In memoriam: Ruth Bader Ginsburg

Ruth Bader Ginsburg

Gisteren overleed Ruth Bader Ginsburg op 87-jarige leeftijd. Deze hoge rechter groeide de laatste jaren uit tot een icoon van progressief Amerika.

Ruth Bader werd in 1933 geboren in Brooklyn, New York, uit Joodse ouders. Haar oudere zusje stierf toen Ruth nog een baby was. Moeder Celia, die als jong meisje niet de kans kreeg om te gaan studeren, spande zich in om haar dochter een goede opleiding te geven. Ze stierf een dag voordat Ruth haar highschool-diploma in ontvangst mocht nemen, maar had er wel al voor gezorgd dat Ruth een beurs kreeg om naar de universiteit te gaan.
Op Cornell University ontmoette de destijds 17-jarige Ruth haar toekomstige echtgenoot, Martin Ginsburg. In 1954, een maand na het behalen van haar bachelorgraad, trouwde ze met hem en verhuisde het echtpaar naar Oklahoma waar Martin zijn dienstplicht vervulde.

In 1956, een jaar na de geboorte van haar tweede kind, ging Ruth Bader Ginsburg studeren aan de rechtenfaculteit van Harvard. Ze was er een van de negen vrouwelijke studenten in een cohort met zo’n vijfhonderd mannen. Saillante anekdote: tijdens een diner bij de faculteitsdirecteur thuis vroeg deze dean aan de negen studentes wat hen in hemelsnaam bezielde om de plek in te nemen van een man. Nadat Martin een baan in New York kreeg, stapte Ruth Bader Ginsburg van Harvard over na Columbia Law School, waar ze in 1959 afstudeerde.  

Felle advocate
Ruth Bader Ginsburg zette zich haar hele leven in voor gelijke rechten. Als advocate in de jaren zeventig nam ze het op voor werkende vrouwen in de VS. Ze had aan den lijve ondervonden hoe zeer het systeem de combinatie werk en moederschap frustreerde en tijdens een werkbezoek aan Zweden zag ze hoe het anders kon.
Ondanks haar volhardende inspanningen voor vrouwenrechten vocht ze niet zozeer voor ‘womens lib’, maar voor gelijke rechten van vrouwen én mannen. Bader Ginsburg was ervan overtuigd dat geïnstitutionaliseerde discriminatie slecht is voor iedereen. Zo verdedigde ze halverwege de jaren zeventig een jonge weduwnaar die geen nabestaandenuitkering kreeg om te zorgen voor zijn zoontje. Deze voorziening bestond destijds alleen voor weduwen. De zaak ging helemaal tot aan het Hooggerechtshof, dat oordeelde dat hier inderdaad sprake was van discriminatie. Deze uitspraak had overigens ook een positief effect op vrouwenrechten. Met haar overwinning creëerde Bader Ginsburg juridische ruimte voor vrouwen om uitkeringen en toeslagen op te eisen die tot dan toe alleen voor mannen bestemd waren.

Gematigde rechter
In 1980 werd ze door president Carter benoemd tot rechter in het Hof van Beroep. Als rechter bleek ze beduidend voorzichtiger te werk te gaan dan als advocate. Haar standpunt dat verandering alleen in kleine juridische stappen tot stand kan komen, bezorgde haar het imago van een gematigde rechter. Het befaamde Roe vs Wade, de legalisering van abortus in 1973, vond ze een te grote stap: wanneer de samenleving nog niet aan verandering toe is, kun je die met een gerechtelijke uitspraak niet afdwingen, zo meende ze. Volgens haar leidt dat tot polarisatie. Op haar mening over Roe vs Wade kwam felle kritiek vanuit de vrouwenbeweging, maar het feit dat abortus nog steeds zo’n heet hangijzer is in de VS, lijkt te duiden op haar gelijk.

Iconisch idool
In 1993 werd Bader Ginsburg door president Clinton voorgedragen voor het Hooggerechtshof. Aanvankelijk bleef ze gematigd in haar uitspraken. Naarmate het Hof conservatiever werd, onder meer door twee benoemingen door president Bush, werd ze ineens de vertegenwoordiger van minderheidsstandpunten. Haar felle uitspraken en meningen leidden er uiteindelijk toe dat ze een icoon werd van progressief Amerika. De laatste jaren ontstond een hele merchandise rondom het idool RBG – ook wel Notorious RBG genoemd. Haar portret en oneliners verschenen op t-shirts, tassen, bekers en dekbedovertrekken. Ook de media besteedden steeds meer aandacht aan haar. Zo verscheen er in 2018 een speelfilm over haar eerste jaren als advocate: On The Basis of Sex.

Met het overlijden van Ruth Bader Ginsburg is ook het laatste progressieve geluid in het Hooggerechtshof verstomd. Het wordt nog spannend wie haar zal vervangen, en wanneer. De huidige president krijgt voor de derde keer in zijn ambtstermijn de gelegenheid een nieuwe hoge rechter te benoemen, en dat zal ongetwijfeld een conservatieve zijn. Het is de hoop dat – net als in 2016 – de opvolging uitgesteld wordt tot na de verkiezingen. Daarmee wordt ook gehoor gegeven aan de laatste wens van Ruth Bader Ginsburg.

Steun LOVER!
Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Laat je waardering blijken door een (eenmalige) donatie en help ons. LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, Linkedin en Facebook