Chicks, Kicks and Glory

hoe marokkaanse meiden opboksen tegen vooroordelen

Komende winter huisvest Imagine – IC aan het Amsterdamse Bijlmerplein een heel bijzondere tentoonstelling, die zelf weer onderdeel is van een groter project en uitvloeisel van een onderzoek van antropologe Jasmijn Rana. Centraal daarin staan tienermeisjes van Marokkaanse komaf met een onalledaagse passie: kickboksen, en een onbescheiden droom: roem. Wie erheen gaat (doen!) leert de verhalen kennen van sterke jonge meiden die met een bewonderenswaardige onverzettelijkheid, maar vooral met humor en creativiteit de obstakels overwinnen die zij tegenkomen op de weg naar verwezenlijking van hun dromen. Door de heldere en innemende verbeelding in verschillende kunstuitingen krijgen hun ervaringen een betekenis die het persoonlijke op een aanstekelijke manier overstijgt.

In de grote zaal van Imagine – IC lopen diverse inrichtingen vloeiend in elkaar over: een tiental rijen stoelen voor een witte wand vormen een kleine bioscoop, waar je doorlopend kunt kijken naar beelden van kickbokster Amina Negadi en haar favoriete wedstrijden uit de Marokkaanse kickboksgeschiedenis. Een zijwand van die bioscoop toont een aantal panelen met werk van bekende striptekenaars (onder wie ‘onze eigen’ Farida Laan!), dat zij speciaal voor dit project gemaakt hebben. Tenslotte wordt de biscoop aan de andere kant losjes begrensd door een lounge met luie banken, die uitzicht geven op twee wanden met knallende posters in stripstijl van Peter Pontiac, waarop zes jonge kickboksters in gevechtshouding zijn geportretteerd. Hier kun je achterover leunen en luisteren naar de verhalen van de meiden op de affiches. Maar wie wil kan de banken ook wegdenken, een paar bokshandschoenen aantrekken en zich uitleven op de boksballen die er hangen.

Laat ik beginnen met een van de verhalen in de koptelefoon, dat van Nadia. Nadia is een echt meisjemeisje, die als kind al helemaal in de ban is van de roze sprookjeswereld van het ballet. Als dat niet voor haar wegelegd blijkt, vindt zij in haar tienerjaren een heel gelukkige bestemming in het kickboksen. Wat moet zo’n meisje daar, in een omgeving met zo’n nadrukkelijke macho uitstraling? Voor Nadia geen probleem: haar trekt vooral de sierlijke beweeglijkheid van de sport en haar eigenheid straalt door alles heen. Zij is ‘de dansende kickbokster’.

Nadia’s verhaal vinden we terug in de strip van Maaike Hartjes. Hartjes is vooral bekend geworden met haar ‘dagboekjes’. Zij weet met kleur (alles is roze) en betekenisvol beeld het contrast tussen de twee werelden, die van kickboksen en ballet feilloos te overbruggen.

Naast haar vertelt Sandra de Haan het verhaal van Aïcha, een diep religieuze moslima, die verliefd is op een jongen en samen met en vriendin op kickboksen zit. Op een donkere avond ziet zij opeens hoe haar aanbedene door een overvaller met een mes wordt belaagd en weet zij hem met een paar goedgeplaatste trappen te redden. Gelukkig! Of toch niet? Kan een jongen nog wel verliefd worden op een meisje dat hem op het fysieke vlak gered heeft? Zo’n verhaal vraagt - en krijgt – een happy end.

En dan het paneel van Farida Laan. Hier worden zonder woorden twee verhalen verteld: dat van de voorbereiding op het gebed en dat van het zich klaarmaken voor de kickbokstraining. Heel even doen de beelden denken aan de studies van oude meesterschilders. Handen, voeten, houdingen. Alles ademt een sfeer van uiterste concentratie en toewijding. Kijk je goed, dan zie je hoe de beelden uit het domein van de islam zorgvuldig vervlochten zijn met de beelden uit de wereld van het kickboksen. Hoezo tegenstellingen?

De strip in manga-stijl van Mike Kok is een juweel van helderheid en humor. Stel je voor: een meisje dat zo onder de indruk is van de stoerheid van de vriend van haar grote broer - die op kickboksen zit -, dat ze niet met haar wimpers begint te wapperen of met haar heupen gaat wiegen, maar denkt: “Dat wil ik ook!” En ze doet het. Eerst stiekum, want zij vreest het veto van haar ouders. Maar dan biedt haar broer aan om haar te helpen het haar ouders te vertellen. Grote schrik! En stevig de wind van voren, die Rachida en haar broer rustig trotseren, tot de ouders overstag gaan. En meer dan dat: in een volgende stripregel nemen vader en broer het voor de kickbokster op tegenover de buren en op het eind staat de hele familie te juichen als zij uitkomt in haar eerste wedstrijd.

De laatste strip, van Henrike Olasolo en Christina Richarte, roert het thema van migratie aan: hoe je kunt uitbreken om vooruit te komen, maar er dan achter komt dat je een buitenstaander bent geworden en je terugverlangt naar je thuis en wat je daar had kunnen hebben. Dan is de korte docu over Amina Negadi heel wat minder melancholiek: omdat het in Marokko voor meisjes niet mogelijk is om in de kickbokswereld de amateurstatus te ontstijgen, verhuist Amina, met de uitdrukkelijke steun van haar ouders, (“Zij vertrouwden mij, want zij wisten wie ik was.”) naar Nederland. Dankzij een goede trainer en haar eigen doorzettingsvermogen brengt zij het binnen een paar jaar tot Europees kampioene en wordt zij in 2003 en 2004 zelfs wereldkampioen. Zonder kapsones.

Als geheel geeft de tentoonstelling een uniek beeld van hoe identiteit en cultuur werken. Hoe zij ons tegelijk kunnen steunen en gevangenhouden. Religie, gender, etniciteit: gebieden bij uitstek waar wij scheidslijnen trekken en grenzen stellen, vooroordelen koesteren en barrières opwerpen, die de ontwikkeling van een meer persoonlijke eigenheid (even niet vergeten: dat is een bij uitstek Westers cultuurideaal!) in de weg kan staan. De verhalen van de meiden in Chicks, Kicks and Glory zijn er om je eraan te herinneren hoe iedereen grenzen kan overschrijden en tegenstellingen kan overbruggen.

De tekeningen bij dit blog zijn van Farida Laan.

Voor openingstijden en andere info check de site van Imagine - IC.