Aletta’s van nu en straks

Geschiedenis met toekomst

Gisteravond 2 december vierde Aletta Instituut voor Vrouwengeschiedenis (voorheen het IIAV) haar 75-jarig jubileum. De bijeenkomst in het Cobra-museum te Amstelveen werd bijgewoond door ongeveer tweehonderd genodigden, die een zeer afwisselend programma kregen aangeboden. Wat daarbij het meest opviel was dat geschiedenis voor Aletta niet een zaak is van het verleden, maar van het hier en nu en van de toekomst. Bij deze gelegenheid werd voor het eerst de Aletta van Nu prijs uitgereikt en lanceerde het instituut een nieuw project, Lines into the future. LOVER feliciteert Aletta en biedt een korte impressie van de avond.

Directeur van Aletta Saskia Wieringa lichtte kort de geschiedenis van het instituut toe. Op 3 december 1935 werd het opgericht door de feministen Rosa Manus, Johanna Naber en Willemijn Posthumus-van der Goot. Lag aanvankelijk de nadruk op bewaren, later kwam de focus te liggen op informeren en vandaag ambieert Aletta een actieve rol te spelen in de emancipatie van vrouwen en mannen. Dat betekent dat naast het beheren en ontsluiten van archieven en literatuur in verschillende projecten wordt gewerkt aan het documenteren en naar buiten brengen van vrouwenverhalen.

Een van die projecten is Lines into the future. Daarin worden 11-jarigen van nu uitgenodigd hun eigen toekomstbeeld te verwoorden. Ter illustratie kreeg een stoere jonge meid van elf het woord om haar ‘zinnen op de toekomst’ voor te lezen. Wat onmiddellijk opviel was hoe vanzelfsprekend maatschappelijke betrokkenheid voor haar was en hoe haar eigen kleine geschiedenis haar toekomstperspectief bepaalde: een van haar uitdagingen was haar eigen ervaring met echtscheiding niet aan haar kinderen door te geven.

Hoe belangrijk dat doorgeven is bleek ook uit het verhaal van voormalig staatssecretaris van justitie Nebahat Albayrak. Zij verklaarde haar eigen ambitie en volharding door ons de levensgeschiedenis van haar moeder te vertellen. Een indrukwekkend verhaal over een intelligente analfabete uit een Anatolisch bergdorp, die haar man ertoe weet te brengen samen met haar te emigreren. Omdat zij haar zeven kinderen de kansen wilde geven die zij zelf niet gehad had.

Het hier en nu kreeg gestalte in de speech van Birgit Donker over haar ervaringen aan de top van een door mannen gedomineerde  mediawereld. Humor en standvastigheid en de mannelijke preoccupaties met status laten voor wat ze zijn leek het geheim van haar succes. In de uiteindelijke winnaars van de Aletta van Nu prijs, Laamia Elyounoussi (van schoonmaakbedrijf Schone Zaak) en Yesim Candan (van Partij Één), werd vooral hun lef en charisma geprezen. Maar zeker ook zaken als inzet voor kansarmen en het grijpen van de kansen die de democratie biedt, zaken waarin zij laten zien dat zij handelen in de geest van Aletta Jacobs.

Aan het eind van de avond gingen wij allemaal naar huis met een tasje vol goodies, waaronder bolletjes van de Aletta Jacobs tulp en het laatste nummer van LOVER. Maar wellicht ook met een besef van het belang van vrouwengeschiedenis, een vorm van geschiedenis schrijven die niet bestaat uit in marmer gebeitelde wapenfeiten en niet voorbehouden is aan wetenschappers die toegang hebben tot die 1200 meter bijzonder archief van Aletta, maar die leeft in de verhalen die vrouwen elkaar vertellen over hun dromen en over de obstakels die zij overwonnen om die dromen waar te maken.