Bewustwording en kennis over relationeel geweld onder jongeren hard nodig
Over tradwives, Andrew Tate en gendergerelateerd geweld
Augeo beeld door Ite Hamming
De eerste liefde. Vlinders in je buik, lieve appjes tot diep in de nacht en misschien wel de eerste zoen. Voor veel jongeren is daten een spannende ontdekkingstocht. Maar niet altijd is die eerste kennismaking met liefde en relaties positief. De afgelopen tijd lees en hoor je steeds meer over gendergerelateerd geweld, zoals partnergeweld, intieme terreur en grensoverschrijdend gedrag. Eén op de vijf vrouwen in Nederland krijgt met partnergeweld te maken, en elke acht dagen sterft een vrouw vanwege het feit dat zij vrouw is (femicide). Terecht dus, dat we hier steeds meer aandacht voor hebben. Maar hoe zit dit bij jongeren in Nederland? Dat onderzoek is nu gestart. Waarom dat van belang is, en hoe je mee kan werken, lees je hier.
Een spannende ontdekkingstocht
Voor velen is die prille verliefdheid gelukkig heel fijn. Een periode vol opwinding en blijdschap, waarin je bijna alleen nog maar aan die ene persoon kunt denken. Tegelijkertijd kunnen deze nieuwe en intense emoties ook vragen en onzekerheden oproepen. Hoe stel je jezelf op in een relatie? Hoe blijf je dichtbij jezelf? En wat mag je eigenlijk van de ander verwachten? Jongeren leren zichzelf beter kennen, verkennen hun grenzen en ontdekken hoe ze die kunnen aangeven – en hoe ze de grenzen van anderen respecteren. Dit zijn waardevolle, leerzame ervaringen die bijdragen aan hun sociale en emotionele ontwikkeling.
Over de grens gaan
Maar soms voelen jongeren zich niet helemaal op hun gemak in een relatie, zonder direct te weten waarom. Wat in het begin fijn leek, kan later benauwend aanvoelen, bijvoorbeeld door jaloezie, controle of druk om dingen te doen waar iemand zich niet prettig bij voelt. Ook online kunnen grenzen vervagen: een partner die steeds vraagt om intieme foto's, die verwacht dat je altijd direct reageert op berichten, of die privégesprekken deelt zonder toestemming. Wanneer grenzen – bewust of onbewust – worden overschreden, kan daten onzekerheid, stress of zelfs angst oproepen. Dit heeft impact op iemands zelfvertrouwen en ontwikkeling, juist in een levensfase waarin jongeren nog volop aan het ontdekken zijn wie ze zijn en wat ze belangrijk vinden in een relatie.
Andrew Tate
Hoe het precies zit bij jongeren in Nederland als het gaat over gendergerelateerd geweld, is niet goed bekend. Er is er nog veel te weinig aandacht voor. Terwijl ook jongeren al te maken kunnen krijgen met schadelijke dynamieken in hun eerste romantische relaties en daarbij extra kwetsbaar kunnen zijn. Daar hopen we met dit onderzoek verandering in te kunnen brengen.
Zo zijn jongeren bijvoorbeeld vatbaarder voor denkbeelden die ze online tegenkomen en die traditionele genderrollen kunnen versterken. Zoals de uitingen van Andrew Tate – een Amerikaans-Britse influencer, die bekend staat om zijn vrouwonvriendelijke uitspraken, en vooral onder jonge mannen en jongens erg populair is. En de steeds populairder wordende beweging van tradwives die in 2020 in de Verenigde Staten begon, waarin gepleit wordt voor een traditionele rolverdeling waarbij de vrouw huishoudelijke taken uitvoert en voor de kinderen zorgt. Genderstereotypen zoals deze, kunnen de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen vergroten en een voedingsbodem zijn voor geweld.
Dating geweld
Dating geweld gaat over geweld binnen een relatie tussen twee personen. Dat kan fysiek, psychisch of seksueel geweld zijn. Denk aan emotionele manipulatie, controle, stalking, het delen van intieme foto's zonder toestemming en constante sociale druk – online én offline. Uit het Europese Safeguarding Teenage Intimate Relationshipsonderzoek blijkt dat maar liefst de helft van de Europese jongeren tussen de 14 en 17 jaar te maken krijgt met dating geweld, waarvan één op de drie ook met seksueel misbruik. Internationale studies tonen aan dat ongeveer één op de vijf tienermeisjes lichamelijk of seksueel misbruikt is door hun vriendje en meer dan de helft van de meisjes rapporteert wederzijds geweld. Dating geweld kan invloed hebben op mentaal en lichamelijk welzijn, schoolprestaties en het gevoel van veiligheid van jongeren.
