Het volhardende taboe op huiselijk geweld
De fotoreportage van de Amerikaanse fotojournaliste Sara Lewkowicz won afgelopen februari de eerste prijs in de categorie Contemporary Issues van de World Press Photo Awards 2013. De serie, die per toeval om huiselijk geweld draait, heeft sinds de eerste publicatie vorig jaar al voor veel kritiek weten te zorgen. En nu, met de opening van de fototentoonstelling van de serie in de Nieuwe Kerk in Amsterdam is die golf van kritiek opnieuw voelbaar. Maar in hoeverre is die kritiek op deze indrukwekkende serie eigenlijk terecht?
De heersende taboes rond huiselijk geweld worden, zowel op directe als indirecte wijze, pijnlijk zichtbaar in Lewkowics reportage. Hoewel ze altijd helder is geweest over haar prioriteiten - eerst de jonge vrouw veilig stellen door de politie te bellen- blijft de kritiek op haar positie als fotojournalist onderwerp van discussie. Hoe kon Lewkowicz foto’s blijven maken terwijl er voor haar ogen een jonge vrouw geslagen werd? Een valide vraag, of toch niet?
Een serie als deze zou misschien juist een andere vraag op moeten roepen, namelijk die van de heersende onzichtbaarheid van huiselijk geweld. In plaats daarvan wordt de discussie verschoven naar eentje van ethiek van de fotojournalistiek, een discussie die overigens grotendeels lijkt te worden overgeslagen bij andere thema’s. Want waar het uiteindelijk om draait in de fotojournalistiek, is dat de werkelijkheid wordt vastgelegd, hoe pijnlijk deze ook blijkt te zijn. Neem bijvoorbeeld de fotoserie van John Stanmeyer die de derde prijs won in de categorie Spot News Stories van World Press Photo Awards 1999. De serie, die acht foto’s beslaat, laat zien hoe een jonge man door de Indonesische politie wordt neergeschoten op Oost Timor. Een serie als deze maakt veel emoties los en legt bovendien verschillende lagen bloot. Maar een discussie over de rol van de fotojournalist in kwestie heeft nooit plaats gevonden.
De fotoserie van Sara Lewkowicz is zo bijzonder omdat ze in haar beeldverhaal een sluimerende problematiek weet te ontrafelen. Huiselijk geweld, en de problematische gevolgen die daarmee gepaard gaan, is niet te overzien. De onzichtbaarheid speelt daarin een grote rol. Statistieken zijn veelal meer een schatting dan een werkelijke afspiegeling van de realiteit. Zo kwam Lewkowicz geheel toevallig terecht in een privé situatie waar huiselijk geweld op de loer lag. Een gezin als deze zal de harde cijfers ontspringen. Lewkowicz laat met haar reportage niet alleen de impact van geweld zien, maar daagt juist ook de problematiek van de onzichtbaarheid uit. Een onzichtbaarheid die zij aanvecht door de pijn in beeld vast te leggen.
Vandaag in Uitgelicht, het verhaal rondom de fotoserie van Sara Lewkowicz. De Nieuwe Kerk in Amsterdam.