Fallus als fillette
Louise Bourgeois (25 december 1911 - 31 mei 2010) had het lef om een uitgesproken fallus, gemaakt van latex en gips, opgehangen aan een dunne draad, Fillette (klein meisje) te noemen. Lef of gewoon gevoel voor humor? Aan de onderkant van Fillette heeft Louise Bourgeois een vulva gemaakt. Het materiaal nodigt uit om aan te voelen en in te knijpen, wat helaas niet mag.
De dubbelheid, het mengen van geslachten in één werk, is tekenend voor het werk van Bourgeois. Double Sexus is dan ook een logische titel voor de tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag. Vreemd genoeg maakte Hans Bellmer (13 maart 1902 - 23 februari 1975) vergelijkbaar werk. Sterker nog, als je de werken van Bourgeois en Bellmer naast elkaar tentoongesteld ziet, begrijp je niet dat zij elkaar nooit ontmoet hebben.
Beiden hebben poppen gemaakt, gewerkt met protheses en vorm/vormloosheid, onderlichamen van man en vrouw aan elkaar verbonden, de vele borsten van Diana van Ephesus en de roman L’histoire de l’oeil van George Bataille gebruikt als inspiratiebron. Natuurlijk vallen de overeenkomsten door de thematiserende aanpak van het museum en hun selectie uit de kunstwerken van Bourgeois en Bellmer extra op. Deze thematiserende aanpak versterkt bovendien het gevoel dat bij beide kunstenaars op de achtergrond onzichtbaar ‘Freud’ mee staat te roepen. In de catalogus bij de tentoonstelling wordt dan ook veel aandacht besteed aan het roerige en pijnlijke verleden van Bourgeois en Bellmer.
Zo ook in de eerste bijeenkomst van een cursus, georganiseerd door het Gemeentemuseum, waarin de positie van de vrouw in de beeldende kunst, als maker en als onderwerp, centraal staat. Conservator Laura Stamps heeft 16 oktober de spits afgebeten met een lezing over de achtergrond en de centrale thematiek van de tentoonstelling.
Op 30 oktober volgt dr. Marga van Mechelen. Zij is gespecialiseerd in conceptuele, performance, installatie en nieuwe mediakunst, en methodologisch gezien in visuele semiotiek en psychosemiotiek. Daarna is op 13 november de beurt aan prof. dr. Kitty Zijlmans. Zij is gespecialiseerd in hedendaagse kunst, in het bijzonder de nieuwe media en installatiekunst, kunsttheorie en methodologie. Haar werkgebied omvat de positie en het aandeel van de vrouw in kunst en cultuur en de huidige interculturele processen en mondialisering van de (kunst)wereld. Tot slot spreekt op 27 november dr. Miriam van Rijsingen. Zij is gespecialiseerd in Feministische/Gender Studies binnen kunstgeschiedenis, met als context kunsttheorie, historiografie en de grenzen van kunstgeschiedenis met esthetiek, semiotiek, culturele studies en nieuwe media studies.
Susan Hol is redacteur, schrijver en filosoof (www.susanhol.nl).
De foto's zijn gemaakt door Susan Hol met toestemming van het Haags gemeentemuseum.
Dit blog is het eerste deel in een serie n.a.v. de lezingencyclus De rol van de vrouw in de kunst in het Gemeentemuseum van Den Haag. Lees ook: Getroebleerd leven en Kunstgeschiedenis als gatenkaas en Kijken met je lichaam.