It's the white supremacist patriarchy, stupid

Een mass shooting zoals die in Las Vegas, waar Stephen Paddock op 1 oktober negenenvijftig mensen vermoordde en meer dan vijfhonderd mensen verwondde, roept vrijwel altijd hetzelfde debat op, zo constateert Mensje van Puffelen. Amerika is het land met de meeste massaschietpartijen en de burgers bezitten ongeveer de helft van de wapens in burgerhanden wereldwijd. Maar een rationeel debat over de wapencultuur van de VS blijft uit. NRA-loyalistisch rechts reageert met “een tragedie mag niet gepolitiseerd worden” en extreemrechtse internetfora bezigen complottheorieën en desinformatiecampagnes. En dus wordt het onderwerp vervangen voor een discussie over de geestelijke gezondheidszorg en vooral als de dader een persoon van kleur is, wordt er obsessief gezocht naar religieuze of politieke motieven. Van Puffelen bepleit een ander perspectief op het fenomeen van de massamoordenaar.

Op dit moment is er nog vrijwel niets bekend over de motieven of zelfs het leven van 64-jarige dader Stephen Paddock. Hij heeft vrijwel geen digitale voetafdruk, hij is niet expliciet over zijn politieke of religieuze overtuigingen, en er is in zijn verleden niets te vinden over psychische problematiek. De enige curiositeit die de LA Times wist te vermelden, was dat Paddock zijn vriendin ten overstaan van werknemers van zijn vaste Starbucks nogal eens beschimpte. “He would glare down at her and say — with a mean attitude — ‘You don’t need my casino card for this. I’m paying for your drink, just like I’m paying for you’.” Hoe zou iemand die publiekelijk al zo krenkend is zich privé gedragen vraag ik mij af. Zou het wijzen op die ene, weinig besproken, overeenkomst tussen massamoordenaars?

Naast de grootste overeenkomst – mishandelde zijn vrouw en zijn schoonmoeder. Omar Mateen, de schutter verantwoordelijk voor de negenenveertig doden in Orlando, mishandelde zijn vrouw. En het is niet toevallig dat de aanslag in Manchester tijdens een concert van feminist Ariana Grande – met overwegend meisjes in het publiek –  plaatsvond.

Er is anekdotisch materiaal te over. Maar ook onderzoek wijst op een verband. Van alle schietpartijen in de VS tussen 2009 en 2014 waarbij vier of meer doden vielen, bleek 57% gericht tegen familie of intieme partners. En 16% had een gedocumenteerd verleden met huiselijk geweld.

Vrouwen zijn vele malen vaker slachtoffer van langdurig, systematisch relationeel geweld dan mannen. Daarmee tracht ik niet af te doen aan het lijden van mannen die slachtoffer zijn van intiem partnergeweld. Alle slachtoffers, los van gender, hebben uiteraard recht op hulp, bescherming en rechtvaardigheid. Ik wijs alleen op een patroon. Huiselijk geweld, dat heel treffend ook wel “intiem terorrisme” wordt genoemd, staat namelijk veelal in dienst van het bewaken van de traditionele dominantie van de heteroseksuele man. Mannen die geweld gebruiken in relaties, netwerk van verkrachting en slavernij. Het is intiem partnergeweld op een industriële schaal.

Maar als dit de indruk mocht wekken dat een van misogynie doordrenkte cultuur een voornamelijk Jihadi-Salafistische aangelegenheid is: dat is een xenofoob frame dat ik meteen kan corrigeren. Massamoordenaars zijn namelijk in 64% van de gevallen witte mannen. Misogynie is allerminst verbannen uit ‘de’ Westerse cultuur.

Adam Lanza vermoordde in Sandy Hook zeven volwassenen, inclusief zijn moeder, en twintig kinderen. Tijdens een huiszoeking trof de politie een document aan op zijn computer genaamd “Selfish”, over het zogenaamd inherente egoïsme van vrouwen. Cho Seung-Hui, verantwoordelijk voor de schietpartij op Virginia Tech in 2007 waarbij tweeëndertig doden vielen, stalkte in 2005 twee medestudenten. Één van de schutters van de Columbine shooting in 1999, Dylan Klebold, klaagde over romantische eenzaamheid. Zelfs Timothy McVeigh, verantwoordelijk voor de Oklahoma City Bombing, klaagde over seksuele frustratie en een vrouw die hem afwees.

