Het nieuw-linkse feminisme rond de Middellandse Zee
Een analyse van de Turkse verkiezingsuitslag
Begin deze week kwam er een eind aan de dertienjarige hegemonie van de AK-partij in Turkije. Erdogans conservatieve partij mag dan de grootste zijn geworden, zijn plannen om een soort superpresident met ongeëvenaarde macht te worden zijn gedwarsboomd. Maar het beste nieuws is wie hem die voet dwars zette. HDP-lijsttrekker Selahattin Demirtas is Koerd, sociaaleconomisch links, ecologisch, mensenrechtenactivist en feminist. Zijn partij komt op voor alle etnische en culturele minderheden, inclusief vrouwen- en homorechten.
De politieke signatuur van Demirtas is exemplarisch voor de ontwikkeling van de Koerden sinds het uitbreken van de oorlog in Syrië. Al eerder Dit is de Obama van Turkije’ vergeleken met het Griekse Syriza en het Spaanse Podemos. Hoewel zijn politieke overtuigingen ongetwijfeld nauw verwant zijn aan die van het nieuwe links aan de noordzijde van de Middellandse zee, is het ook zeer aannemelijk dat het Koerdische experiment in het zuiden van grote invloed is.
Demirtas’ opkomst is opmerkelijk omdat de Koerdische cultuur in Turkije altijd uitgesproken conservatief was. En zijn lijst telt niet alleen Koerden, Armeniërs en leden van een andere cultuur of etniciteit, maar ook veel vertegenwoordigers uit de lesbische, homo-, biseksuele en transgendergemeenschap (zie ook ‘Na halve eeuw weer Armeniërs in het Turkse parlement’ bij het Belgische Knack). Demirtas is het andere uiterste van de conservatieve PKK-leider Abdullah Öcalan, die nu in de gevangenis zit maar voorheen gezichtsbepalend voor de Turkse Koerden was. De HDP heeft in elk geval baat bij de nieuwe koers, want als de machtsbeluste Tayyip Erdogan één ding niet verwacht had, was het dat er zo veel Turken op een Koerdische politicus zouden stemmen.
‘Modern Turkije verzet zich tegen het conservatieve deel,’ zei mijn moeder die in Turkije woont. ‘En ook het duizendkamerpaleis heeft kwaad bloed gezet.’ Ze voorzag dat nu ook de rest van de corruptiebeerput bij de AK-partij zou opengaan. Ze vond het gezond verstand van de Turken die hun parlementaire democratie willen behouden. Gezi is nog niet vergeten in haar nieuwe thuisland, gewone Turken die zich tegen Erdogan uitspreken hebben op sociale media vaak de afkorting TC voor hun naam staan. Turkse Republiek (Turkiye Cumhuriyeti) betekent het. Dat voor je naam zetten wil zeggen dat je de republiek steunt zoals Atatürk heb heeft opgericht. Het wordt ze niet gemakkelijk gemaakt, op Facebook is het eerste Turkse TC-profiel dat door bedreigingen is opgeheven mijn tijdslijn al gepasseerd. Maar toch hebben zij begin deze week een duidelijke boodschap afgegeven en de hegemonie van de AK-partij voor het eerst in dertien jaar gebroken.
Maar de verkiezingsuitkomst in Turkije heeft niet alleen op nationaal niveau betekenis. Want inderdaad, de nieuwe HDP is nu al de derde partij van nieuw-linkse, feministische signatuur die furore maakt in het Middellandse Zeegebied. Hun succes in eigen land is nauwelijks meer los van elkaar te zien. Ik vind het hoopgevend. De omslag zou weleens heel goed vanuit de Méditerranée kunnen beginnen.