Farmaceutische industrie houdt anticonceptiekloof in stand

Een evaluatie van ‘Pak De Macht aftertalk’ van Pakhuis de Zwijger

Anticonceptiekloof Beeld via Unsplash

Redacteur Anouk Gras bezocht online een aftertalk van Pakhuis de Zwijger naar aanleiding van een aflevering van Pak De Macht over de anticonceptiekloof. Met name de uitspraken van een farmaceutisch geneeskundige trokken haar aandacht.

Controverse rondom anticonceptie is een onderwerp waar ik mij al langer mee bezighoud, en dan met name de (onnodige) kosten ervan. Maar er speelt natuurlijk veel meer: als het gaat om het voorkómen van zwangerschap, ligt de verantwoordelijkheid bijna altijd bij vrouwen.

Scepsis
In mijn omgeving hoor ik steeds vaker negatieve geluiden over anticonceptie. Veel vrouwen kregen op relatief jonge leeftijd de pil voorgeschreven of lieten een spiraaltje zetten zonder noemenswaardige voorlichting over mogelijke gevolgen. Het gemak waarmee dat ging, gaf een gevoel dat het allemaal niet zoveel voorstelde. Niets is minder waar: een groot deel van de vrouwen die ik sprak, heeft er mentale of fysieke bijwerkingen aan overgehouden. En nog steeds worstelt iedereen met een ‘juiste’ oplossing, want welke je ook kiest: vaak komen er toch extra hormonen in je lijf die daar niet horen. Met alle gevolgen van dien. Waarom dragen tot de dag van vandaag, bijna volledig vanzelfsprekend, vrouwen deze last? Kan hier geen eerlijkere verdeling in komen? Ik hoopte hier tijdens de aftertalk antwoorden op te krijgen.

Een van de aanwezigen was farmaceutisch geneeskundige Henk Jan Out, die een tijdlang werkzaam is geweest bij de farmaceutische multinational Organon. Altijd al ben ik enigszins sceptisch over de farmaceutische industrie geweest vanwege de marktwerking, maar in dit geval wilde ik het een kans geven. De kritische ondertoon van ‘de anticonceptiekloof’ impliceert immers dat er een gat gedicht moet worden. Maar zodra Out aan het woord kwam, werd mij opnieuw duidelijk hoe schandalig veel zeggenschap er bij de verkeerde mensen ligt door ethische thema’s met een winstoogmerk te verweven. Twee zaken die naar mijn mening totaal niet samen kunnen gaan.

Risicovol
Een van de eerste vragen die moderator Mandy Woelkens tijdens het gesprek stelde, was waarom er eigenlijk zo weinig anticonceptie-alternatieven voor mannen zijn. Out antwoordde dat dit een biologische reden heeft. Het is namelijk eenvoudiger om één keer per maand een eicel tegen te houden dan de miljoenen zaadcellen die dagelijks aangemaakt worden. “Bedrijven moeten deze ontwikkeling op zich nemen, maar het is moeilijk om een middel te vinden dat gaat werken. Dat vereist vervolgens een enorme investering die een bedrijf moet maken om het product naar de markt te brengen, en dáár gaat het mis. Als we de middelen eenmaal op de markt hebben, is het nog de vraag of die dan daadwerkelijk gebruikt gaan worden. Want ze hebben bijwerkingen. Dat is een enorm risicovolle investering.”

Er ontstond weerstand in het publiek en ik kon me daar meteen bij aansluiten. Woelkens benoemde dit en concludeerde het vervolgens zelf ook, want hé - gelden die bijwerkingen niet evenveel voor vrouwen? - waarna Out het eigenlijk alleen nog maar erger maakte. “Als je nu de vrouwenpil zou ontwikkelen met dezelfde regels, zou het lastig zijn om die op de markt te krijgen. De vrouwenpil is in de vijftiger en zestiger jaren ontwikkeld, dat werd lang nog niet goed gereguleerd. Goed gereguleerde studies zijn pas een tijd later gedaan.” Kort daarop trok hij droogjes de conclusie: “We hadden de mannenpil dus eigenlijk vijftig jaar geleden moeten maken.” Dat klonk wel erg scheef. We hebben de kennis nu immers wel, dus waarom zou het gebruik van de pil blijven afschuiven op vrouwen wél logisch zijn?

Out vervolgde: “Je moet ook nog concurreren met goedkope vrouwen-anticonceptiepillen. Die zijn generiek en bestaan al zo lang dat niemand er meer patent op heeft. De mannenpil moet terugverdiend worden en dat kost honderden miljoenen. Die krijgt dus ook een hogere prijs. Je moet dan een investeringsbelissing maken: kan ik met de vijftig jaar oude vrouwenpil, die goedkoop is, een mannenpil op de markt zetten?” Ook hier sijpelt in bepaalde mate hypocrisie doorheen: ooit gold die investeringsvraag ook voor de vrouwenpil. En doorgaan met het produceren van alleen vrouwen-anticonceptie, met de kennis van nu over bijwerkingen en kwalijke gevolgen, is óók tegenstrijdig.

Bewustwording
Met toenemende ergernis hield ik het toch vol tot het einde van de aftertalk. Ik was teleurgesteld: mijn verwachtingen waren hoopvol, maar dit gesprek leek anticonceptie voor alleen vrouwen opnieuw te normaliseren. Richting het eind viel een kort gesprek tussen Out en een bezoeker in het publiek nog wel op. “Als je investeert in bewustwording bij mannen, zal er waarschijnlijk ook meer animo voor komen”, opperde een jongeman. Waarop Out stug antwoordde: “Het (de mannenpil, red.) is er niet, dus het heeft geen zin om te gaan investeren in marketing.”

Deze reactie benadrukte pijnlijk de vicieuze cirkel waar Out maar in vast bleef zitten. Komt bewustwording niet juist vóór het daadwerkelijk produceren van anticonceptie? Creeër dit eens bij voorbaat, dat is de enige manier om interesse bij mannen te wekken, anders blijf je hangen op exact hetzelfde punt. Hierin speelt de overheid qua campagnevoering natuurlijk ook een rol, maar uiteindelijk ligt de grote beslissing bij farmaceutische bedrijven.

Uit onderzoek blijkt dat meer dan 50% van de jonge mannen vóór de mannenpil is. En dan is er nog niet eens geïnvesteerd in marketing en campagnes. Het argument van bijwerkingen – als reden om geen mannenpil te ontwikkelen - is daarnaast verwerpelijk, want vrouwen hebben daar al vijftig jaar last van. Het is tijd om de lasten een beetje eerlijk te verdelen. Dus zorg eerst maar eens voor bewustwording en voorlichting, want daar ontbreekt het anno 2022 echt nog aan bij huisartsen en op scholen. Als de mannenpil een even logische optie is als de vrouwenpil, hoeft Out zich bovendien geen zorgen te maken over het terugverdienen van zijn geld.


Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.