GEEN WEG TERUG

Het racismedebat in de lage landen

Je kunt geen krant meer openslaan, geen tv meer aanzetten, geen social medium meer openen of het komt langs. En ook de discussie rond Zwarte Piet beperkt zich allang niet meer tot de periode voorafgaand aan Sinterklaas, zoals het inmiddels beruchte incident rond minister-president Mark Rutte op de nucleaire top begin deze week liet zien. Het racismedebat is losgebarsten en het protest laat zich niet meer in de kiem smoren, hoeveel mensen er ook pietities tekenen, hoeveel mensen er ook hun vingers in hun oren stoppen en na-na-na zingen en hoe vaak de blanke-vla-is-ook-racismevergelijking ook gemaakt wordt. ‘Blanke vla’, zo heet ook de personal_en_political van Jeroen van Strien, die getrouwd is met een Keniaanse en kinderen van gemengd bloed heeft, en die in zijn stuk een even knap als moedig staaltje zelfreflectie demonstreert als hij als blanke Nederlandse man The White Man’s Privilege onder de loep legt. Maar niet alleen Nederland laat een gebrekkig vermogen zien om het eigen koloniale verleden onder ogen te komen, ook in België kampt men met dat euvel. Daarover gaat het tweede artikel dat vandaag centraal staat in LOVER’s Uitgelicht. ‘Belgium is an insular country. It lives like history happens outside of it’ is van de hand van de Belgisch-Keniaanse schrijfster Chika Unigwe, die naar aanleiding van een mislukte satire in de Belgische krant De Morgen – waarin president Obama en zijn vrouw als apen werden afgebeeld – stelt dat België zich niet langer als een eiland kan opstellen in het racismedebat. Dat geldt uiteraard ook voor Nederland. Er is geen weg meer terug.  

‘Er wordt gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, in winkels, zwembaden, oftewel, overal in het dagelijkse leven. Nee, voordat u begint te roepen: Niet overal, niet altijd. Dat het wel bestaat zien we zo nu en dan als er een beschamend mailtje met een afwijzing voor een sollicitatie is gelekt, of als iemand in een winkel wordt gediscrimineerd en het verhaal de pers bereikt. Ik ben er van overtuigd dat dit geen incidenten zijn maar dat het structureel gebeurt. Hoeveel hilarische, grappig bedoelde mailtjes zullen wel intern gebleven zijn? Hoe vaak zijn er geen getuigen of durft het slachtoffer niet naar de pers of de politie te gaan? Hoe vaak wordt er iemand aangehouden op straat omdat hij een Marokkaans uiterlijk heeft? Zo vaak dat men er aan gewend is geraakt en het daarom schouderophalend accepteert.’ – Jeroen van Strien

‘The second fact is that there is a certain level of racial dementia in Belgium. There is an inability to judge what is racially offensive and what is not. Belgium has never confronted its colonial past and has therefore never moved on from it. There is a statue celebrating Leopold despite the atrocities he committed in the Congo. Zwarte Piet (with the black face, red lips and the kinky wig, reminiscent of the golliwog, so popular in neighboring Netherlands that even the Prime Minister gets into blackface) is considered a national treasure in Belgium.’ – Chika Unigwe