Jonge vrouwen met een burn-out: ouderschap, werk en huistaken.
Door Jaantje Anna
Steeds meer jonge vrouwen kampen met een Burn-out of hevige burn-out klachten. In 2022 is gemeten dat bijna een op de drie (29%) van de vrouwen tussen 18 en 34 jaar burn-out klachten ervaart. Volgens een lopend onderzoek van TNO zijn deze cijfers te verklaren door de hoge prestatiedruk die jongeren (18-34 jaar) voelen vanuit de maatschappij, werk en het sociale vlak. Dit gaat samen met een gebrek aan rust, financiële onzekerheid en constant bereikbaar zijn. Daarnaast wordt benadrukt dat de combinatie van zorgtaken, werk en gezin veel stress oplevert. Dit laatste is belangrijk, aangezien vrouwen oververtegenwoordigd zijn in zorg- en gezinstaken. In dit artikel onderzoek ik hoe het laatste, namelijk onbetaalde arbeid, bijdraagt aan de burn-out klachten bij vrouwen.
Reproductieve arbeid
Reproductieve arbeid, is al het onbetaalde werk wat de reproductie van betaald werk mogelijk maakt. Dit zijn taken zoals het krijgen van kinderen, het zorgen voor het huishouden, wassen, koken, en alle taken die typisch als huishoudtaken gezien worden. Vrouwen, met de nadruk op jonge vrouwen in een relatie met een man waar ze mee samenwonen, zijn oververtegenwoordigd in de tijd die wordt besteed aan dit arbeid binnen een gezin. Volgens het SCP besteedden vrouwen negen uur meer aan huishoudelijke taken dan mannen. In het rapport ‘Scheve Balans’ van Movisie, blijkt dat in Nederland driekwart van de vrouwen die samenwonen met een partner het merendeel van het huishouden doet.
Kinderen zijn een grote katalysator voor de hoeveelheid onbetaald arbeid die een vrouw op zich neemt. Uit hetzelfde rapport van Movisie, blijkt dat in Nederland zo’n zestig procent van de ouders de huishoudelijke taken gelijk wil verdelen. In de praktijk lukt het maar een op zes om dit daadwerkelijk te doen, en komt het grootste gedeelte van de zorg in de handen van de moeder. Uiteindelijk verdeelt maar 16% van de ouders met minderjarige kinderen naar eigen zeggen werk en zorg gelijk. Volgens het artikel ‘In Beeld: zo veel werken we als we niet aan het werk zijngeschreven door Sharon Coone voor De Correspondent, zijn vaders van thuiswonende kinderen gemiddeld 21 uur bezig met het onbetaald werk en moeders meer dan 36 uur per week. In een onderzoek van het CBS gaf 37% van de vrouwen het huishouden en boodschappen als belangrijke reden waarom ze deeltijd werkten, en 49% gaf aan dat het meetelt in hun beslissing. Bij zorg voor kinderen gaf 38% van de vrouwen aan dat dit belangrijk is in de overweging om fulltime of parttime te werken. Het is aan de hand van deze statistieken niet meer een mysterie waarom veel jonge vrouwen er voor kiezen om parttime te gaan werken, of waarom ze zo overwerkt raken.
Mentale belasting
Ook wel bekend als emotionele arbeid, is een term die in deze context gebruikt wordt om het onzichtbare, mentale werk wat wordt verricht binnen het huishouden te omschrijven. Hoe dit zich afspeelt binnen een huishouden met een man en een vrouw wordt goed uitgelegd in een comic van Franse artiest EMMA. Hierin wordt een huishoudelijke situatie weergegeven waarin de vrouw als manager van het huishouden wordt gepositioneerd omdat haar partner, een man, alleen dingen doet als deze worden gevraagd. Als er dan frustratie is omdat iets niet is gebeurt, dan is de reactie van de man vaak “je had het gewoon moeten vragen”. De man wordt in dit geval de werknemer en de vrouw de manager. De manager neemt hierdoor niet alleen uitvoerende taken op zich, maar ook de taak om het huishouden te plannen en te organiseren. Die twee laatste dingen zijn dus de mentale belasting en nemen evenveel of meer tijd in beslag dan het uitvoeren van de taak zelf. Het is een vermoeiende taak om de hele dag rond te lopen met een to-do list van dingen die gedaan moeten worden voor huis en gezin. Mentale belasting is een vorm van arbeid en is moeilijk tastbaar en meetbaar, het wordt daarom ook moeilijk (h)erkend. Dit maakt het niet minder vermoeiend en belangrijk.
Uitgeblust
Eerder schreef ik al dat volgens het TNO druk vanuit werk, gezin en omgeving, financiële onzekerheid, constante bereikbaarheid en weinig rust een grote rol spelen bij het ontstaan van burn-out klachten bij jongeren. Bij vrouwen is deze druk dus niet alleen hoog vanuit een werkgever, maar ook disproportioneel hoog vergeleken met mannen vanuit gezin en huishouden. Daarnaast raken veel vrouwen, door het op zich nemen van onbetaald arbeid, financieel afhankelijk van hun partner en raken daardoor financieel onzekerder omdat ze minder vermogen en carrière kunnen opbouwen. Dit is weerspiegeld in het feit dat bijna de helft van de Nederlandse vrouwen financieel afhankelijk is van een partner of de overheid. Ten slotte, mentale belasting. Deze is belangrijk om te benoemen binnen het kader van uitgebluste vrouwen, juist omdat het zo moeilijk meetbaar is. Het slaat namelijk op het altijd aan moeten staan en het voldoen aan sociale verwachtingen waar in dit onderzoek over wordt gesproken.
Dit artikel is geschreven aan de hand van de vele gesprekken die om mij heen heb gehoord waarin men zich afvroeg of “ze [de jonge vrouwen met een burn-out] het geëmancipeerde werkleven gewoon niet aankunnen”. Wat mij betreft een onzin vraag - vrouwen hebben altijd al gewerkt, of dit nou in economische termen te meten is geweest of niet. Of dit nou heeft geholpen met emancipatie bespreek ik in februari in een artikel aan de hand van het boek Werk is geen oplossing van Marguerite van den Berg,
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.