Comfortabel sporten in de vrouwen- en queer-sportscholen
Beeld: Julia Roeselers
Voldoende bewegen is belangrijk voor zowel je lichamelijke- als mentale gezondheid. Maar wat als je je niet veilig voelt op de gekozen sportplek? Veel vrouwen en lhbti+’ers ervaren dit probleem:uit onderzoek van het Muller instituut blijkt dat een derde van de vrouwen de afgelopen 12 maanden te maken had met ongewenst seksueel gedrag tijdens het sporten. Kan je dan nog rustig trainen, of zoek je elders een veilige omgeving?
Ladies only
Want zo’n veilige omgeving bestaat wel. Zo blijft het aantal vrouwensportscholen bijvoorbeeld groeien en zijn er steeds meer queer fitnesscentra beschikbaar. Het idee van een ladies only-gym is redelijk simpel: het is een plek waar alleen vrouwen komen om te sporten, zodat ze zich geen zorgen hoeven te maken over ongewenst seksueel gedrag.
“Veel vrouwen voelen zich niet prettig bij gemengde sportscholen, dan komen ze hier.” Meredith Van Zaiden-Hoogwoud is samen met haar man eigenaar van de eerste vrouwensportschool in Rijswijk: NM The Female Gym. Het begon met bokslessen voor vrouwen. Toen daar veel animo voor bleek te zijn, kwam het idee van een vrouwengym op. “Wij vinden gewoon dat die vrouwen ook een plek verdienen waar ze comfortabel kunnen sporten, daar heeft iedereen recht op.”
Van Zaiden-Hoogwoud benadrukt dat ze niet tégen gemengde sportscholen is; ze sportte zelf ook altijd in reguliere fitnesscentra. Dit ging een lange tijd goed, tot ze zich ineens niet meer comfortabel voelde. “Ik voelde mij vaak bekeken. Soms vroegen mannen lacherig aan mij of ik het koud had, waarna ik snel mijn handdoek over mijn schouders hing om mijn borsten te bedekken.” Dit soort ervaringen maakte dat ze niet meer rustig kon sporten, terwijl ze hier juist zo van houdt.
Niet prettig
De vrouwen die naar NM The Female Gym komen hebben meer van dit soort verhalen. Zo zegt Yamina Alchali dat ze zich nooit helemaal thuis voelde in de ‘mannencultuur’ van gemengde sportscholen. “Mannen keken vaak net iets te lang, vooral tijdens het squatten.” Omdat Alchali zich fijn wil voelen tijdens het sporten heeft ze uiteindelijk gekozen voor een vrouwensportschool.
Voor iedereen
“Ik dacht altijd dat het aan mijn leeftijd lag, maar er komen nu juist veel jonge meiden binnen.” Dit is een groot verschil met het originele ledenbestand, vertelt Van Zaiden-Hoogwoud: “Eerst waren het vooral islamitische vrouwen en vrouwen tussen de 30 en 40 jaar. Nu is het veel gemengder en groeit de groep tussen de 20 en 30 hard.”
“De meeste vrouwen komen echt alleen om te sporten. Natuurlijk wordt er wel af en toe een grapje gemaakt, maar verder traint iedereen heel serieus.” De sfeer beschrijft ze zelf als warm en gemoedelijk: “Ze stimuleren elkaar echt om het beter te doen en helpen elkaar graag.”
Lhbti+ sportscholen
Iedereen die zich als vrouw identificeert is welkom bij , maar wat als je niet binnen deze categorie valt en wel op zoek bent naar een veilige sportplek? Queer sportscholen kunnen hier een uitweg bieden: sportscholen voor lhbti+’ers en iedereen die zich niet comfortabel voelt in de zalen en kleedkamers van een gemengde sportschool. Bij dit soort centra hoeven sporters zich geen zorgen te maken over hun lichaam, identiteit of ervaring: het is een volledige safe space.
Een voorbeeld is de Queer Gym in Rotterdam. Oprichter Romy Rockx wilde hiermee een veilige sportplek creëren voor iedereen met een lichaam dat niet aan ‘de norm’ voldoet. Om dit gevoel te versterken is de sportschool ook anders ingericht dan normaal. Zo zijn calorieëntellers afgeplakt, is er maar één spiegel en worden sporters niet om de oren geslagen met foto’s van ‘het perfecte lichaam’.
Waarde
Maar waarom gaan mensen naar een lhbt-sportschool? De belangrijkste motieven voor lidmaatschap bij een queer sportvereniging zijn de gezelligheid en het contact met gelijkgestemden. Het ‘thuisgevoel’ vormt vaak een belangrijke aantrekkende factor, net als het even kunnen ontsnappen aan de heterosportwereld.
