De stem van een sekswerker

“Feministische staatsorganisaties en staatsvakbonden hebben vaak bekrompen opvattingen over wat een (onafhankelijke) vrouw is, of wat een arbeider is. Wij proberen, vanuit onze sterk gemarginaliseerde positie, deze ideeën uit te dagen.”

–Marie, sekswerker en algemeen secretaris van STRASS

Op 6 april 2016 heeft Frankrijk een wetsontwerp goedgekeurd waarin staat dat het legaal is om seks aan te bieden tegen betaling, maar illegaal om het te kopen. Het nieuwe wetsontwerp voor prostitutie in Frankrijk heeft als doel om uitbuiting, mensenhandel en kindermisbruik tegen te gaan. Pooiers en boordeelhouders zijn nog steeds strafbaar. In plaats van de prostituee wordt nu de klant gecriminaliseerd: een koper van seks riskeert een hoge boete en een verplichte cursus over de schaduwzijde van de prostitutie. Dit zou de vraag naar seks tegen betaling doen afnemen. De decriminalisering van prostituees moet er voor zorgen dat het makkelijker is voor deze groep om slechte werkomstandigheden en gevaarlijke situaties te melden bij de politie. Een fonds is in werking gezet waardoor prostituees die het vak willen verlaten begeleiding kunnen krijgen. Ook kunnen prostituees zonder immigratiepapieren (als gevolg van mensenhandel) door dit fonds een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen.

Opvallend is dat sekswerk- en politievakbonden tegen het wetsontwerp zijn. De grootste zorg is dat het beleid niet realistisch is. Woordvoerders van de politie noemen dat er simpelweg geen middelen beschikbaar zijn om iedere koper of potentiële transactie op te sporen. Sekswerkers—en het gaat hier om mensen die niet van plan zijn het vak te verlaten—noemen dat armoede, geweld en stigmatisering juist toe zullen nemen.

De criminalisering van prostitutie in Frankrijk staat al sinds 2003 op de politieke agenda. De afgelopen jaren heeft het debat zich ook verplaatst naar de publieke sfeer en is het in felheid toegenomen. In 2015 sprak de NSWP (Global Network of Sex Work Projects) met STRASS (Syndicat du Travail Sexuel), de Franse vakbond voor sekswerkers. De NSWP vroeg Marie (sekswerker en algemeen secretaris van STRASS) om haar opvattingen te delen:

“Sekswerkers zijn nu meer gecriminaliseerd dan ooit. Het hele debat over de criminalisering van klanten hebben de slechte omstandigheden van sekswerkers en het stigma alleen maar doen toenemen. We hebben minder klanten, wat betekent dat we langer op [onveilige plekken zoals] de straat of in bossen moeten blijven... om hetzelfde te verdienen als eerder. Klantenaantallen zijn misschien afgenomen, maar wij werken nu meer en langer. Het is een beetje vreemd om dit te zien als een prestatie als het doel is om prostitutie uit te bannen.”

Prostitutie is een lastig onderwerp omdat seks een emotionele factor met zich meebrengt. Iedereen heeft bepaalde gevoelens over seks, waardoor seks als werk moeilijk te aanvaarden is. De poging prostitutie uit te bannen is gebaseerd op een emotionele afkeer van het beroep en heeft meestal niet als doel een praktisch haalbaar beleid in werking te stellen. Hierdoor werkt de wetgeving vaak averechts.

Het is waar dat prostitie vaak gepaard gaat met uitbuiting, geweld en mensenhandel, maar prostitutie is niet het enige beroep waar dit een probleem is. Om mensenrechtenschending tegen te gaan moet gekeken worden naar de manieren waarop de positie van de arbeider (sociaal, economisch en wettelijk) versterkt kan worden. Prostitutie wordt echter gezien als uitzondering op de regel vanwege de emotionele afkeer en het stigma dat daaruit voortvloeit.

“Ik denk dat de stigmatisering van sekswerkers betekent dat iedereen ons ziet als één persoon – een slachtoffer zonder stem of gezicht en met één identiteit: prostituee. De werkelijkheid is echter veel complexer dan dat.”

Niet alleen zijn sekswerkers vatbaar voor uitbuiting en geweld, hun stemgeluid wordt ook nog eens onderdrukt door een maatschappij die niet in staat is rationeel met prostitutie om te gaan. STRASS en NSWP zijn voorbeelden van organisaties die proberen de eisen en wensen van alle sekswerkers te laten horen. De feministische boodschap van gelijkheid, rechtvaardigheid en respect voor iedereen moet ook gelden voor deze gemarginaliseerde groep in de samenleving. Dit betekent dat men moet accepteren dat ook sekswerkers individuen zijn, met eigen ideëen en rechten.

“STRASS zoekt bijeenkomsten op waar sekswerk wordt besproken zonder de sekswerkers zelf. Het feit dat er zo veel bijeenkomsten en evenementen over sekswerk plaatsvinden zonder ons deel te laten nemen maakt ons woedend. Door juist op deze plekken iets van ons te laten horen proberen we het idee van de stemloze sekswerker, dat altijd een slachtoffer is en niet in staat is om opvattingen over haar eigen leven te hebben, tegen te gaan.”

Bij het aanpassen van de wetgeving voor prostitutie moet de veiligheid van de sekswerker doorslaggevend zijn. De emotionele bezwaren tegen het vak moeten opzij gezet worden en beleidsmakers moeten leren luisteren naar wat de sekswerkers zelf te zeggen hebben over het verbeteren van de omstandigheden binnen hun beroep. Door de persoon achter de prostituee aan het woord te laten wordt het ook makkelijker om een onderscheid te maken tussen gedwongen prostitutie en sekswerk als werk. Er zal altijd een moeilijk, emotioneel component aan sekswerk zitten, maar door hier te veel gewicht aan te hangen kan er weinig gedaan worden aan de slechte situatie waar veel sekswerkers zich nu onnodig in bevinden.

Het volledige interview met Marie is hier (in het Engels) te lezen: http://www.nswp.org/swleader/interviewmarie-sex-worker-and-general-secretary-strass-the-french-union-sex-workers

Voor de stem en het gezicht van een andere sekswerker, zie ook de TEDx talk van Toni Mac “what do sex workers want?”: https://www.youtube.com/watch?v=VJRBx0JjM_M (kopieer en plak hyperlink a.u.b.)

De foto bij dit artikel is van de Guardian (www.theguardian.nl) en onder Creative Common Rights gebruikt. Maker: Ian Langsdon/EPA De titel: "Sex workers protest against the new law near the French parliament on Wednesday". http://www.theguardian.com/world/2016/apr/06/france-passes-law-illegal-to-pay-for-sex-criminalise-customers (kopieer en plak hyperlink a.u.b.)