'Geilheid komt en gaat. Dat hoort bij het leven.’

Inzicht in je menstruatiecyclus als onderdeel van emancipatie.

Vrouwen hebben door moderne anticonceptie de vrijheid gewonnen om te kunnen vrijen wanneer ze maar willen. Sensiplan consulente Mariska Post juicht dit toe. Desondanks vraagt ze zich af wat de keerzijdes zijn van deze vrijheid. In haar derde en tevens laatste column vertelt Mariska Post meer over dit dilemma van de moderne vrouw. Ze onderzoekt of inzicht in de cyclus van de vrouw een oplossing biedt die chemische anticonceptie overbodig maakt.

In een interview met Adriaan van Dis wijst feministe Germaine Greer[1] op een van de keerzijdes van de seksuele vrijheid die de pil ons verschaft: de vrouw heeft geen reden meer om ‘nee’ te zeggen tegen seks, om seks uit te stellen of om haar eigen momenten voor seks te bepalen. Greer stelt ook dat penetratie een mangerichte vorm van seks is en niet altijd vrouwen het meeste genot verschaft. Voor haar betekent seksuele vrijheid niet zozeer vrijen met wie je wilt, wanneer je wilt, maar het recht op seksueel genot. Maar een bekende bijwerking van de pil is dat deze het libido onderdrukt. Hoe kunnen wij seksuele bevrediging vinden als ons libido gedempt is en wij niet in contact staan met ons eigen lichaam en onze lustgevoelens?

De schade die de ene pil aan onze vrouwelijkheid aanricht, kunnen wij dan “oplossen” met nog een volgende pil: de door Adriaan Tuiten ontwikkelde vrouwenlustpil. Asha ten Broeke spreekt haar vrees hierover uit in Trouw: ‘Wanneer er een vrouwenlustpil beschikbaar komt, is het helemaal not-done om even gewoon niet meer te willen. Dan wordt een vrijpartij nog meer dan nu iets dat je als vrouw aan je man dient te geven. Iets waar hij recht op heeft. Maak maar zin. Desnoods met een pil. Het is dit taboe op minder 'zin' dat besproken zou moeten worden, niet de gebrekkige vrouwenlust. Want zoals seksuologen weten: geilheid komt en gaat. Dat hoort bij het leven.’ [2]

Een gezonde, ovulerende vrouw heeft door haar hormoonhuishouding vanzelf op bepaalde momenten in de cyclus meer zin in seks. Toch is de vrouw bereid haar cyclus kunstmatig te laten reguleren om op élk moment toegankelijk te zijn zonder de angst voor een zwangerschap, ten koste van dat gezonde libido. ‘Het mag dan logischer lijken dat vrouwen hun toevlucht nemen tot andere vormen van vrijen, in het bijzonder gedurende de vruchtbare periode’ – aldus Greer [3] – ´maar wij hebben seks dusdanig vereenzelvigd met penetreren en gepenetreerd worden, dat deze eenvoudige mogelijkheid vaak niet eens in ons opkomt.´

Pas je Sensiplan strikt toe, dan onthoud je je in de vruchtbare fase van penetratie [4]. Dit zou niet gezien moeten worden als een donkere wolk die boven elke cyclus hangt, maar eerder als een impuls om het seksleven samen bewust creatiever, speelser, frivoler in te gaan vullen. De gedachte aan een vorm van periodieke onthouding schrikt natuurlijk af: is dat niet hopeloos ouderwets? De moderne vrouw wordt geacht seksueel actief te zijn, een begeerlijk voorkomen te hebben en haar eigen lusten te volgen. Door de pornoficatie van de samenleving kan dit ook doorslaan: we moeten altijd zin hebben in seks. Het moment dat wij  beseffen dat ook het verlangen naar seks  een natuurlijke cyclus heeft,  ontstaat er meteen al een gezondere houding ten opzichte van seks.

