gekregen. En toen heeft ze me ook goed advies gegeven.’
Vond je oma het meteen leuk om mee te doen?
‘Ze had wel zoiets van: “ Oké, een film, waar gaat het dan over en hoe zit dat dan?” Dus ze had eerst heel veel vragen. Mijn eerste idee was om het “mijn oma is woke” te noemen. Als een soort geuzennaam, maar dat vond ze helemaal niks.’
‘Vroeger werd iemand die woke was gezien als iemand die heel erg bewust was, maar tegenwoordig is het negatief. Anna is sowieso niet echt van de labels. Ze weet dus ook niet echt of ze nou activist is. Uiteindelijk leeft ze die overtuigingen wel na. Als ik haar opbel, zeg ik: "Wat ben je dan aan het doen?" Dan zegt ze: "Ik ben toch activist? Dus ik ben gewoon hard aan het activisten." Dat is ook wel weer leuk.
Wat houdt activist zijn volgens jou in?
‘Ik denk dat het vooral iemand is die zich inzet voor systeemverandering, die de dingen anders wil zien in de wereld en om zich heen. En dat is Anna gewoon honderd procent. Sinds ik klein ben, is ze al projecten aan het opzetten in Afrika, is ze bezig met klimaatverandering en probeert ze te voorkomen dat er bomen gekapt worden in haar buurt.’
Zou je jezelf een activist noemen?
‘Ik weet het niet. Ik wil wel op mijn manier bijdragen aan een betere wereld. En ik denk dat film voor mij een manier zou kunnen zijn om dat ook te proberen. Om in ieder geval bepaalde boodschappen mee te geven.’
Waar merk jij de grootste verschillen tussen jou en je oma?
‘Ze is heel erg praktisch. Heel erg van: ga iets doen en probeer je onvrede om te zetten in iets waar je fysiek mee bezig kunt zijn. Maar ze zit ook veel minder op haar telefoon dan ik. Ze heeft een abonnement op De Groene Amsterdammer, ze luistert allerlei podcasts als ze aan het koken is en ze heeft vergaderingen van GroenLinks. Dus ze neemt wel alle informatie tot zich, maar ze kan er ook heel goed afstand van nemen. Ik denk dat mensen van mijn leeftijd toch ook voor niet-belangrijke momenten hun telefoon weer pakken, en zij veel gerichter bezig is met welke informatie ze wel en niet wil consumeren.’
Denk je dat de gesprekken met je oma hebben geholpen om met je burn-out om te gaan?
‘Jazeker, Dat is natuurlijk ook wel één van de redenen die ik had om deze film te maken. Ze heeft mij teruggebracht naar de fysieke werkelijkheid waar ik gewoon ontzettend veel behoefte aan had tijdens mijn kantoorbaan. Maar ze helpt me ook om mijn activistische ideeën om te zetten in actie.’
‘Je kunt natuurlijk over dingen nadenken, je kan dingen voelen en je kan verandering willen maken, maar als je dat niet doet dan hou je die energie bij je. Dat is niet heel fijn. Zij maakt bijvoorbeeld heel veel tekeningen, en dat helpt haar om haar gedachtes concreet te maken. Maar ze schrijft ook klaagbrieven aan de gemeente over de belachelijke staat waarin vluchtelingen worden opgevangen in de gemeente Castricum.’
‘Maar ze zegt ook: “Wees blij met de kleine dingen die je al doet, maar accepteer ook dat dat soms genoeg is.” In plaats van altijd maar meer te willen en hele externe grote dromen te creëren met allemaal verwachtingen die niet per se haalbaar zijn.’
Heeft deze documentaire de relatie met jouw oma verbeterd?
‘Ik denk dat ik meer respect heb gekregen voor hoe zij dingen doet en hoe ze doorvecht in een wereld waar ze het niet altijd mee eens is, maar waar ze toch geluk kan vinden. En ook hoe ze blijft strijden zonder hopeloos te worden. Dat vind ik het meest indrukwekkende.’
Wat wil je de mensen die jouw documentaire kijken meegeven?
‘Ik hoop dat mensen die de film zien en ergens mee zitten, erover gaan praten.. Met wie dan ook. Het kan je oma zijn, je buurman, je collega. Maar ga in ieder geval gewoon praten over dingen, want dat helpt.
En ga ook iets doen als je denkt: “Hé, ik heb het gevoel dat dingen beter kunnen.” Onderneem actie en wees dan ook blij met wat je doet. Laat je niet verleiden door het woord “impact”, wat totaal gekaapt is door marketing, en probeer gewoon positiviteit te verspreiden in je eigen cirkel, bij je familie of in je vriendengroep of zelfs bij je buren.’
Mijn Oma is Activist is op maandagavond 23 december te zien op NPO 2 om 23.35 uur, maar je kunt deze ook later terugkijken.
Steun LOVER!
LOVER draait sinds de start in 1974 volledig op vrijwilligers en donaties. Wil je dat een van Nederlands oudste feministische tijdschriften blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind hier.