INTERSECTIONEEL SOCIAAL-FEMINISME HEEFT DE TOEKOMST
Een verslag van de presentatie van Het F-boek.
Gisteren was het Internationale Vrouwendag. Het thema van dit jaar: economische zelfstandigheid. Ondanks hardnekkige geluiden uit het neoconservatieve kamp dat in ons land de emancipatie af is, doen we het in dat opzicht niet al te best. Op de lijst met landen die erin slagen om de loonkloof kleiner te maken bungelt Nederland ergens onderaan. Het lijkt ons duidelijk dat de emancipatie ook in ons land nog lang niet voltooid is en dat het feminisme dus alleszins bestaansrecht houdt. Dat was ook de boodschap van de sprekers op de presentatie van Het F-boek: feminisme van nu in woord en beeld afgelopen donderdag in de kerk De Duif in Amsterdam.
De goedbezochte presentatie met maar liefst driehonderd gasten gaf een fraaie doorsnede van alle groeperingen die het hedendaagse feminisme (v/m) bestrijkt. Van dames in hoofddoek tot transgenders. De moderatie was in handen van Naeeda Aurangzeb, auteur van het boek Verdreven Palestijnen en radio- en tv-presentatrice voor onder andere de NTR en OBA-live. Aurangzeb opende de ceremonie met een verhaal over wat het feminisme voor haar persoonlijk betekent en haalde daarbij de zaak van de Rotterdams-Pakistaanse Yasmeen aan, die door haar echtgenoot en schoonfamilie als slavin werd gebruikt voordat ze vermoord werd, vermoedelijk door de echtgenoot die nu gearresteerd is. Aurangzeb vertelde levendig over de gang langs alle instanties nadat Yasmeen vermist werd, en de manieren waarop er nul op het rekest gegeven werd. Geweld tegen vrouwen was ook een terugkerend element in de andere verhalen. Het was de reden waarom Anja Meulenbelt, samen met Renée Römkens van Atria de initiatiefneemster voor Het F-boek, zich tot het feminisme bekeerde. Het was ook een motief in de toespraak van de Amerikaanse hoogleraar Critical Race, Gender and Leadership Philomena Essed, die het woord FEMINISM als het bekende ABC'tje gebruikte waarbij elke letter van het woord voor een feministische kwestie stond. Hoewel niet bepaald het thema van deze Internationale Vrouwendag bracht bijna elke spreker het ter sprake. En zolang er op dat vlak nog maar zo weinig is veranderd is daar helaas ook reden voor.
Een ander terugkerend thema waren – uiteraard – ‘nieuwe vragen over het feminisme die op de agenda staan’, zoals Meulenbelt het treffend verwoordde. In het huidige feminisme zijn gender- en sekse-achterstalligheden verweven met andere maatschappelijke vraagstukken, zo stelde Römkens. Wat haar als directeur van Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, vooral interesseerde was waar de lijnen van racisme, duurzaamheid en gender elkaar kruisen. Ook de andere sprekers bleken vergelijkbare opvattingen over de rol van het huidige feminisme toegedaan. De oudste en jongste auteur van Het F-boek, Hedy D’Ancona en Lauren Smits, en de laatste spreker van het programma Agnes Jongerius deden er uitspraken over. ‘Er zijn grotere verbanden dan alleen gender.’ ‘Feminisme houdt niet op bij de verantwoordelijkheid over het eigen leven, die geldt ook voor andere levens.’ ‘Na het doorgeslagen individualisme komt ‘community’ weer terug.’ Zowel Meulenbelt als Jongerius hekelden die vorm van feminisme die – zoals LOVER vorige week toevallig ook al schreef – alleen naar boven kijkt, alleen bezig is met het glazen plafond, terwijl er in de kelder van de wereld miljoenen vrouwen vechten om te overleven. Hoewel er vanuit het publiek soms een beetje getwist werd over definities – maar dat was goed, want ‘een spanningsveld moet er zijn’ – was de bijval voor deze opvattingen groot. De toekomst is aan het intersectionele sociaal-feminisme, zo kon er geconcludeerd worden uit de totale som van toespraken en publieksreacties.
Helaas waren er ook andere conclusies te trekken. Zoals de trieste constatering dat alle verworvenheden, alle rechtvaardigheid, steeds opnieuw bevochten moeten worden. Elke progressie zal onderhevig blijven aan krachten die deze ongedaan proberen te maken, en de waakzaamheid van het feminisme mag daarom nooit verslappen. Een losse observatie die wel heel bemoedigend was in deze voortdurende strijd was de warmte waarmee de aanwezigen op de presentatie elkaar omhelsden. De band tussen die mensen die de feministische zaak zijn toegedaan is sterk, zoveel was wel duidelijk. Community is geen loos woord voor hen – en dat geeft hoop.
Komende week ook bij LOVER: een recensie van Het F-boek zelf. Het is een dikke pil geworden, formaat baksteen, maar dat maakt ons er niet minder benieuwd naar, integendeel.
