Feminisme in de politiek anno 2023

Afbeelding door Jaantje Anna

We zien een groeiende diversiteit in de Tweede Kamer en meer aandacht voor feministische thema’s in de politiek. Tegelijkertijd krijgen vrouwelijke politici te maken met haat en seksisme en lijkt structurele inbedding van feminisme in de politiek niet aan de orde. Hoe feministisch is ons huidige politieke klimaat eigenlijk?

*Dit artikel is de tweede in een reeks van drie over feminisme en de politiek in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. 

Groeiende diversiteit, maar ook online haat en seksisme

Ondanks dat Nederland nog nooit een vrouwelijke premier heeft gehad en ook het aandeel man-vrouw in een zittend kabinet nog nooit evenredig verdeeld is geweest, zien we een groeiende diversiteit in de politiek. Zo hebben we sinds de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen voor het eerst een zwarte vrouw als lijsttrekker en fractievoorzitter, Sylvana Simons van BIJ1. Ook nam er sinds de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen voor het eerst een trans vrouw plaats in de Tweede Kamer, Lisa van Ginneken van D66. Daarnaast was Kauthar Bouchallikht van GroenLinks het eerste Kamerlid met een hijab.

Tegelijkertijd lopen vrouwen tegen verschillende barrières aan om politiek actief te worden. Een voorbeeld zijn de traditionele verwachtingen dat vrouwen bepaalde rollen en eigenschappen moeten vervullen, waardoor veel vrouwen politiek niet als een mogelijk carrièrepad zien. Wanneer vrouwen eenmaal politiek actief zijn, krijgen zij veelvuldig te maken met online haat, bedreigingen en seksisme. Vrouwelijke politici krijgen niet alleen vaker te maken met haat, de haat is ook vaker persoonlijk van aard. Misogynie vormt een bedreiging voor de politieke participatie van vrouwen. 

Niet alleen landelijke politici als Sigrid Kaag en Sylvana Simons krijgen haat en seksisme over zich heen, ook lokale vrouwelijke politici gaan hieronder gebukt. Ook binnen de politieke arena vindt seksisme veelvuldig plaats. Zo deelt Mikal Tseggai (raadslid van de PvdA van de gemeenteraad Den Haag en kandidaat voor de Tweede Kamer verkiezingen op de lijst van GroenLinks-PvdA) in een telefonisch interview met LOVER dat ze dat vooral merkt wanneer ze zich uitspreekt over zogenaamde 'mannenonderwerpen': 

“Ik heb bijvoorbeeld woningbouw in mijn portefeuille en ben vaak één van de weinige vrouwen in de zaal. Tijdens een debat krijg je dan snel te horen van mannelijke collega’s: ‘Heb je de stukken wel gelezen?’ of ‘Snap je het wel?’. "De intentie is misschien niet seksistisch, maar dat is het natuurlijk wel.”  

Aandacht voor feministische thema’s

Feminisme in de politiek lijkt de laatste jaren aan aandacht te winnen. Yara Bon (projectleider alliantie Politica, WO=MEN Dutch Gender Platform) zegt daarover: “Het lijkt steeds meer een mainstream onderwerp te worden over de gehele breedte van het politieke spectrum”. Tegelijkertijd zien we dat het onderwerp feminisme nog niet structureel ingebed is in de politiek, “het staat nog aan de zijlijn”, aldus Bon. Bijvoorbeeld in verkiezingstijd zien we een groeiende aandacht voor feministische thema’s, tegelijkertijd lijkt die aandacht weer te verslappen als de verkiezingen eenmaal achter de rug zijn. 

Een belangrijk thema dat meer structurele aandacht vereist in de politiek is geweld tegen vrouwen. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen (45%) maakt in haar leven fysiek en/of seksueel geweld mee. Zowel Tseggai als Bon benadrukken dat ook femicide een belangrijk onderwerp is waar politieke actie op nodig is. De term femicide wordt gebruikt als er sprake is van het opzettelijk doden van een vrouw omdat zij vrouw is. In Nederland vindt femicide gemiddeld 43 keer per jaar plaats, desondanks staat femicide niet hoog op de politieke agenda. Daar moet verandering in komen.

Wat er nodig is voor een feministisch politiek klimaat

Het op de politieke agenda zetten en houden van bepaalde thema’s is een belangrijk onderdeel van het creëren van een feministisch politiek klimaat. Naast het belang van meer vrouwen in de politiek, benadrukt Tseggai dat het belangrijk is dat politieke partijen inzien dat feministische thema’s geen hobby zijn, maar dat ze relevant zijn voor iedereen: “Neem nou gratis kinderopvang, dat is niet alleen belangrijk voor mannen en vrouwen, maar juist ook voor kinderen met oog op kansengelijkheid”.

Ook Bon benadrukt, “er is voortgang, maar er is ook nog veel te doen”. Het is belangrijk om barrières waar vrouwen met een politieke ambitie tegenaan lopen weg te nemen: van stereotype verwachtingen over de rol van vrouwen en de invloed daarvan op een politieke carrière, een harde politieke cultuur, tot vergadertijdstippen in de avonden en lage vergoedingen. Dit zijn slechts een aantal barrières die het lastig maken voor vrouwen om politiek actief te worden en te blijven. “Deze barrières kunnen worden weggenomen of vrouwen kunnen leren om te gaan met deze barrières door individuele ondersteuning, meer (intersectioneel) onderzoek, en het tegengaan van (online) haat en intimidatie”, aldus Bon. 

Hoe we stemmen op 22 november heeft invloed op hoe de politiek er in de komende jaren uit gaat zien. Jouw stem kan bijdragen aan het creëren van een feministisch politiek klimaat. Hoe? In het derde en tevens laatste artikel van deze reeks gaan we nader in op hoe jij ervoor zorgt dat jouw stem een feministische is.

Steun LOVER!

LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.