"Hier zijn wij en wij zijn er in vele kleuren!"

Transgender Gedenkdag 2009

Onder dit motto organiseerde Transgender Netwerk Nederland zaterdag 21 november 2009 in Utrecht de vijfde Transgender Gedenkdag in Nederland. Travestieten, transseksuelen, (gender)queers, lesbo’s, feministen, ouders, biseksuelen, homo’s, vrienden en sympathisanten uit vele richtingen kwamen bij elkaar om stil te staan bij de gewelddadige dood van 160 transgenders, die het afgelopen jaar wereldwijd het leven lieten vanwege hun anders-zijn. Daarnaast werd aandacht gevraagd voor de positie van transgenders in eigen land, want daaraan valt nog veel te verbeteren.

Al vroeg in de middag waren vrijwilligers in touw op de Stadhuisbrug om daar een informatiepunt op te bouwen. Een fraai aangeklede marktkraam en drie gracieuze bamboe infozuilen brachten de diversiteit binnen de wereld van transgenders dichter bij de mensen. Het winkelend publiek leek vaak gehaast (nog maar twee weken tot Sinterklaas!), maar stond toch regelmatig stil bij de infozuilen en zo nu en dan kwam iemand voorzichtig dichterbij de kraam vol boeken en brochures van o.a. Transvisie, centrum voor genderdiversiteit. Een aankomende transman was zichtbaar gelaafd door alles wat hij te zien kreeg.

Na drieën begon het middagprogramma in politiek cultureel centrum ACU. Een vijftigtal geïnteresseerden kon getuige zijn van een discussie via Skype met transgender activisten in andere delen van de wereld. Judith Verkerke en Bastiaan Franse van Transgender Netwerk Nederland sprak ondermeer met Revathi in Bengaluru, Zuid-India. Zij werkt voor Sangama, een grass-roots organisatie die zich inzet voor de mensenrechten van een heel scala aan seksuele minderheden: "hijras, kothis, doubledeckers, jogappas, lesbians, bisexuals, homosexuals, gays, female-to-male and male-to-female transsexuals, and other transgenders”.

Rond etenstijd stroomde de bar van ACU langzaam vol. Het rumoer van de muziek en van de gesprekken die daar nog bovenuit probeerden te komen nam gestaag toe. Communicatie verliep veel via lichaamstaal: het was goed te zien dat deze gelegenheid voor velen vooral belangrijk was om vriendschapsbanden te versterken. Als er mededelingen van algemeen belang werden gedaan vertolkte gebarentolk Eveline Kars die in de Nederlandse gebarentaal. Zij was er ook om de toespraken tijdens de herdenking later op de avond te vertalen.

Op een signaal van de organisatie begaf iedereen zich naar buiten. Ballonnen en fakkels werden uitgedeeld en de naar schatting 120 deelnemers begonnen een stille tocht door het centrum van Utrecht naar het Domplein. Deze plek was niet een toevallige keuze: vlak bij de plek waar de herdenking plaatsvond ligt in het plaveisel een steen, die herinnert aan hoe er nog niet eens zo heel lang geleden ook bij ons gehandeld werd met mensen die afweken van de heersende normen rond gender en seksualiteit:

18e eeuw
Sodomie
Barend Blomsaet
en 17 andere mannen werden in
Utrecht veroordeeld en gewurgd
hun daden verzwegen

Die werkelijkheid kennen wij hier niet meer en gelukkig waren er dit jaar geen Nederlandse transgenders te betreuren. Toch lag in de eerste toespraken de nadruk sterk op de zwaarte van het leven van mensen die ‘anders’ zijn. Marka Spit, wethouder diversiteitsbeleid van Utrecht, memoreerde aan een lesbisch stel dat uit hun buurt was weggepest en ook aan de transvrouw in Zuilen, van wie het leven in haar huis door buurtschoffies onmogelijk werd gemaakt.

Monica, bestuurslid van TNN, benadrukte het effect van discriminatie en pesterijen op andere transgenders: uit angst houden velen hun gevoelens voor zichzelf. Zij kunnen zich niet in vrijheid laten zien zoals zijn en komen hierdoor vaak in een beklemmend sociaal isolement terecht. Monica deed een beroep op de politiek om discriminatie tegen te gaan, maar riep ook op tot onderlinge solidariteit.

In het teken van solidariteit stond ook de toespraak van Sophie Schers, vrijwilliger bij Transvisie. In een bijna poëtisch betoog schetste zij vooral de kracht die zij ervaart in het onuitroeibare verlangen om zichzelf te kunnen zijn in deze wereld.

“Waar we van op aan kunnen is elkaar, dat is misschien geen voldongen feit, zoveel verschillen als er zijn. Maar wegkijken wanneer jonge vrouwen als Ebru, Paulina en Juliana uit het leven gerukt worden is als het ontkennen van je eigen wil om te leven en daarbij jezelf te zijn.

Dat maakt geen wapen van mijn lichaam, dat maakt geen wapen van mijn historie. Dat maakt wel een wapen van mijn onverbeten wil om mijzelf te zijn en die wilskracht te delen met zoveel mensen rond deze wereld.”

Ondertussen is het stormachtig en donker. Als de namen van hen die dit jaar zijn omgekomen worden voorgelezen en de ballonnen het luchtruim kiezen of in de takken van de bomen blijven hangen, kijken allen omhoog. Het wit van de ballonnen tekent zich af tegen de inktzwarte lucht. Ik stel mij voor dat die ballonnen naar beneden kunnen kijken, en daar een kring van mensen zien staan, in alle kleuren van de regenboog.

“Hier zijn wij en wij zijn er in vele kleuren!“

De foto's zijn gemaakt door hier te zien.

Transgender Gedenkdag werd georganiseerd door Transgender Netwerk Nederland