"Give us the right to say yes."

Rights not Rescue! - 10 november, de Balie in Amsterdam

Het was volle bak in de zaal van de Balie in Amsterdam waar Mama Cash haar ‘Rights not Rescue!’ debat organiseerde over de rechten van sekswerkers in Nederland en daarbuiten. Ook het publiek was een weerspiegeling van deze internationale insteek, vanuit o.a. Groot-Brittannië en Frankrijk waren bezoekers op dit debat afgekomen.

Bij binnenkomst draaide ‘I’m a sex worker’, een korte film waarin uiteenlopende sekswerkers aan het woord komen en het stereotype beeld van de sekswerker ondermijnen. De film is het resultaat van de eerste Speak Up mediatraining, een bijzondere training waarin sekswerkers worden begeleid in hun contact met de media. Speak Up wordt georganiseerd door de Amerikaanse organisatie Sex Worker Awareness, die van mij naast deze filmische vertegenwoordiging eigenlijk ook in leven de lijve vertegenwoordigd had mogen zijn!
Opvallend was het uitgesproken standpunt van Mama Cash als organisatie over de manier waarop sekswerkers bejegend worden en hun maatschappelijke en sociale positie. Mama Cash is een organisatie die altijd de rechten van sekswerkers heeft ondersteund, maar lijkt deze steun nu tot een van haar speerpunten gemaakt te hebben. Iets wat ook tijdens de introductie door Nicky McIntyre, directeur van Mama Cash nog eens extra werd onderstreept. Ze sprak bevlogen over het belang van rechten voor sekswerkers en de rol die Mama Cash daarin kan spelen.
Daarna gaf moderator Marjan Sax het woord aan het panel, dat bestond uit vier door de wol geverfde experts uit verschillende landen waaronder de Schotse Ruth Morgan Thomas een van de oprichtsters van SCOT-PEP (Scottish Prostitutes Education Project). Naast haar zat Macklean Kyomyo uit Uganda, waar ze in 2008 het Women’s Organization Network for Human Rights Advocacy (WONETHA) opzette om de positie van sekswerkers in haar land te versterken en decriminaliseren. Aan de andere kant zaten Pye Jakobsson, een van de bekendste voorvechtster van sekswerkers in Zweden en Marianne Jonker van het programma Prostitutie van Soa Aids Nederland.

Zweedse invloed in Europa
Met de introductie van Pye Jakobsson werd direct een punt gemaakt wat gedurende het hele debat terugkeerde: de invloed van het ‘Zweedse model’. De Zweedse wetgeving maakt de klant van de sekswerker strafbaar en niet de sekswerker zelf, deze wordt wel geacht belasting te betalen over het werk wat ze officieel niet mag uitvoeren vanwege de strafbaarheid van de klanten. Terwijl in Zweden de protesten tegen dit systeem luider worden lijkt de rest van Europa en ook Nederland daar anders over te denken, ook hier is door minister Hirsch Ballin een wetsvoorstel gedaan om klanten van sekswerkers te criminaliseren en de registratie van sekswerkers verder door te voeren. Het criminaliseren van klanten is inmiddels in veel Europese landen overgenomen en ook in Nederland is hier een wetsvoorstel voor gedaan om dit vast te leggen met de intentie mensenhandel aan te pakken. Een plan waar geen van de panelleden enig heil in zag. Ruth Morgan Thomas stelde dat als je de klanten van juist de meest kwetsbare groep (de slachtoffers van mensenhandel) gaat criminaliseren je de enige lijn met de buitenwereld doorsnijd. Daarnaast zullen mensenhandelaren de eersten zijn die hun vrouwen zullen registreren, om zichzelf zo van verdere verdenking te ontdoen. Verder is onduidelijk welke gevolgen registratie heeft voor de persoonlijke toekomst van degene die zich registreert: wie heeft inzage in deze informatie? Wat zijn de consequenties voor mensen die kinderen hebben? Het draagt niets bij aan het versterken van de positie van de sekswerker.

Hoe kan de positie van de sekswerker versterkt worden?
Sowieso was men het niet eens met de directe connectie tussen mensenhandel en sekswerk en werd de kern van dit debat geraakt: Rights, not Rescue. Alle panelleden benadrukten vanuit verschillende invalshoeken het belang om sekswerkers niet als slachtoffers te zien, maar als zelfstandige individuen die op deze manier hun geld verdienen. In Uganda doet Macklean Kyom dit door de sekswerkers in haar land in eerste instantie hun gevoel van eigenwaarde terug te geven, door ze aan te spreken en ze bij elkaar te brengen. Maar ook door informatie geven en ze mogelijkheden te bieden om anders te werken.
In Europa lijkt de beweging meer activistische kenmerken te hebben. Het oprichten van een vakbond werd hierbij als voorbeeld genoemd, maar ook hier lijkt het een vicieuze cirkel waarin sekswerkers tegen het stigma aanlopen wat zo verankerd is met hun beroepsgroep. Zo is in Nederland het ledental van de vakbond van de Rode Draad maar een fractie van de 20.000 sekswerkers die dagelijks in dit land werkzaam zijn.

Give us the right to say yes
Echter, ondanks de zeer lage financiële mogelijkheden van de verschillende organisaties voor werken (30.000 euro op jaarbasis voor een organisatie als SCOT-PEP, geen subsidies meer voor veel instanties in Nederland) was de toon van het debat strijdbaar en vooral to the point. Er is een basis gelegd om de strijd voor rechten van sekswerkers verder uit te breiden en onder de aandacht te brengen van politici en beleidsmakers, maar vooral bij sekswerkers zelf. Als sekswerkers weten wat hun rechten zijn en deze bevechten wordt het mogelijk misstanden op een andere, meer inhoudelijke manier aan te pakken dan nu en het stigma omtrent sekswerk beetje voor beetje af te breken. Om met de woorden van Ruth Morgan Thomas af te sluiten: ‘Give us the right to say yes, this automatically gives us the right to say no’.

Meer informatie over Rights not Rescue!:
http://www.mamacash.nl/page.php?id=829#par2902