De (s)lopende strijd tegen geweld

Ethan-gregory-dodge-o9YfGRyPkbk-unsplash

Vandaag is het de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen. Tot op de dag van vandaag worden vrouwenrechten nog altijd op grote schaal geschonden: door wetgeving, in de relationele sfeer, noem maar op. Ook in 2022 bleek dat geweld tegen vrouwen wereldwijd een structureel probleem is. De strijd houdt niet op. 

Dit artikel gaat in op een aantal vormen van geweld tegen vrouwen om zo de grootte van het probleem te laten zien. Hopelijk motiveert het je om in  actie te komen. Want genoeg moet toch ooit een keer echt genoeg zijn. 

Hijabs, zelfbeschikking en revoluties 
Het zal je niet zijn ontgaan: de protesten in Iran die al meer dan twee maanden stand houden en ondertussen een ware revolutie lijken te ontketenen. De 22-jarige Mahsa Jina Amini stierf op 16 september onder verdachte omstandigheden na te zijn opgepakt door de Iraanse religieuze politie, ironisch genaamd morality police. De reden: ze droeg haar hoofddoek niet op de juiste manier. Vrouwen en sympathisanten gingen massaal de straat op om letterlijk en figuurlijk te vechten voor het recht op zelfbeschikking. Deze protesten verspreidden zich vervolgens wereldwijd. Inmiddels is de strijd al zo’n 70 dagen aan de gang. In die tijd zijn er (voor zover bekend) 300 demonstranten gedood protesten en zo’n 15.000 demonstranten opgepakt. 

Deze strijd voor zelfbeschikking is een strijd tegen het systematische geweld tegen vrouwen en een strijd tegen het patriarchaat. Structureel wordt er - niet alleen in Iran - óver vrouwen besloten wat zij mogen dragen, zeggen, doen. Terwijl ze in Iran strijden voor de keuze om geen hijab te dragen, strijden moslima’s in India juist voor het recht om deze wel te dragen. 

Verkrachting als oorlogswapen
In tijden van oorlog is er vaak weinig aandacht voor de positie van vrouwen en hoe geweld hun leven beïnvloedt. Een actueel voorbeeld is de ‘vergeten’ (lees: verzwegen) oorlog in Tigray, een regio van Ethiopië, die inmiddels al twee jaar duurt. In dit conflict wordt verkrachting van vrouwen en meisjes als oorlogswapen gebruikt. Verkrachting als oorlogswapen wordt veelal gezien als collateral damage in tijden van oorlog en blijft daardoor zo goed als ongestraft. 

Stilte speelt hierin een grote rol. De regio is afgezonderd, ook voor humanitaire hulp, waardoor er weinig over wordt gedeeld - zowel in officiële nieuwskanalen als op sociale media. Hierdoor pakt de oorlog niet alleen hun leven, maar ook hun stem af. De combinatie van intentionele afzondering en het globaal verzwijgen van deze oorlog en de bijkomende oorlogsmisdaden maakt deze oorlog een anonieme oorlog. Deze oorlog heeft geen gezicht, geen boegbeeld zoals de Iraanse Mahsa Jina Amini. Geen namen die bekend zijn en worden geroepen in de straten. Dat maakt het makkelijker om weg te kijken, maar zeker niet minder urgent. 

Helaas is de situatie in Tigray geen uitzondering. Ook in landen als Libië, Palestina, Yemen, Myanmar en Afghanistan (om er maar een paar te noemen) spelen er nog altijd oorlogsconflicten waarin vrouwen veelal vergeten worden. Waar is de aandacht voor hen?

Geweld tegen trans vrouwen 
Trans vrouwen krijgen vaak te maken met geweld door de combinatie van transfobie en misogynie: de zogeheten transmisogyny. Zo bracht het onderzoeksproject Trans Murder Monitoring onlangs hun jaarlijks rapport uit in het kader van Trans Day of Remembrance. Hieruit blijkt dat er wereldwijd 327 trans personen zijn gedood tussen september 2021 en oktober 2022. Waarvan 95% (!) trans vrouw of trans feminine. De lijst van alle 327 namen is hier te vinden. Het gebeurt ook in Nederland. Zo is de 40-jarige Briza Garces Florez begin dit jaar vermoord door haar vriend in Wassenaar. Volgens het Transgender Netwerk Nederland worden trans personen in Nederland zeven keer zo vaak mishandeld of bedreigd. 