De samenleving in zijn geheel kan echter niet goed overweg met de neergaande beweging van een cyclus, stelt Annemarie Peters in haar boek Dochters van de maan [4], zoals met ziekte, dood en inactiviteit. Alles in onze moderne maatschappij is gericht op productiviteit. De emancipatie vraagt van ons dat wij hier aan meedoen. Vrouwen hebben als gevolg daarvan verinnerlijkt dat de ‘nachtzijde’ van de cyclus, de fase van versterf van het eitje met uiteindelijk de afstoting van de opgebouwde baarmoederwand, eigenlijk geen ruimte mag krijgen – volgens Peters oorzaak van PMS-problematiek. Onze angst voor deze neergaande beweging laat zich ook zien in het pilgebruik: we houden ons lichaam hiermee voor de gek dat het in een constante staat van zwangerschap verkeert. Wanneer vrouwen binnen de Sensiplan-cursus hun cycli gaan bijhouden, leren zij – opnieuw of voor het eerst – acht te slaan op subtielere processen die parallel lopen aan de cyclusfasen: stemmingen, creatieve processen, naar buiten willen treden of je juist terugtrekken, én de lust naar seks. 

Wat is er trouwens spannend aan om altijd maar toegankelijk te zijn? Verlangen kan pas ontstaan als er afstand wordt gecreëerd, zo stelt ook Esther Perel in haar boek Erotische Intelligentie, over de paradox tussen liefde en lust: ‘Om het vuur brandend te houden, is afstand nodig. Met andere woorden: erotiek gedijt vooral in de ruimte tussen de ene en de andere partner.’ [6] Kunnen we willen wat we al hebben? Als we zijn versmolten tot één wezen – de behoefte van veel koppels – is er niemand meer om naar te hunkeren. Als we onze individualiteit cultiveren, is er iemand om naar toe te willen, om naar te verlangen. ‘Erotische intelligentie gaat over het scheppen van afstand om daarna die ruimte tot leven te brengen.’ [7] De vruchtbare fase kan voor het seksleven een uitdaging vormen, maar de creativiteit en communicatie die dit van het stel vraagt, kan seks tot een spel maken. De mannelijke partner leert ook weer zijn verantwoordelijkheid dragen voor seks, wanneer de vrouw een vruchtbaar wezen is, die niet immer maar toegankelijk is. Ik zie daarom voor Sensiplan ook een rol weggelegd binnen de seksuele voorlichting aan jongeren. Als er een herwaardering komt voor de menstruatiecyclus, kunnen wij jongeren beter leren om met respect om te gaan met het vrouwelijk lichaam en de zelfbeschikking die daaraan is gekoppeld.

Vrouwen die hun cycli gaan bijhouden, en inzicht krijgen in wanneer de vruchtbare en onvruchtbare fases van hun cyclus plaatsvinden –  bijvoorbeeld met de Sensiplan methode – zetten daarmee een belangrijke stap tot zelfkennis. De menstruatiecyclus toont ons dat alles al is geregeld, dat wij daar de medische wereld in eerste instantie niet voor nodig hebben. Wil de vrouw juist graag zwanger worden, dan kan zij zelf de meest gunstige dagen voor een bevruchting bepalen. Ook is zij, aan de hand van haar cycluskaarten, de eerste die het doorheeft als er afwijkingen in haar cycli optreden, en kan zij medisch advies inwinnen. En zo maakt ze zich toch nog enigszins vrij van een patriarchale maatschappij die de vrouwelijke seksualiteit en vruchtbaarheid in handen wil houden.

Bron afbeelding: http://www.flickr.com/photos/indieman/126162532/

[1] Zie Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=phOQxRfHCtg

[2] Zie Asha ten Broeke, ‘Door pil om zin te maken blijft het taboe op minder zin onbesproken’. In: Trouw, 11/06/13. http://www.trouw.nl/tr/nl/8367/Asha-ten-Broeke/article/detail/3456603/2013/06/11/Door-pil-om-zin-te-maken-blijft-het-taboe-op-minder-zin-onbesproken.dhtml

[3] Germaine Greer, Het lot van de vrouw (Amsterdam: Meulenhoff Nederland, 1984), p. 181

[4] Onthouding is natuurlijk geen eis; je kunt in de vruchtbare fase een ander anticonceptiemiddel zoals het condoom gebruiken, waarbij dan enkel de betrouwbaarheid van dit middel geldt.

[5] Annemarie Peters, Dochters van de maan, de menstruatie in mythen en in de moderne maatschappij (Haarlem: Altamira-Becht 2004)

[6] Esther Perel, Erotische intelligentie (Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers 2006), p. 13

[7] idem, p. 53