Toch is de algemene acceptatie van lhbti+ in de sport al vrij groot. Zo zei 86% van de sportverenigingsleden er geen probleem mee te hebben als een medesporter aangeeft homoseksueel te zijn en maakte een vergelijkbaar aandeel er geen punt van samen met hen te douchen. Aan de andere kant voelt de helft van de lhb’ers zich onveilig rond sportgelegenheden, net als
Veilig of onveilig?
De acceptatie is hoog, maar lhbt’ers blijven zich onveilig voelen in de sportwereld. Dit klinkt als een raar contrast, maar eigenlijk is het vrij logisch. In het rapport LHBTI in de breedtesport wordt dit goed verwoord: “Een zelfbenoemde hoge LHBTI-acceptatie onder sporters, betekent nog niet dat alle LHBTI-personen zich overal in de sport welkom en geaccepteerd voelen.” In principe kan één intolerant persoon al een vervelende ervaring opleveren, waardoor het gevoel van veiligheid al snel verdwijnt.
Grapjes
Daarbij tellen niet alleen beledigingen en aanvaringen mee: ook grapjes en vragende blikken kunnen zorgen voor een onveilig gevoel. Lhb-personen krijgen bij sportoefeningen veel te maken met algemene grappen over homo’s (en persoonlijk gerichte grappen of opmerkingen over hun seksualiteit (50%). Zij worden hierbij niet van kant gescholden door hun medesporters, maar het blijven negatieve reacties tegenover lhbti’ers die een flinke impact op iemands zelfbeeld en mentale gesteldheid kunnen hebben.
Eén derde van de respondenten zegt “gewend te zijn” aan dit soort opmerkingen. Toch wordt hun gedrag vaak onbewust beïnvloed door factoren zoals de geschatte kans op microagressies. Door uiterlijk en gedrag aan te passen conformeren zij dan aan de gendernorm die op een bepaalde plek heerst. Vooral homoseksuele- en bi-mannen lijken openheid over hun seksualiteit op een sportvereniging moeilijk te vinden. Ook transgender personen vermijden vaak bepaalde sportomgevingen en houden hun seksuele geaardheid het liefst voor zichzelf.
Kritiek
Om aan deze gendernormen te ‘ontsnappen’, bestaan veel lhbt+-sportverenigingen, waaronder natuurlijk sportscholen. Toch vragen veel mensen zich af of dit de beste manier is hiermee om te gaan. Twee op de drie sporters noemt het bestaan van deze clubs bijvoorbeeld onzin en denkt dat het onnodig is. Ook uit de queer community zelf klinkt kritiek: vergroten deze clubs de afstand niet alleen maar? Er zijn veel lhbt-personen die het zien als ongewenste afzondering. Zo zegt een mannelijke respondent (65-70) dat er “geen aparte verenigingen moeten zijn. Daarmee plaats je jezelf weer buiten de gemeenschap.”
De vraag is ook of de clubs nog wel nodig zijn. De toekomstbestendigheid is in ieder geval lastig te voorspellen. Wel staat vast dat binnen de lhbti+-gemeenschap de neiging tot ontmoeting zal blijven bestaan, wat de markt voor lhbt+-sportgroepen in stand houdt. Dan bestaan de verenigingen alleen niet meer uit noodzaak, maar vooral voor het sociale aspect.
Een inclusievere sportsfeer
Om van die noodzaak af te komen zullen lhbti’ers zich eerst veilig moeten voelen in normale sportverenigingen. Hoe kunnen clubs aan die eis voldoen? Het Mulier Instituut roept op deze vraag vooral aan de lhbt+-gemeenschap zelf te stellen: zij weten immers het beste wat zij nodig hebben voor een toegankelijkere sportervaring.
Ook meer beleidsaandacht lijkt goed te werken, zoals al te zien is bij transgender- en intersekse mensen in de sportwereld. Door de toegenomen aandacht voor hun problemen groeit de bekendheid van deze groepen en steunen meer mensen beleidsveranderingen die de toegankelijkheid en genderdiversiteit kunnen bevorderen, zoals het plaatsen van genderneutrale toiletten. Dit laat zien dat Nederland goed op weg is naar een inclusievere sportsfeer, zolang sportverenigingen, belangenverenigingen en sporters hun handen ineenslaan en zich hiervoor blijven inzetten.
Help je mee om 50 jaar LOVER te vieren?
Dit jaar bestaat LOVER 50 jaar. Sinds de start in 1974 draait LOVER volledig op vrijwilligers en donaties. Voor de jubileumactiviteiten zijn extra middelen nodig. Informatie over (eenmalig) doneren vind je hier.