Bij het toenemende geweld tegen trans personen in Europa gaat het veelal om migranten. Ook Briza was een migrant, hier gekomen uit Colombia. De sociale positie van migranten is al ernstig verzwakt, waarbij queer en trans* personen met dubbele uitsluiting kampen. Onlangs bracht Alejandra Ortiz haar debuut  De waarheid zal me bevrijden uit, waarin ze schrijft over haar ervaring als gevluchte trans migrant vanuit Mexico naar Nederland. Een aanrader.

Anti-abortus wetgeving
Eind juni werd in de Verenigde Staten de alom bekende Roe vs Wade uitspraak verworpen. LOVER schreef hier eerder een artikel over. Het wegnemen van dit recht is ook een voorbeeld van geweld tegen vrouwen - en iedereen met een baarmoeder. Het verbieden van abortus zorgt voor state-sanctioned forced birth, waarbij mensen worden geforceerd om een kind te baren, ook in gevallen van verkrachting of incest. 

Het recht op abortus staat in meerdere landen op wankelen. Zo zijn er in Polen en Hongarije strenge wetten rondom abortus ingevoerd. In Polen geldt sinds vorig jaar een inperking op het recht van abortus waarbij alleen abortus wordt toegestaan als er sprake is van verkrachting, incest of wanneer het leven van de zwangere  in gevaar is. Het inperken en zelfs helemaal wegnemen van het recht op abortus is een inperking van zelfbeschikking, en volgens vele mensenrechtenorganisaties dus een schending van mensenrechten.

In Nederland staat abortus nog steeds in het Wetboek van Strafrecht. BNNVARA en het Humanistisch Verbond hebben daarom de handen ineengeslagen en startten in oktober het burgerinitiatief Abortus is geen misdaad! om dit te veranderen. Hiermee willen zij het abortusrecht sterker maken, als tegengas tegen het opkomende conservatieve gedachtegoed. Zo organiseerde BNNVARA begin deze maand samen met Stichting Ava een sponsorloop als tegenreactie op de Mars voor Het Leven, waarmee ze €62.000 ophaalden voor Ava - een organisatie die opkomt voor goede abortuszorg en anticonceptie. 

Intiem partnergeweld en victim blaming 
Vorige maand kondigde Mazirel Pers een nieuw boek aan dat volgend voorjaar verschijnt: Voorbij de Verbijstering, een bundel samengesteld door Renée Römkens, Anja Meulenbelt en Tessel ten Zweege, die samen met andere auteurs de intersectie tussen gender en geweld vanuit verschillende perspectieven aan het licht brengen. Van Tessel ten Zweege verscheen eerder dit jaar haar boek Dat Zou Jij Nooit Toelaten, over intiem partnergeweld - geschreven vanuit haar eigen ervaring. Intiem partnergeweld is en blijft een (te) vaak voorkomend fenomeen waar nog altijd een sluier over hangt; door victim blaming, het niet geloven van (vrouwelijke) slachtoffers, en een hoop onbegrip voor de gecompliceerde situaties. De stilte rondom intiem partnergeweld moet doorbroken worden: in Nederland sterft iedere 8 dagen een vrouw door (ex)partnergeweld. 

Een voorbeeld vanvictim blaming is de veelbesproken rechtszaak eerder dit jaar tussen Amber Heard en Johnny Depp. Depp spande de rechtszaak aan tegen Heard omdat haar beschuldigingen van geweld - waar hij eerder schuldig aan was bevonden - zijn carrière zouden hebben geschaad. De rechtszaak, die live te volgen was, werd een massale uiting van victim blaming, waarin Amber Heard als hysterische, narcistische leugenaar werd neergezet. Gedrag waarmee ze haar abuse zelf zou hebben uitgelokt - en nog erger - zelfs zou hebben verdiend. Tegelijkertijd ontving Johnny Depp steun vanuit vele hoeken, ook van (feministische) vrouwen. Dit toont nogmaals aan hoe diep misogynie is geworteld in de maatschappij. 

Kom in actie!
Sta je na het lezen van dit artikel te popelen om in actie te komen? Dat kan! De Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen is de start van de jaarlijkse 16 Days of Activism. Tot en met 10 december - de Internationale Dag van de Mensenrechten - worden er wereldwijd allerlei acties georganiseerd. Alle georganiseerde acties in Nederland vind je hier.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, Linkedin en Facebook