Oud-leden aan het woord - Nicoline Meiners

In memoriam

Nicoline Meiners beeld door Annika Hagen

Omdat LOVER dit jaar vijftig jaar bestaat, heeft de redactie oud-leden, die om en rond 1984 actief waren, van Tijdschrift LOVER geïnterviewd. Hoe kijken ze terug op hun tijd bij LOVER? Wat motiveerde hen toen? Herkennen ze hun idealen in die van jongere generaties? En hoe zien zij de toekomst van het feminisme? In deze editie: In memoriam - Nicoline Meiners.

Op 25 februari 2017 overleed Nicoline Meiners op 74-jarige leeftijd, een vrouw die zich gedurende haar leven met hart en ziel inzette voor het behoud en de verspreiding van vrouwelijk erfgoed. Als liefhebster van boeken over en door vrouwen bouwde ze een indrukwekkend netwerk op rondom de bibliotheek en het archief van Atria, het Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis. Haar betrokkenheid bij het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IAV), de voorloper van Atria, was groot, en ze leverde gedurende haar leven een essentiële bijdrage aan de collecties en het feministische gedachtegoed.

In 1961 ging Meiners Psychologie studeren  aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze zich aansloot bij de Amsterdamsche Vrouwelijke Studenten Vereeniging (AVSV). In de jaren zestig begon ze haar carrière als archivaris bij het Rijksarchief in Utrecht, waar ze zich specialiseerde in topografische kaarten en prenten. In de jaren zeventig tijdens de tweede feministische golf, ging Meiners zich verdiepen in  vrouwenrechten en feministische literatuur. Ze raakte actief betrokken bij de vrouwenbeweging en speelde een rol in de bezetting van de abortuskliniek Bloemenhove in 1976. Rond diezelfde tijd begon ze haar samenwerking met de feministische journalistiek, waaronder de redactie van Tijdschrift LOVER. Hierin schreef ze van 1980 tot 1984 over feministische literatuur en vrouwengeschiedenis.

In 1981 kreeg Meiners van antiquariaat Wout Vuyk een bijzondere kast vol historische boeken van prominente vrouwen, onder wie Aletta Jacobs. Dit vormde het begin van haar levenslange passie voor het verzamelen van boeken en archieven over en door vrouwen. Datzelfde jaar opende ze officieel haar eigen Antiquariaat Lorelei, vernoemd naar de mythische figuur. Meiners fascinatie voor vrouwengeschiedenis kwam tot uiting in haar uitgebreide collectie, die varieerde vaneerste drukken tot tweedehands pockets, met thema’s als ‘vrouwen in verzet’, ‘vrouw en sport’ en ‘lesbische studies’.

Meiners was niet alleen verzamelaar, maar ook hoedster van vrouwelijk erfgoed. Ze struinde stad en land af op zoek naar proefschriften van vrouwen, feministische theorieën, polemieken, biografieën, romans en poëzie van vrouwelijke auteurs. In haar eigen woorden was Lorelei een ‘verlengstuk van haar boekenkast’, en ze verkocht sommige boeken dan ook slechts met tegenzin. Haar winkel was niet alleen een verkooppunt, maar ook een centrum van feministische cultuur en discussie. Zo organiseerde ze vanaf 1986 ‘antiquarische salons’, bijeenkomsten waar feministische auteurs en sprekers hun kennis deelden over alles wat met boeken te maken had. 

Ze streefde ernaar om vrouwen, hun werken en hun invloed in de geschiedenis uit de vergetelheid te halen. Dit deed ze onder andere door boeken van mannelijke auteurs en anti-feministische werken toe te voegen aan haar collectie. Dit was een bewuste keuze om te laten zien hoe vrouwen door de geschiedenis heen werden behandeld en vaak werden gemarginaliseerd.

Toen ze in 1999 gedwongen werd haar pand aan de Prinsengracht te verlaten vanwege een verdubbeling van de huur, verhuisde ze terug naar haar huis aan de Valeriusstraat. Haar boekhandel bleef echter bestaan, zij het op kleinere schaal. Ze verkocht haar collectie op boekenmarkten en conferenties, en bleef betrokken bij vrouwenzaken. Zo leverde ze geregeld bijdragen aan het IAV en later aan Atria, waar ze vondsten deelde en betrokken was bij de organisatie van festiviteiten rond het vijftigjarig en tachtigjarig bestaan van het archief.

Drie maanden na haar dood, op 27 augustus 2017, haar 75e geboortedag, werd haar leven herdacht door familie en vrienden met het uitbrengen van een gedenkboekje getiteld ‘’’De getijden van Nicoline Meiners’’. Dit boek symboliseert de fasen van haar leven en haar grote invloed op de vrouwenbeweging en het behoud van vrouwelijk erfgoed.

Nicoline Meiners wordt herinnerd als een onvermoeibare verzamelaarster die haar leven wijdde aan het zichtbaar maken van de bijdragen  van vrouwen aan de geschiedenis. Haar legacy als de eerste boekhandelaar in Nederland die een antiquariaat van en over vrouwen oprichtte, leeft voort in de verhalen van de velen die ze hielp met haar unieke collectie. Promovendi, feministen en boekenliefhebbers vonden bij haar werken die nergens anders verkrijgbaar waren. Zoals ze zelf zei, met een vleugje zelfspot, was ze ‘een beetje een radicale feministe’, maar haar belangrijkste doel was het behouden en delen van kennis.

[ID] Op de foto zijn de geïnterviewde oud-leden van Tijdschrift LOVER te zien en is gemaakt door Annika Hagen (Kaatje Ziet) in 2024. De foto is een recreatie van een foto gemaakt van dezelfde leden in 1981 door Catrien Ariëns die openbaar te vinden is in het archief van Atria. Van links naar rechts op de onderste rij is te zien Gusta Drenthe, op de middelste rij Marijke Mossink, Pamela Pattynama, Robertine Romeny en Trude van Kuijeren, en op de bovenste rij Anneke de Regt en Anneke Heinz. Nicoline Meiners is overleden en is daarom niet op de recreatie van de foto te zien. 

Meer uit deze reeks

In het kader van het vijftigjarige bestaan van LOVER interviewt de redactie oud-leden van Tijdschrift LOVER. Dit is het achtste artikel in deze reeks. Eerder verscheen/verschenen: Anneke de Regt, Anneke Heinz, Gusta Drenthe, Marijke Mossink, Pamela Pattynama, Robertine Romeny en Trude van Kuijeren.