Oud-leden aan het woord - Robertine Romeny

Robertine gefotografeerd door Annika Hagen Kaatje Ziet

Omdat LOVER dit jaar vijftig jaar bestaat, heeft de redactie oud-leden, die om en rond 1984 actief waren, van Tijdschrift LOVER geïnterviewd. Hoe kijken ze terug op hun tijd bij LOVER? Wat motiveerde hen toen? Herkennen ze hun idealen in die van jongere generaties? En hoe zien zij de toekomst van het feminisme? In deze editie: Robertine Romeny.

Robertine Romeny (1953) maakte vanaf het tweede nummer van LOVER deel uit van het redactie collectief. Destijds, in 1974, studeerde die aan de School voor Journalistiek. In de eerste editie van LOVER stond een oproep voor nieuwe redactieleden. Uit jeugdig enthousiasme meldde die zich aan, zonder te weten waar die aan begon. Die was bezig journalist te worden en was ook betrokken bij nieuwe tijdschriften over feminisme, zoals Serpentine en de actie rubriek ‘Affiche’ in Vrij Nederland. Uiteindelijk zat die tien jaar in de redactie van LOVER. Wat die bij LOVER heeft geleerd, heeft diens hele leven gevormd. Robertine omschrijft diens werk voor LOVER als intensief, met voorbereidende gesprekken en vragen. Auteurs werden gestimuleerd om onderwerpen echt te doordenken en gangbare opvattingen te overstijgen. Dat voelde soms als overvragen, omdat auteurs geen honorarium kregen. Desondanks gingen auteurs steeds weer geïnspireerd een nieuwe versie schrijven. Achteraf hoorde die van auteurs dat ze zoveel van die hadden geleerd.

Feminisme als levenswijze
In die periode identificieerde ik mij vooral als lesbisch feminist. Hetero was toen de status quo, de witte heteroman was toen nog een bijna onaantastbare vanzelfsprekendheid. Die norm wilden we doorbreken. Onze drijfveer was een wereld waarin wij vrouwen zonder gezanik onze plaats hadden. Met mannen hielden we ons eigenlijk niet bezig. Het ging om vrouwen, ongeacht onze seksuele voorkeur; dat we konden doen wat we wilden, zonder discriminatie ons unieke zelf zijn en de positie innemen die bij ons past, of dat nu premier van Nederland is of tromboniste in het Concertgebouworkest of kleuterleidster in een crèche. Zonder angst over straat kunnen gaan of in een donker bos te wandelen, niet mishandeld en verkracht worden, zelfbeschikkingsrecht over ons eigen lichaam. Mijn hele leven in die tijd stond in het teken van de feministische en lesbische zaak. We zochten op diverse manieren naar gelijkgestemden.

Mijn persoonlijke bijdrage hieraan was voornamelijk door mijn pen te laten spreken, bijvoorbeeld voor Serpentine, een feminsitsch opinieblad  waarin ik bijna de enige lesbo was en mijn positie innam door onder meer over het lesbische bestaan te schrijven. Ook schreef ik over de vrouwenbeweging in heel Nederland. Elke maand ging ik naar een andere provincie, gedreven door nieuwsgierigheid naar de staat van de vrouwenbeweging aldaar. Het was een fascinerende ontdekkingsreis, waarbij ik de diversiteit en complexiteit van onze samenleving steeds beter leerde begrijpen.

Voor mij was feminisme niet slechts een politieke beweging, maar een levenswijze. Het idee dat we daadwerkelijk verandering konden bewerkstelligen, niet alleen in de maatschappij maar ook in de alledaagse ervaringen van vrouwen, was een krachtige drijfveer. Van feministische cafés tot blijf-van-mijn-lijfhuizen: onze visie was geworteld in eigen ervaringen en solidariteit.  We waren wegbereiders naar een wereld waarin iedereen, ongeacht sekse of seksuele voorkeur, kon gedijen en zich veilig voelen. Het was een tijd van strijd, lol maken, steun aan elkaar, waarin we er voetstoots van uitgingen dat onze inspanningen een blijvende impact zouden hebben op toekomstige generaties.

