De verantwoordelijkheid van de Oscars
Vannacht worden de Academy Awards uitgereikt. Voor de tweede keer op rij zijn alle nominaties in de acteercategorieën weer roomblank. Ondanks het succes van films als Chiraq, Straight Outta Compton, Tangerine, Concussion, Beasts of No Nation en Creed. Onder de hashtag #OscarsSoWhite twitterden gefrustreerde filmfans hun teleurstelling naar de Academy. Er waren immers genoeg kandidaten beschikbaar.
De ophef kwam in een stroomversnelling toen Jada Pinkett-Smith reageerde met een oproep tot een Sheryl Boone Isaacs, zelf Afro-Amerikaanse, met enkele maatregelen om het hagelwitte, bejaarde en overweldigend mannelijke ledenbestand van de Academy te diversifiëren. Toch leken niet alle Hollywood-celebs te begrijpen waarom #OscarsSoWhite een probleem was. Terwijl sommige beroemdheden zich Meryl Streep, Michael Caine en diverse andere acteurs van de gevestigde orde de boycot af als een klagerige eis tot een voorkeursbehandeling. 'Heb geduld,' werd er gezegd. 'Andere acteurs hebben het ook niet gemakkelijk'. 'We komen allemaal uit Afrika'. Een reeks excuses die aantonen dat het probleem nog steeds ontkend wordt.
De meest gemakzuchtige rechtvaardiging voor de overweldigende witheid van de Amerikaanse filmwereld is financieel van aard. Toen Ridley Scott Gods of Egypt verfilmde met uitsluitend witte acteurs, bezwoer hij dat het niet anders kon. 'I can’t mount a film of this budget, where I have to rely on tax rebates in Spain, and say that my lead actor is Mohammad so-and-so from such-and-such.' Zulke smoezen zijn achterbaks. Ze suggereren dat witte acteurs vaker worden gecast omdat ze beroemd zijn en niet andersom, dat ze beroemder zijn omdat ze vaker worden gecast. Maar het gaat dieper dan dat. Zelfs als films met een uitsluitend witte cast daadwerkelijk populairder zouden zijn, is dat geen excuus. Aangezien er geen filmindustrie bestaat waarin witte rollen door minderheden worden vertolkt, is er geen vergelijking mogelijk en kan deze stelling niet bewezen worden. Dat de grote filmstudio’s alleen uit zijn op winst ten koste van raciale gelijkheid is bovendien in meer dan een opzicht een schande. Het bewijst dat racisme en winstbejag elkaar versterken en is daarnaast een belediging van het publiek, dat hiermee impliciet van racisme beschuldigd wordt.
Het idee dat het filmpubliek overwegend blank is, is namelijk al lang achterhaald door demografische en economische ontwikkelingen. Zowel vrouwen als mensen van kleur zijn overgepresenteerd in de kaartverkoop, maar ondergerepresenteerd op en achter de schermen. De Academy Awards vormen daar een afspiegeling van. Hoe schrijnend deze situatie is, wordt door Darrin Bell feilloos in beeld gebracht in zijn getekende essay Outrage, te vinden onder de link Hollywood has a much bigger problem than #OscarsSoWhite, dat we dan ook met klem aanraden aan onze lezers.
Hollywood discrimineert echter niet alleen op ras, maar ook op gender. Dat vrouwen er in Hollywood-films er meestal bekaaid vanaf komen, is een bekend en veelbesproken gegeven. Treden we buiten de klassieke binaire genderverdeling, dan wordt de situatie nog veel erger. Het afgelopen jaar is door sommige media ook wel 'het jaar van de transgender' genoemd. Maar zoals Sophie Schers al schreef in haar opiniestuk in de Trouw van 18 januari Veel transgenders gebukt onder schoonheidsideaal, is dat een miskenning van de voortdurende epidemie van geweld jegens trans vrouwen, alsmede van de vele misvattingen over transgender levens. Schers beschrijft onder meer hoe cisgender media een normatief schoonheidsideaal presenteren voor transgenders, en vooral geobsedeerd zijn met hun lichamen en hun transitie. Beroemde transgenders worden geprezen voor het feit dat ze cis lijken. Van Caitlyn Jenner tot Holland's Next Top Model is de lof vooral gekoppeld aan het idee dat hun transgender-heid onzichtbaar is. Het idee dat transgender zijn een vorm van performance is, een 'doen alsof', is ook zichtbaar in de constante complimenten als de performance overtuigend wordt gevonden door cisgenders. Het idee dat trans-heid onoprecht is, is een terugkerende rechtvaardiging voor discriminatie en geweld jegens trans mensen.
Ditzelfde probleem heeft ook invloed op de manier waarop transgenders worden afgebeeld in Hollywood: series en films als TransParent, About Ray, de voor een Oscar genomineerde Dallas Buyer's Club en dit jaar The Danish Girl casten cis acteurs in de rollen van trans personen. In deze media zijn trans vrouwen letterlijk mannen die een vrouw nadoen. Trans actrices komen nauwelijks aan de bak in de mainstream, en zelfs historische trans rollen worden voor hun neus weggekaapt. Er wordt daarmee impliciet gezegd dat geen enkele transgender actrice zo goed trans kan spelen als bijvoorbeeld de cis mannen Eddie Redmayne en Jeffrey Tambor. Bovendien staan daarbij de verhalen en emoties van hun sociale omgeving centraal, kinderen, ouders, partners. Het verhaal van de transgender is daar ondergeschikt aan. In veel gevallen wordt transitie geframed als een oppervlakkige en zelfs egoïstische daad. Daarom is het zo belangrijk om te luisteren naar de verhalen van trans mensen.
Daarom wil ik graag de aandacht vestigen op de kritiek op de film The Danish Girl van Carol Grant, en op de woorden van TransParent-actrice Hari Nef, die zich uitsprak tegen de misrepresentatie van gender nonconformerende modellen in Zoolander 2. Als tegengif raad ik de films van Mya Taylor aan. In Happy Birthday Marsha speelde zij de titelrol van Marsha P. Johnson, wiens verjaardag samenviel met de roemruchte Stonewall Riots. Dit jaar werd Taylor gepasseerd voor een Oscarnominatie voor haar rol in Tangerine, een micro-budget buddy movie over twee zwarte trans seks werkers die verhaal gaan halen bij een vriendje dat vreemd is gegaan. Het afgelopen jaar zijn transgender beroemdheden weliswaar zichtbaarder geworden dan ooit, maar in mainstream media blijft cis-centrisme het perspectief domineren.
Verhalen vormen ons, ons wereldbeeld, onze identiteit; ze leren ons om ons in anderen te verplaatsen. Het zijn machtige wapens. Maar als ze ons alleen maar leren om ons in het witte mannelijke cisgender perspectief te verplaatsen zullen racisme, discriminatie en ongelijkheid hoogtij blijven vieren. In dat opzicht heeft Hollywood een verantwoordelijkheid die verdergaat dan de beurzen van de studiobonzen. En het wordt elk jaar moeilijker om de Oscars serieus te blijven nemen als de filmindustrie erachter die verantwoordelijkheid niet nemen.
