Nagellak

Een Emancipator blog

photo-of-multicolored-abstract-painting-1193743

Ik ben een witte, heteroseksuele man, en vroeg twee maanden geleden of mijn leidinggevende mijn nagels wilde lakken. Zij is nagelstyliste; ze verft in de winter pinguïns en in de zomer plaid op haar nagels, ware kunststukjes op twee vierkante centimeter. Ik dacht altijd dat nagellak een soort verplichting was voor veel vrouwen. Maar toen mijn leidinggevende een half uur lang mijn handen en nagels verzorgde, voelde dat onverwacht intiem en zorgzaam. Het was voor mij een nieuwe manier van me verhouden tot mensen, mijn lichaam en mijzelf, misschien vergelijkbaar met massages.

Voor context: ik werk in Canada met plegers van huiselijk geweld, voornamelijk mannen. Deze plegers moeten twaalf weken lang groepen van 2,5 uur per week volgen. We praten in deze groepen over waarom ze geweld gebruiken en wat ze kunnen doen om dat te voorkomen. Veel van deze mannen hebben vrouwonvriendelijke ideeën, bijvoorbeeld over de taakverdeling in het huishouden. Daarnaast hebben ze ook schadelijke ideeën over mannen en dat mannen mannelijk moeten zijn. Ze denken dat wij mannen altijd sterk moeten zijn in geest en lichaam en dus niet om hulp mogen vragen, kostwinner moeten zijn en dat wij in huis de broek moeten dragen. Een likje verf op mijn vingers bedreigde mijn mannelijkheid en om de een of andere reden ook de mannelijkheid van mijn cliënten. Dat vond ik raar en daar wilde ik mee experimenteren.

Ik kreeg de reacties die ik verwachtte, maar dan minder intens. In deze groepen was de therapeutische relatie met mijn cliënten het belangrijkste instrument, omdat cliënten alleen luisteren wanneer ze mij vertrouwen. Door het lakken van mijn nagels werd dat vertrouwen beschadigd. Sommige cliënten dachten zelfs dat ik hen voor gek probeerde te houden. Een paar cliënten schreeuwden letterlijk zodra ik binnenkwam: ‘wtf Jan, what is that?!’ Ik kon de groepsgesprekken niet starten zonder eerst toe te lichten waarom ik mijn nagels had gelakt, want mijn cliënten weigerden naar mij te luisteren als ik niet eerst vertelde waarom ik brak met ons gezamenlijke mannenprotocol. Ik gaf mijn cliënten twee redenen:

Mannen plegen het merendeel van het geweld in onze samenleving en zij plegen dit geweld voornamelijk naar niet-mannen. Het was een belangrijk doel van mij om gender non-conformgedrag te normaliseren. Als witte man en professioneel therapeut ben ik niet snel het slachtoffer van geweld. Al helemaal niet van mijn eigen cliënten. Geweld is bijna altijd exclusief gericht op specifieke groepen en ik behoor niet tot deze groepen. Dit zijn vrouwen, maar vooral mensen die de binaire scheiding tussen man en vrouw overschrijden, zoals transgender, intersekse, non-binair, enzovoort. Door zelf nagellak te dragen gaf ik een signaal dat gender non-conform gedrag normaal is, en misschien wordt het daardoor iets veiliger voor anderen wanneer zij gendernormen overschrijden.

Ten tweede, zo vertelde ik mijn groepen cliënten, vond ik het interessant om te zien hoe mensen reageren op een man met nagellak. Mijn naaste mannelijke collega kon de eerste twee dagen dat ik met nagellak rondliep niet ophouden met lachen. Hij wist zich niet goed raad met mijn keuze en het maakte hem intens ongemakkelijk. Hij verwerkte deze gevoelens van ongemak door de slappe lach te krijgen. Mannen leken mij ook minder graag een hand te geven, alsof mijn nagellak besmettelijk was. Een paar van mijn progressieve mannelijke vrienden zagen de nagellak direct, maar besloten er niet naar te vragen om er geen punt van te maken. Dit veroorzaakte een vrij dwaze situatie met deze vrienden. Mijn plan was net te doen alsof nagellak normaal was, dus ik voelde mij ongemakkelijk maar zei niks over de nagellak en mijn vrienden voelden zich ook ongemakkelijk maar zeiden ook niets.

Toen ik een biertje met wat vrienden en hun vrienden deed, raakte ik kort aan de praat met een vriend van een vriend die ik nog nooit eerder had ontmoet. Hij vertelde dat hij mij herkende van eerder op de dag, op de markt. Een onbekende man met gelakte nagels is blijkbaar merkwaardig genoeg om te onthouden tussen duizenden andere mensen. Ik denk dat alle mannen direct merkten dat er met mannelijkheid werd gespeeld, en bijna iedereen kreeg er ongemakkelijke gevoelens van. Sommige mannen hadden ervaring met zulke gevoelens en deden hun best het te normaliseren zonder dat ik er iets voor hoefde te doen. Andere mannen, voornamelijk mijn cliënten, hadden mijn begeleiding nodig om hun emoties te begrijpen en dit te verwerken.