Dit zijn schokkende aantallen, die wel duidelijk maken hoe belangrijk het is dat we hier als maatschappij aandacht voor gaan hebben. In Nederland weten we eigenlijk nog verrassend weinig over dit thema. Daarom gaat het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van Augeo Foundation (een stichting die zich inzet voor veilig en veerkrachtig opgroeien) en de Augeo Jongerentaskforce in kaart brengen hoe vaak dating geweld voorkomt onder Nederlandse jongeren, hoe zij dit ervaren en welke factoren een rol spelen.
Ingrijpende ervaringen in je jeugd
We weten inmiddels al dat een aantal factoren de kans op het meemaken van geweld in relaties vergroten. Zo lopen jongeren die kindermishandeling hebben meegemaakt later een hoger risico om zelf in een gewelddadige relatie terecht te komen – zowel als slachtoffer als dader. Dit noemen we ook wel de intergenerationele overdracht van geweld. Maar waarom lukt het een deel van de jongeren wél om deze geweldscyclus te doorbreken, terwijl anderen vast blijven zitten in destructieve patronen?
Daarnaast spelen mogelijk ook andere ingrijpende jeugdervaringen een rol. Wat is bijvoorbeeld de impact van een scheiding, een langdurig zieke ouder, pesten of opgroeien met een ouder met psychische problemen op de manier waarop jongeren relaties aangaan? Hoe beïnvloeden deze ervaringen hun vertrouwen, grenzen en verwachtingen binnen een relatie? Hoog tijd om ook antwoord op deze vragen te krijgen.
Relationele vorming: leren over gezonde relaties
Om dating geweld te voorkomen, kan relationele vorming op school een belangrijke rol spelen. Naast kennis over seksualiteit en lichamelijke grenzen, hebben jongeren behoefte aan gesprekken over onderwerpen als respect, gelijkwaardigheid, communicatie en vertrouwen binnen relaties. Wat maakt een relatie gezond? Hoe ga je om met conflicten? Hoe herken je signalen van controle of manipulatie? En hoe kun je op een veilige manier aangeven wat je nodig hebt – of juist grenzen stellen?
In de praktijk krijgen deze thema’s vaak nog weinig structurele aandacht binnen het onderwijs. Toch is de schoolomgeving bij uitstek een plek waar jongeren niet alleen leren over vakinhoud, maar ook over hoe ze met elkaar omgaan. Relaties – vriendschappelijk, romantisch of online – zijn onlosmakelijk verbonden met het dagelijks leven van jongeren op school. En daarnaast hebben scholen de verantwoordelijkheid om te zorgen voor de veiligheid van leerlingen. En dan hebben we het niet alleen over de fysieke veiligheid, maar óók over de sociale veiligheid van leerlingen.
Als we relationeel geweld willen voorkomen moeten we beginnen bij de basis: jongeren leren wat gezonde, gelijkwaardige relaties zijn. En dat betekent praten over macht, gender, sociale druk en grenzen. Niet één keer in een themaweek, maar structureel. En daarom is meer bewustwording en kennis over dit thema zo belangrijk. Ook jij kan daarin een rol spelen.
Scholen gezocht voor deelname onderzoek!
Voor het onderzoek naar geweld in relaties bij jongeren zijn nog middelbare scholen nodig die willen meewerken. Werk jij op een school of ken jij mensen op een school? Stuur dan deze oproep door en help ons dit belangrijke onderzoek uit te voeren.
Deelnemende scholen krijgen een eindrapport vol praktische aanbevelingen en een handig veerkracht-pakket met materialen rondom veerkracht en omgaan met ingrijpende ervaringen. Ook denken we op basis van de resultaten graag met je mee over de invulling van relationele vorming op school. Als extra aanvulling is er de mogelijkheid voor een inspirerende presentatie door jongeren van de Augeo Jongerentaskforce, die vanuit eigen ervaringen vertellen over opgroeien, veerkracht en het belang van veilige relaties.
Wil jouw school meedoen of wil je meer weten? Neem dan contact met ons op via !
Ditte van Haalen studeerde af in de criminologie en psychologie. Na haar studie werkte ze mee aan verschillende onderzoeken naar partnergeweld. Inmiddels werkt ze als inhoudsdeskundige bij Augeo Foundation, een stichting die zich inzet voor veilig en veerkrachtig opgroeien. Daar zet ze zich in om kennis te vertalen naar praktische materialen en tools om professionals te ondersteunen in hun werk met ouders en kinderen. Ze is de projectcoördinator vanuit Augeo Foundation van het onderzoek naar relationeel geweld onder jongeren.
Steun LOVER!
LOVER draait sinds de start in 1974 volledig op vrijwilligers en donaties. Wil je dat een van Nederlands oudste feministische tijdschriften blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.