Geen ogen en alleen maar tand

Vandaag is het No Make-up Day. Er was een tijd waarin ik stante pede in een angstaanval geschoten zou zijn als ik geen make-up op mocht. Maar nu ben ik een enigszins overwerkte journalist die soms dagen aaneen niet achter haar computer vandaan komt en bespaar ik énorm op make-upkosten. Alleen als ik voor een afspraak écht de deur uit moet, gaat er – soms – wat op. Door aanhoudend tijdgebrek krijgen ook mijn vrienden steeds vaker een bloot gezicht voorgeschoteld. Wat is er met mijn ijdelheid gebeurd?

Maar voordat ik me daarin verdiep: misschien is No Make-up Day wel een mooi moment voor wat reflectie op de redenen voor maquillage. Mijn vroegere hang naar nooit zonder beschouw ik als een overgeërfde reactie op een tamelijk universeel gevoel van onzekerheid. Zo vind ik mijn moeder ook zonder make-up een schoonheid en toch zijn de dagen waarop ik haar in die toestand zag schaars. Ze vertelde me ooit dat ze in het eerste jaar dat ze met mijn stiefvader getrouwd was altijd een uur eerder opstond dan hij zodat ze zich in alle rust kon opmaken. Ik denk dat hij haar inmiddels wel zonder make-up heeft gezien. De vraag of het streepje langs haar ooglid wel goed zit stelt ze nog steeds. Mijn moeder heeft ondanks haar schoonheid een microscopisch oog voor alle details die niet aan het heersende schoonheidsideaal voldoen. En toen zij jong was, vielen Aziatisch-Europese vrouwen in elk geval niet in die categorie.

Ik had geluk, toen ik jong was kwam Geen Gewoon Indisch Meisje van Marion Bloem net uit. En Marion Bloem was de spreekwoordelijke exotische schoonheid. Voor het eerst begon ik te beseffen dat er een schoonheidsideaal bestond dat haalbaar voor me was. Kort daarop ging ik studeren en ik werd lid van het corps. We hebben allemaal onze jeugdzondes. Maar tijdens de kennismakingsperiode bij het corps was make-up streng verboden. We sliepen zo’n drie uur per nacht in die tijd en ik haatte mijn gezicht. Ook zonder wallen van het slaapgebrek bestaat het zonder make-up vooral uit geen ogen en alleen maar tand. Make-up was toen ook een manier om mijn ogen te vinden als ik net wakker was.

Ik overtrad het verbod dus, met een miniem lijntje rond mijn ogen. En oh, heb ik dat geweten tijdens wat het corps de fleurrondes noemt, als je als feut langs alle disputen moet waarvan de leden steeds beschonkener raken en soms ook steeds onaangenamer werden. Bij één dispuut dacht werkelijk even dat ik weer terug was op de basisschool met alle pestkoppen van de klas om me heen, alleen werd ik dit keer niet met mijn Aziatische kenmerken gepest maar met mijn make-up. Het corps kan ongenadig zijn bij onzekerheid.

Ze zouden me nu eens moeten zien, die meiden van toen. Make-uploze selfies plaatsen is geen enkel probleem en ik durf zélfs ronduit lelijke foto’s van mezelf te plaatsen. Waar is mijn ijdelheid gebleven? Het kan niet alleen het tijdgebrek zijn van een overwerkte journaliste die te weinig achter haar beeldscherm vandaan komt… Ik ben niet minder onzeker, maar ergens in de reis van mijn leven ben ik wel van mijn tekortkomingen gaan houden. Het grijs in mijn haar, de doorgelopen mascara of dikke ogen als ik weer eens een huilbui heb gehad: het zijn mijn oorlogswonden, de zichtbare tekenen van mijn ervaringen.

Ik geef toe dat het scheelt dat het heersende schoonheidsideaal inmiddels zodanig geëvolueerd is dat ik over het algemeen wel mooi gevonden wordt. Make-uploos en zelfs lelijk wordt dan vanzelf de andere kant van de balans, voor de voeten op aarde. Ik leef immers van mijn hersens. Maar ergens is het raar dat je zelfbeeld zo afhankelijk is van de fluctuaties in een schoonheidsideaal dat je door een partij buiten jezelf wordt opgelegd.

Ik kan nog steeds genieten van mezelf opmaken, maar niet meer omdat ik onophoudelijk de druk van de buitenwereld voel. Ik geniet ervan omdat de handeling sereen is. Omdat de tijd waarin ik me opmaak helemaal van mezelf is, het is een rustmoment, volledig introspectief. Dat zag David Lynch heel goed toen hij Twin Peaks opende met het beeld van Joan Chen als Josie Packard die haar ogen opmaakt terwijl ze zachtjes in zichzelf neuriet. So what dat ik zonder make-up alleen tand ben en geen ogen, ik heb toch geen tijd meer om me erover druk te maken. Want dat moment van serene rust zou eigenlijk de belangrijkste reden moeten zijn om je op te maken.