Voor Elliot Rodger was zijn misogynie zelfs het uitgesproken motief. Hij postte een YouTube video voordat hij zijn geplande bloedbad in Isla Vista uitvoerde. Zijn intentie was “to slaughter every single spoiled stuck up blonde slut I see” inside a sorority house, because they “all would have rejected [him] and looked down upon [him] as an inferior man if [he] ever made a sexual advance towards them.” Rodger geloofde dat hij recht had op seks. En dat de desinteresse van vrouwen  “an injustice, a crime” was.

Zowel Lanza’s “Selfish” document als Rodgers video bevatten bekende retoriek van de manosphere. De manosphere is een informeel online netwerk van blogs, websites en fora dat zich bevindt op de intersectie van witte suprematie, patriarchaat en het kapitalisme. Voornamelijk witte Westerse rechts-nationalistisch mannen kunnen er hun grieven kwijt en gaan de strijd aan met een linkse, politiek correcte, gefeminiseerde en multiculturele ideologie die de Westerse man zou hebben vervreemd van zijn biologische natuur. Deze biologisch pure man, ofwel de “Alpha Male”, is agressief, viriel en een jager met overheersende en sociaal dominante kwaliteiten. Geweld wordt er doorgaans verheerlijkt. manifest betoogt het tegengaan van de feminisatie van Europa en de Europese man. “Geen matriarchaat maar patriarchaat.”

Ook nu, na de recente tragedie in Las Vegas, laat de manosphere van zich horen. Op de all mass shooters are ugly virgins” wordt dat aldus verklaard: “Yep exactly. But this time it seems it was a depressed and delusional former Chad turned to oldcel.”  Voor velen in de subreddit was het bloedbad een inspiratie.

In Nederland is deze giftige interpretatie van mannelijkheid net zo goed doorgesijpeld. Maar dankzij een cultuur waarin vuurwapens niet genormaliseerd zijn zal het niet snel op een schietpartij uitlopen. Evengoed is geweld voortvloeiend uit deze ideologie, hoewel minder dodelijk, ook hier geenszins een uitzondering. Met ironie als glijmiddel krijgen we en masse het nieuw-rechtse misogyne vergif door de strot geduwd. En vooralsnog lijken we bevroren in een schouwspel van valse vergelijkingen, wat bijvoorbeeld resulteert in een podium voor Sid Lukassen en zijn betoog over “cultuurmarxisme” in Buitenhof.

We slikken het, want eerlijke, gebalanceerde verslaggeving is ook serieus debatteren over een mondiale Joodse samenzwering, zo wordt ons voorgehouden. Belachelijk. Het verlamt Nederlands links, maar in de VS lijkt men niet langer bang voor de verwijten “elite”, “politiek correct”, “leftist” of “bubbel”. De verkiezing van Trump heeft die ban gebroken. De typisch linkse zelfkastijding heeft daar plaatsgemaakt voor sociaal bewogen satire en een vernieuwd engagement in de strijd voor sociale rechtvaardigheid.

Zo niet hier. Wij vinden dat de PVV legitiem gehoor geeft aan de vergeten (lees: xenofobe) burger, dat de boze witte man “ook” recht van spreken heeft, dat politieke correctheid monddood maakt en dat de angst voor het vergaan van de Westerse cultuur gegrond is. Doodvermoeiend. En zelfs al was het alleen maar retorisch (en dat is het niet), het baart mij zorgen dat deze nieuw-rechts geluiden bij ons nog steeds niet worden geridiculiseerd en terug naar de rand van de politieke invloedssfeer zijn verbannen.

Overigens is het wel frappant dat deze gepassioneerde vrouwenhaat door zowel de heren in de manosphere als hun pendanten in voorheen het Islamitische Kalifaat wordt gedeeld. De ironie van de spiegel, beeldschoon vind ik het.