Mijn oma was een Dolle Mina

De jaren zeventig strijd voor vrouwenrechten.

Oma is een dolle mina

Feminisme is hot. Maar wat betekent het eigenlijk om een feminist te zijn in 2020? En wat betekende het in de jaren zeventig? “Opkomen voor de rechten van vrouwen” antwoordde mijn achtentachtigjarige oma Mies de Roode toen ik aan haar vroeg wat feminisme voor haar betekent.

Als ik aan oma denk dan zijn de eerste twee woorden die in mijn hoofd opkomen: kleur en kunst. Kleur, omdat oma altijd kleurrijke kleding draagt. En kunst omdat oma kunstenaar is. Zo noem ik haar, althans. Oma maakt beelden, tekeningen en kunstinstallaties onder andere van takken die ze gevonden heeft in het bos. Oma is namelijk ook een natuurmens.

Samen met de hond Saartje en de kat Kees woont ze in Oranjewoud, in Friesland aan het bos. De tuin is haar thuis en het bos is haar wereld. De insecten zijn haar vrienden en de padden ziet oma als een grote bron van inspiratie. Mijn oma is niet zoals alle andere oma’s. Oma draagt een knalpaarse blouse met een knalrode broek eronder. Haar nieuwste aanwinst? Een stel platina zilveren oorbellen van zeven bij tweeënhalve centimeter van het merk Li-la- Lo. Ja, oma ziet er graag leuk uit. Maar make-up? Daar houdt ze niet van. “Ik kleed mij goed, maar dat doe ik niet om mannen te behagen. Ik doe dat voor mijzelf. Ik vind het zielig wanneer vrouwen zich afhankelijk opstellen van: ‘Ik moet sexy zijn, en verder niks.’ Je bent wel meer dan sexy.”

Oma maakte vroeger deel uit van de feministische actiegroep Dolle Mina. Door middel van provocerende acties eisten zij in de jaren zeventig gelijke rechten op voor mannen en vrouwen. “Ik was een oude Dolle Mina, want ik was al in de dertig en ik had drie kinderen. De meeste Dolle Mina’s waren studentes in die tijd.” Oma deed in Amsterdam onder andere mee aan huiskamerbijeenkomsten en de ontvoering van Pim de La Parra, een filmregisseur die “porno-achtige filmpjes” maakte. “Daar waren wij niet van gediend.” Toen ik oma vervolgens met de (in onze familie welbekende) PSP-poster van de naakte Saskia Holleman confronteerde, zei ze het volgende: “Ja, ja, ontwapenend was dat. Dat was heel vooruitstrevend, want PSP was antimilitaristisch.” Er valt een stilte. “Maar ze hadden er toch ook een blote man op kunnen zetten?” denk ik hardop. “Nee, nee nee. Ik denk dat dat toch een vrouw had moeten zijn. Die vrouw staat heel vrij en kwetsbaar opgesteld en ik vind dat lef hebben.”

Volgens hoogleraar Moderne Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen Mineke Bosch is er in de jaren 70 veel veranderd. “Het was heel revolutionair dat een getrouwde vrouw actie ging voeren in een vrouwenbeweging en voor zichzelf opkwam. Het was een enorme revolutie en de Dolle Mina’s hebben echt hun eigen wereld gecreëerd. Vrouwen braken uit huis en troffen elkaar om met elkaar te praten. Ze richtten vrouwenhuizen op, ze hebben huiselijk geweld aangekaart en abortus natuurlijk. Je kan het je nu nog nauwelijks voorstellen hoe weinig vrouwen voorstelden in de samenleving.”

Op een gegeven moment is er een discussie ontstaan tussen oma en haar zwager. “Hij zei: ‘wat weet jij nou van arbeidsprocessen?’ Die opmerking heeft er toe geleid dat ik weer ben gaan werken. Ik dacht: ‘Mies, je vervreemdt en je spreekt kleutertaal. Je moet de wijde wereld weer in.’” Toen oma’s jongste dochter vier jaar oud was, ging ze twintig uur in de week werken als telefoniste bij de PTT. “Aan de overkant van mijn huis was het kantoor, dus ik kon in vijf minuten naar mijn werk lopen. Dat was handig, want kinderopvang was er toen nog niet. Ik werd er wel op aangekeken en mensen vonden mij een slechte moeder omdat ik werkte. Maar nu profiteer ik er nog van, want ik heb een dik pensioen!”

Sander Heithuis, redacteur van het vrouwennetwerk WOMEN Inc., vertelt dat het hedendaagse feminisme er veel meer vanuit gaat dat iedereen met verschillende vormen van onderdrukking te maken heeft. Volgens hem is iedereen anders en levert iedereen een andere strijd: “Het feminisme van toen werd heel erg gekenmerkt door bepaalde, gekaderde onderwerpen. Bijvoorbeeld het recht op abortus in de Tweede Feministische Golf, of het behalen van het vrouwenkiesrecht tijdens de Eerste Feministische Golf. Tegenwoordig is het feminisme minder gefocust op één onderwerp, maar is er meer ruimte gekomen voor ieders persoonlijke ervaring. Dit wordt ook wel intersectioneel feminisme genoemd.”

Toen ik aan oma vroeg of ze een boodschap had die ze zou willen delen met de vrouwen van nu, was dit haar antwoord: “Zodra je getrouwd bent, wordt alles anders. Blijf je dan op je standpunt staan en kom je goed voor je recht op of laat je je ondersneeuwen? Vrouwen moeten leren voor zichzelf op te komen. Wat voor boodschap ik de vrouwen uit deze tijd zou willen meegeven? Blijf alert en kom op voor je rechten. We zijn niet hetzelfde, maar ondanks die verschillen zijn we wel gelijkwaardig.”

Steun LOVER!
Vond je dit een goed artikel? Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Laat je waardering blijken door een (eenmalige) donatie en help ons. LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.