De beweeglijkheid van het feminisme
Hoofdzaak is nog steeds om dicht bij je eigen ervaringen te blijven en die met andere vrouwen te delen. Het is echt een verworvenheid dat het vanzelfsprekend is geworden om over ongelijke posities tussen mannen en vrouwen en over grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld te spreken. Ook gendergerelateerde onderwerpen zijn gemeengoed geworden. Onlangs gaf ik een cursus over genderidentiteit en seksuele voorkeur, waarbij het bewustzijn over gender in elk aspect van ons leven centraal stond. Alle deelnemers deelden hun eigen ervaringen met gender in de loop van hun leven. Het was een inzichtelijke ervaring die een diepgaande impact had op iedereen.

Tijdens deze cursus begonnen we met een voorstelronde. Zelf ging ik als eerste met de billen bloot en zei: “Ik ben Robertine, Rob, Ro, vrouw. Ik voel mij ook een jongen, maar geen man, ik ben genderfluïde of queer, lesbo. Ik heb mij vandaag vrouwelijk gekleed. Ik vind dat tenminste, want meestal draag ik een spijkerbroek met een trui. Van binnen word ik daar niet meer of minder vrouw of jongen door. De voornaamwoorden die bij mij passen zijn die en diens.” De reacties die hierop volgden, waren ronduit bijzonder. Mensen begonnen voor het eerst uit te spreken dat ze ook weleens jongensachtige eigenschappen of gedragingen hadden vertoond. Ik voelde me vereerd deze groep mensen te begeleiden in hun ontdekkingstocht.

In mijn cursussen laat ik deelnemers ervaren dat het er bij autobiografisch schrijven niet om gaat je leven vast te leggen, maar dat zij hun leven juist in beweging brengen door over belevenissen van vroeger te schrijven. Dat is de beweeglijkheid van het feminisme. Wel terugkijken, maar niet stilstaan en vastkoeken. Vandaag is de eerste dag van de rest van je leven.

Het is altijd mijn aanpak geweest om mensen bewust te maken van sociale kwesties en hen aan te moedigen om zaken vanuit een ander perspectief te benaderen. Ik voel me vaak uitgedaagd om mensen wakker te schudden, bewustzijn te creëren en hopelijk een verandering teweeg te brengen. En dit vooral door ieder haar eigen ervaringen te laten vertellen. Dat is voor mij feminisme pur sang. 

Hoopvol
Het is fascinerend om getuige te zijn van de evolutie in genderidentiteit en hoe dit thema steeds meer aandacht krijgt, onder andere in de filmwereld. Prachtige films belichten nu kinderen die al op jonge leeftijd hun eigen identiteit erkennen. Deze films tonen niet alleen het verhaal van het kind, maar ook de betrokkenheid van ouders die deze reis meemaken.

Hoewel sommigen beweren dat er tegenwoordig weinig verandering is, zie ik juist een opkomende beweging, vooral in genderidentiteit, het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Het idee dat je óf vrouw óf man zou moeten zijn, is nu eindelijk  in beweging. De traditionele opvattingen over gender worden uitgedaagd door een groeiende erkenning van diversiteit. In Duitsland hoef je tegenwoordig niet meer bij de geboorte de sekse vast te stellen, maar kun je de registratie van de sekse tot het vijfde jaar uitstellen. Dit uitstel biedt het kind ruimte zich te ontwikkelen zonder vooraf vastgestelde normen.

Terugkijkend op mijn ervaringen als journalist besef ik dat veranderingen tijd vergen. We staan pas aan het begin van een reis naar een meer diverse en inclusieve samenleving. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals politieke onzekerheid en polarisatie, ben ik hoopvol over de toekomst. 

[ID] Op de foto zijn de geïnterviewde oud-leden van Tijdschrift LOVER te zien en is gemaakt door Annika Hagen (Kaatje Ziet) in 2024. De foto is een recreatie van een foto gemaakt van dezelfde leden in 1981 door Catrien Ariëns die openbaar te vinden is in het archief van Atria. Van links naar rechts op de onderste rij is te zien Gusta Drenthe, op de middelste rij Marijke Mossink, Pamela Pattynama, Robertine Romeny en Trude van Kuijeren, en op de bovenste rij Anneke de Regt en Anneke Heinz. Nicoline Meiners is overleden en is daarom niet op de recreatie van de foto te zien. 

Meer uit deze reeks

In het kader van het vijftigjarige bestaan van LOVER interviewt de redactie oud-leden van Tijdschrift LOVER. Dit is het zesde interview in deze reeks. Eerder verscheen/verschenen: Oud-leden aan het woord - Anneke de Regt, Anneke Heinz, Gusta Drenthe, Marijke Mossink en Pamela Pattynama.