Foekje Dillema opnieuw getest

Foekje Dillema, getalenteerde Friese atlete, won in mei 1948 haar eerste hardloopwedstrijd in het dorp Buitenpost. Binnen de korste keren was zij een gevreesde naam binnen de vrouwenatletiek, niet in het minst voor “vliegende huisvrouw” Fanny Blankers-Koen die tijdens de Olympische Spelen dat jaar vier keer goud won. Dillema werd uit de sport gezet omdat ze geen vrouw zou zijn, maar een man. Eind vorig jaar overleed ze. Voor een documentaire over haar liet het programma Andere Tijden postuum een dna-test doen.

Op 29 augustus 1949 breekt Foekje Dillema tijdens atletiekwedstrijden in Londen internationaal door met recordbrekende tijden op de 100 en 200 meter. Helaas komt het nooit tot een match tussen Fanny en Foekje. Volgens haar oud-teamgenoten die aan het woord komen in de uitzending van Andere tijden Sport “Het mysterie Foekje Dillema” vermijdt Blankers-Koen haar rivale consequent met het argument dat ze niet tegen een vent wil lopen. En hiermee is het gerucht geboren dat Foekje Dillema geen echte vrouw zou zijn, maar een man. Het jaar daarop moet de hele vrouwenselectie onverwachts in opdracht van de Atletiekunie een zogenaamde seksetest ondergaan. Foekje krijgt op het station van Hilversum waar ze richting een Franse atletiekwedstrijd zou vertrekken, te horen dat ze voor het leven wordt geschorst.

Al jaren wordt vermoed dat Jan Blankers, de trainer en echtgenoot van Fanny en tevens chef-sport bij de Telegraaf achter de seksetest heeft gezeten. In de Andere Tijden-documentaire zijn de genen van Foekje Dillema voor het oog der natie nog maar eens onderworpen aan een test, een DNA-test dit keer. Deze wijst uit dat Foekje een “mozaïek” was maar dat haar extra Y-chromosomen onvoldoende zijn om haar als man te kwalificeren. Haar biograaf Max Dohle van wie volgende maand het boek Het verwoeste leven van Foekje Dillema. De grootste tragedie uit de Nederlandse sportgeschiedenis verschijnt, staat niet achter de genetische test omdat hij er van overtuigd is dat Foekje dat zelf nooit had gewild. In een interview met Het Parool zegt hij genoeg familieleden en specialisten te hebben gesproken om te begrijpen dat Foekje een verstoorde hormoonhuishouding had. Fijntjes wijst hij erop dat Dillema’s testosteronproductie haar talent niet verklaard. Dohle: “Iemand haalt ook voordeel uit lange benen en een symmetrisch lichaam. In deze tijd had Foekje gewoon kunnen deelnemen in de vrouwencompetitie. In de vorige eeuw moesten vrouwen vernederende seksetesten ondergaan en zodra er maar een vermoeden was dat er genetisch of fysiek iets niet klopte, werd een vrouw door de bond uit de competitie gezet."

Na het overlijden van Foekje Dillema in december 2007 is de Atletiekunie met de familie overeengekomen dat de prestaties van Foekje weer in de ranglijsten aller tijden worden opgenomen.

Een website over Foekje Dillema vind je Het Continuum, december 2007.

Marlies Klooster is freelance journalist.