It Gets Bitter
Recensie van de spoken word-performance van DARKMATTER
Mocht je in de waan van een gedekolonialiseerde wereld leven dan zal de spoken word-performance van DARKMATTER je wakker schudden. Met vurige poëzie als wapen van keuze lossen ze hun schoten op de roze wolken van white supremacy. Na een vrije val die even mooi als genadeloos is, land je met beide voeten in de bittere werkelijkheid. Dat is de gelaagde werkelijkheid door de ogen van twee Zuid-Aziatisch-Amerikaanse trans mensen.
Het New Yorkse duo Alok Vaid-Menon en Janani Balasubramanian, beter bekend als DARKMATTER, trad afgelopen weekend op in Amsterdam als onderdeel van hun Europese AntiPride #ItGetsBitter Tour. Hun kritische poëzie die tot expressie komt in een krachtige spoken word-performance snijdt scherp door complexe vraagstukken omtrent gender, seksualiteit, ras, etniciteit, klasse, rechten, lichamelijkheid en transnationale politiek en lokale solidariteit. Ook sarcasme hoort bij de wapens die ze inzetten om de hypocriete complexiteit te fileren (zie White Fetish).
De dichtkunst van DARKMATTER is diep persoonlijk en doordrenkt van politieke lading. Wie denkt even naar een vermakelijke voorstelling te gaan heeft het mis. Het ene moment zijn de verhalen hyperintiem en zitten ze dicht op je huid (zie Breakup Letter to Stanford University). Als een hogesnelheidstrein denderen de strofen door de zaal. Soms te snel om ieder woord te volgen. Maar de radicale boodschap is luid en duidelijk. Ze ontrafelen de goedwillige ‘it gets better’-boodschap die queer jongeren al te vaak ten deel valt en tonen de realiteit: it gets bitter (zie It gets Bourgie). Kolonialisme is niet voorbij. White supremacy dringt door tot in alle vlakken van ons leven. Alok en Janani verhalen hoe queers of colour buiten de LHBT-beweging vallen maar hoe ze tegelijkertijd worden gekolonialiseerd voor de verbetering van de staat, zoals de rechtvaardiging van het politiek ingrijpen op basis van 'universele' LHBT-rechten, die handig geschaard wordt onder de noemer mensenrechten. Ofwel, transnationale oorlogsvoering onder de noemer van homonationalisme (zie ook Terrorist Assemblages (2007) van Jasbir K. Puar). Denk aan Hillary Clinton, enerzijds voorvechter van de (overwegend blanke en normatieve) LHBT-rechten en anderzijds fakkeldrager van (antiterroristische, lees racistische) drones.
DARKMATTER is activisme. DARKMATTER is kunst. DARKMATTER is de theoretische onderbouwing van waar het wrikt. Met behulp van hun college degrees (wat naar eigen zeggen een dooddoener voor de creativiteit is en een ivoren elite creëert) weten ze aan hun eigen ervaringen, die van hun immigrantenmoeders en – in mindere mate – die van hun Hindoestaanse familie precieze uitdrukking te geven. Zij zijn het levende bewijs van de stelling the personal is political. Met hun eloquente taalgebruik maken ze de vertaalslag van de geleefde trans en immigrante werkelijkheid naar politiek activisme. Daarbij verbinden zij naadloos trans politiek met de koloniale onderdrukking van gekleurde immigrante vrouwen (zie Trans/National). Ze weten tevens een mate van zelfkritiek te behouden. En onderkennen hun eigen geprivilegieerde afkomst, namelijk die uit een hoge Hindoestaanse kaste, met alle voordelen (en nadelen) van dien.
De vertoning van Alok en Janani was al met al een knap staaltje kunst, zowel artistiek als inhoudelijk. Ik vond hun spoken word-performance in de koloniale Doelenzaal van de Universiteit van Amsterdam zo sterk dat ik de avond erop wéér in het publiek zat. Ditmaal in het voormalige kraakpand Vrankrijk. Opnieuw kreeg ik rillingen bij het horen van hun galopperende strofen. Maar de aard van performance was anders. Het was intiemer en zachter. De boodschap duidelijk, maar minder luid. Space matters.