Nadat ik mijn cliënten mijn redenen voor de nagellak had uitgelegd, daagde ik ze expliciet uit. Ik vroeg ze of ze zich ongemakkelijk voelden en hoe ze met deze emoties omgingen in zichzelf. Hierdoor dwong ik ze om hun emoties serieus te nemen, te begrijpen en erop te reflecteren. Daarna sprak ik over hoe ze hun emoties in gedrag omzetten. Ik vroeg ze of ze mij anders zouden gaan behandelen, nu zij zich ongemakkelijk voelden door mijn nagellak. Het was spannend om deze gesprekken met mijn cliënten te voeren. Aan het einde van deze gesprekken begrepen mijn cliënten dat het hun verantwoordelijkheid was om hun eigen emoties te verwerken en hun gedrag naar mij niet te veranderen vanwege hun gevoelens van ongemak.

Alle mannen steunden mijn keuze nagellak te dragen, inclusief mijn cliënten. Ik ben ervan overtuigd dat dit komt door mijn privilege, door wie ik ben en de situatie waarin ik deze gesprekken voerde. Ik hoefde niet stoer en sterk te zijn om als man te tellen, aangezien ik hoogopgeleid, wit ben en overhemden draag. Mijn mannelijke credentials zijn niet gestoeld op mijn spieren of gedrag. Ik ben een academische expert op het gebied van mannelijkheid en getraind om ongemakkelijke gesprekken te voeren over emoties en dat soort linkse gedoe. Gedurende de meest uitdagende gesprekken met mijn cliënten, was ik de baas in de ruimte. Ik kon bijvoorbeeld mijn cliënten de groep uit sturen. Het voeren van deze gesprekken was mijn werk, ik werd ervoor betaald en ik aangezien ik de baas was in de groep luisterden mijn cliënten naar mij. Alleen ik zou er niet aan moeten denken om dit soort gesprekken constant te moeten voeren met familieleden, collega’s of vrienden van vrienden, zonder hiervoor betaald te worden of zonder de baas in de ruimte te zijn.

Ik voelde mij prima thuis met nagellak in de high-end koffiecafés, waar ik stempels verzamelde en mijn dagelijkse flat white dronk. Baristas reageerden niet op mijn nagels of gaven complimentjes. Voornamelijk vrouwen in deze safe spaces namen expliciet de tijd om mij te steunen, waarbij ze vaak lichamelijk contact zochten door middel van een hand in de rug of op de schouder. Een gebaar van vertrouwen en solidariteit, een moment waarop ze mij vertelden dat ze mijn nagels heel mooi vonden. Gedurende de nagellakweek gebeurde dit meerdere keren per dag. Hiervoor en hierna was ik nooit met fysiek contact door een onbekende vrouw benaderd. Grappig was dat veel van deze vrouwen wat verwarring toonden over de adjectieven die ze gebruikten, zoals beautiful of cute, omdat die wellicht te vrouwelijk klonken voor mijn overig mannelijke uiterlijk. Ik voelde mij een beetje een bedrieger en een dief, omdat deze vrouwen energie staken in het ondersteunen van mijn gevoelens en zelfvertrouwen, terwijl dit slechts een experiment was en ik hier zelf voor koos. Ik heb een aantal non-binaire vrienden, die zich niet als man of vrouw identificeren. Voor hen was dit oude koek en mijn nagellak maakte mij meer onderdeel van hun groep. Het was best fijn om eventjes niet als speciaal te worden gezien.

Ondanks al deze steun zou ik zelf geen nagellak naar een sollicitatiegesprek dragen, en ik zou me ongemakkelijk voelen om met nagellak bij de politie aangifte van een misdrijf te doen. Toen ik een Beyond Meat Burger bij de A&W haalde voelde ik alle ogen in mijn rug prikken, begon de kassadame te stotteren toen ik mijn portemonnee pakte en ze mijn nagels zag. Ik voelde mij niet overal veilig en dat was nieuw voor mij. Het was niet dat ik mij fysiek onveilig voelde, maar meer dat ik wist dat ik de vreemde eend in de bijt was, dat iedereen wist dat ik er was en dat iedereen mij bekeek. De enige keer dat ik iets vergelijkbaars had meegemaakt, was als projectcoördinator in India of als toerist in Zuid-Afrika, maar daar was ik anders omdat ik als “meer” werd gezien. Met nagellak was ik anders omdat ik “minder” was, tenminste, zo voelde het. En ik had ook zelf deze gevoelens. Vooral de eerste twee dagen voelden mijn handen niet als van mijzelf, zo vervreemd raakte ik door de nagellak. Mijn zelfbeeld als man werd ondermijnd en ik voelde een lichte vorm van anxiety. Ik moest mijzelf er constant aan herinneren dat mijn waarde als man niet van mijn nagels afhing, en dat het ok was om mij soms ongemakkelijk te voelen. Omgaan met dit soort emoties vroeg om constante aandacht en energie. Ik was blij dat ik daar na een week mee kon ophouden en weer in de mannelijke box kon duiken, met mijn ongelakte nagels en mijn witte overhemden.

Ik heb gekozen voor een week van licht ongemak, dit maakt mij geen expert op het gebied van marginalisatie, micro-agressies, safe spaces, enzovoort. Het is wel mijn hoop dat dit bijdraagt aan mijn eigen begrip en dat het mij leert om mijn eigen emoties beter te verwerken. Ik hoop ook dat het andere mannen daar ook mee helpt en bovenal dat het een beetje meer veiligheid voor genderoverschrijdend gedrag creëert.

Dit blog is onderdeel van de White Ribbon-blogmarathon van Emancipator. Wil je meer weten over deze blogmarathon, dan kun je hier meer informatie vinden.