Een land in crisis vraagt om vrouwelijk leiderschap
Beeld door Mashab
Kabinet Rutte IV is gevallen. Uiteindelijk heeft het niet kunnen bereiken van de migratiedeal het kabinet de das om gedaan, maar dit is niet de enige crisis waar we mee dealen. Van een toeslagenaffaire, tot aardbevingen in Groningen, een stikstofcrisis, een pandemie, een oorlog op ons continent, en de aarde die sneller dan ooit verwacht opwarmt, de crises volgen elkaar in rap tempo op.
Niemand wordt beter van een gevallen kabinet, vooral niet in tijden van crises. Met deze nieuwe Tweede Kamerverkiezingen krijgen we echter wel een onvoorziene kans om onze definitie van leiderschap te herzien en meer vrouwen de Kamer in te stemmen. Niet alleen willen we meer vrouwen in de politiek omdat de Tweede Kamer een afspiegeling moet zijn van de samenleving, daarnaast is in tijden van crises en onzekerheid vrouwelijk leiderschap onmisbaar.
Wat is vrouwelijk leiderschap?
Veel experts zijn het erover eens dat vrouwelijk leiderschap wordt gekenmerkt door empathie, samenwerking, emotionele intelligentie en interpersoonlijke relaties. Bij mannelijk leiderschap staat juist resultaat-gedrevenheid, macht, competitiviteit, en dominantie centraal. Dit betekent echter niet dat alle vrouwen vrouwelijk leiderschap vertonen en vice versa. Alle genders kunnen beide leiderschapsstijlen tonen, of een mix daarvan. Vrouwelijk leiderschap wordt zo genoemd omdat deze kenmerken vaker worden gezien bij vrouwen. Het zijn traditionele feminiene kenmerken die, volgens de wetenschappers, meer te maken hebben met hoe vrouwen worden opgevoed in onze maatschappij dan met biologie.
‘Hij stelde geen vragen, dacht dat hij alles al wist’
Volgens Janka Stoker, hoogleraar leiderschap aan de Universiteit van Groningen, zien veel mensen bij de ideale leider nog steeds een man voor zich. ‘’Als we een ideaalbeeld voor ons zien van een leider, denken we vaak aan mannelijke kenmerken. Daadkrachtig, dominant, besluitvaardig, op de voorgrond treden. Harde kenmerken. Het stereotype sterke leider is heel dominant. Als er een vrouw binnenkomt dan wordt er dus al automatisch aan haar getwijfeld. Is zij wel sterk en dominant genoeg? Stereotypes staan ons in de weg.’’ zegt ze in de New Female Leaders podcast. Daarnaast is de politiek een harde wereld waarin mannelijke kenmerken worden beloond. De politicus die hard roept krijgt meer media-aandacht dan diegene die zorgvuldig luistert.
Volgens Stoker betekent dit ook dat vrouwen zich als leider eerst moeten bewijzen. ‘’Terwijl mannen, zelfs die met middelmatige kwaliteiten, op basis van toegedicht leiderschapspotentieel gemakkelijk omhoog klimmen. Hij is een man, dus hij zal wel een krachtdadige, goede leider zijn, is hierbij de gedachte.’’ schrijft ze in ??het Parool.
Een goed voorbeeld hiervan is het leiderschap van de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, en hoe het contrasteert met haar voorganger Eberhard van der Laan. In een artikel van het Parool vertelt ombudsman Arre Zuurmond over de sollicitatieprocedure van Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam. ‘’Zij is de enige kandidaat-burgemeester die bij mij langs is geweest met vragen ter voorbereiding op haar sollicitatie. Ze had een heel groot notitieblok bij zich. Tweeënhalf uur lang heeft ze vragen gesteld.”
In hetzelfde artikel wordt ook duidelijk het verschil geschetst tussen de feminiene kenmerken van Halsema en de masculiene kenmerken van haar voorganger, Eberhard van der Laan: “Van der Laan had in een gesprek vaak de veronderstelling dat hij zelf de antwoorden had. Hij hoefde niks te horen van de ombudsman. Hij was niet nieuwsgierig en redeneerde veel meer vanuit macht. Halsema is analytischer en laat mensen antwoorden, met rust en tijd om bij de vraag stil te staan.” Aldus Zuurmond in het Parool.
Vrouwen die wél mannelijke kenmerken vertonen worden daar vaak echter ook op afgestraft. Mannen worden assertief genoemd als ze het voortouw nemen, vrouwen zijn bazig. Mannen zijn duidelijk, vrouwen kattig. Bij vrouwen van kleur komt dit nog vaker voor. Studies laten zien dat mensen er vaak vanuit gaan dat deze vrouwen boze en gemene karakters hebben - het ‘angry black woman’ stereotype. Een gesprek tussen Sylvana Simons en Mark Rutte in de Tweede Kamer is hier een typerend voorbeeld van. Simons stelde Rutte een paar kritische vragen over immuniteit tegen corona, en Rutte gaf commentaar op haar toon: ‘’Wat doet u geïrriteerd, mevrouw Simons’’, merkte hij op.
Stem op vrouwelijk leiderschap Het vertrouwen in de politiek is laag en veel groepen in de samenleving zijn kwetsbaarder dan ooit. Leiders die hun feminiene kenmerken op de juiste manier inzetten kunnen hierbij het verschil maken. Durven we te kiezen voor constructiviteit en empathie, of blijven we hangen in onze traditionele kijk op leiderschap? Wanneer je slim stemt op een vrouw, overweeg dan ook wat voor leider zij is.
Samenwerking
Dit artikel is een samenwerking tussen feministisch tijdschrift LOVER en Stem op een Vrouw. Vind jij het belangrijk dat dit soort artikelen worden geschreven? Doneer dan aan dit werk!
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook