'Keulen' toont hoe racisme en seksisme elkaar versterken

Het is alweer een maand geleden dat de festiviteiten op oudejaarsavond in Keulen uitliepen op een drama. De berichten over en duiding van het seksuele geweld dat daar plaatsvond, is niet bepaald consistent en professioneel geweest. Namens LOVER proberen Annelies en Tim duidelijkheid te scheppen over de gebeurtenissen en de verslaggeving eromheen.

Wat ons het meeste opviel aan de eerste berichten over Keulen was niet de nationaliteit van de daders, maar de vreugdekreten van rechts. Gedurende de vluchtelingencrisis werd al duidelijk dat rechts in Europa hoopte op een dergelijk incident waaruit blijkt dat het gevaar van buiten komt. De aanvallen van Europees rechts op onschuldige vluchtelingen in het verleden waren daar reeds bewijs van. Al maanden wordt er op nationalistische internetfora gesproken over een epidemie van seksueel geweld die de vluchtelingen met zich mee zouden brengen. 'Keulen' is sindsdien uitgegroeid tot de standaardrechtvaardiging voor het sluiten van de grenzen en het opsluiten van asielzoekers.

Na de gebeurtenissen in Keulen is op Facebook opgeroepen tot ‚verzet’ tegen migranten. Daar werden maatregelen tegen genomen. Helaas pas na een roerige Pegida-demonstratie en overvallen op migranten in het begin van januari. Inmiddels worden er in heel Duitsland “Bürgerwehren” georganiseerd om de vrouwen te beschermen. Keulen II moet op deze manier worden voorkomen. Het hele incident wordt geframed als een aanslag van de moslims tegen ‘onze vrouwen’. De blanke man bepaalt hoe met vrouwen mag worden omgegaan. Niet vrouwen zelf.

De rol van de media
De Europese media hebben zich op dit verhaal gestort, vaak met tegenstrijdig en ongenuanceerd resultaat. Op zijn minst drie aspecten van de verslaggeving zijn opvallend:

Ten eerste horen we nauwelijks iets van de slachtoffers. Op zich is dit, gezien de traumatische ervaring, niet opvallend, ware het niet dat de media de weinige verhalen die wel naar buiten kwamen nauwelijks aandacht geven. Bijvoorbeeld dit verhaal van een vrouw die juist aangeeft dat vluchtelingen haar te hulp kwamen toen ze werd aangevallen.

Ten tweede is er niet gevraagd naar wat voor nationaliteit de vrouwen hadden. Zijn er ook migrantes aangevallen? Waren er daders die hun slachtoffer kenden? Zeker op de laatste vraag zou een antwoord interessant zijn. Seksueel geweld wordt het meest gepleegd door bekenden van het slachtoffer. Wat er in Keulen en in andere steden gebeurde is een uitzonderlijke situatie. Ook hierover wordt nauwelijks gesproken in de media. Een voor de hand liggende verklaring zou kunnen zijn dat het seksuele geweld onderdeel was van een georganiseerde roofoverval.

Ten derde wordt in de mediarapportage beweerd dat seksueel geweld in Arabische landen ‘normaal’ zou zijn, in tegenstelling tot in Europa. Het is al vaker gezegd: seksueel geweld ter intimidatie van het slachtoffer overkomt iedereen, mannen en vrouwen van elke achtergrond, door daders van elke nationaliteit. Daarbij komt: als nu moslims terug naar "huis" worden gestuurd, wat zegt dat dan over de Europese waarborging van de mensenrechten? Niet-Europese vrouwen mogen we blijkbaar wel opschepen met gewelddadige mannen?

Als Keulen iets laat zien is het dat er een fundamenteel probleem is met de omgang tussen mannen en vrouwen in Europa. Wat er in Keulen is gebeurd, is een typisch voorbeeld van de uitwassen van alledaags seksisme: vrouwen worden gezien als de zwakkeren van onze maatschappij, die door mannen tegen mannen moeten worden beschermd. Hierdoor worden vrouwen het recht ontnomen zich vrij in de maatschappij te bewegen: je was ergens zonder Bürgerwacht? Eigen schuld! Je hield geen armlengte afstand? Eigen schuld!

Racisme en seksisme in symbiose
De uitwassen van Keulen worden steeds extremer. De politie heeft op Facebook gepost hoe je gemakkelijk een vergunning voor een klein pistool kunt krijgen. De verkoop van het gevaarlijke zelfverdedigingswapen schiet omhoog. De roep naar meer politie-ingrijpen dwingt de politiek te handelen. Laten wij duidelijk maken dat we op geen enkele wijze afzwakken wat er is gebeurd, maar wij stellen: discriminatie is hier misplaatst. Waarom denken honderden mannen van allerlei etnische achtergronden dat ze ondanks de aanwezigheid van de politie honderden vrouwen in het openbaar kunnen aanvallen? Dit is geen probleem van de vluchteling, maar van een maatschappij waarin de vrouw – ook door 'haar eigen' mannen – is geobjectificeerd als middel tot doel. Het doel is macht, het middel is seks. Seksueel geweld als machtsmiddel bestaat niet alleen in het plegen, maar ook in de dreiging ervan. Ook of misschien wel juist als de dader iemand anders is, wordt het dreigement gebruikt om vrouwen te intimideren en de mond te snoeren. Verkrachting wordt alleen besproken als een systematisch probleem als de dader een wezensvreemde ander is.

Het verbaast ons daarom niet dat antiracistische feministen worden gewaarschuwd dat ze wel blij zullen zijn als er een blanke man ter hulp schiet als ze opgepakt door de politie. In de haast om vluchtelingen tot zondebok te maken, negeren de media onderzoek waaruit blijkt dat seksueel geweld niet voorbehouden is aan bepaalde etnische groepen.

Inmiddels heeft Vice de betrokken antiracistische feministen ook een uitgebreid interview afgenomen over hun motieven, de actie zelf en wat er vervolgens tijdens en na hun demonstratie is voorgevallen. Tevens is er een crowdfundingsactie van start gegaan voor hun juridische kosten, want hoeveel geen van de demonstranten in Spijkenisse een strafbaar feit heeft gepleegd, zullen zij wel de kosten van deze arrestatie moeten voorschieten.

Alledaags geweld
In The Will to Change legt bell hooks helder uit dat er een fundamenteel probleem is in de opvoeding van mannen: in onze maatschappij is geweld niet meer geoorloofd, tegelijkertijd wordt de man als agressor gesocialiseerd. Dat impliceert altijd een machtsverhouding die op alledaagse basis leidt tot geweld, hetzij fysiek of psychisch. Het patriarchaat bepaalt op deze manier al eeuwen hoe mannen en vrouwen met elkaar omgaan: gewelddadig. Een agressor heeft altijd een slachtoffer nodig en het is deze rol waarin vrouwen zijn gesocialiseerd. Dit heeft niets te maken met religie: seksueel geweld komt voor in elke religieuze traditie, maar ook onder atheïsten is seksueel geweld een groot probleem.

Wij zien de discussie rondom 'Keulen' daarom als een kans om te bespreken hoe seksisme en racisme elkaar versterken. Een imaginaire dreiging van migrantengroepen wordt gebruikt om vrouwen te intimideren en te betuttelen, en om racistisch geweld te rechtvaardigen. Tegelijkertijd wordt seksisme en racisme naar buiten geprojecteerd: moslims en hun politiek correcte bondgenoten zouden vrouwen in gevaar brengen, dus het zou niet racistisch of seksistisch zijn om ze te haten. Zo worden ook de belangen van migrantenvrouwen uitgewist: hun veiligheid wordt alleen besproken als het uitkomt. Aan de ene kant worden zij gezien als onderdrukt door hun misogyne vaders en echtgenoten, maar zij worden evenzeer het slachtoffer van racistisch geweld en uitsluiting vanuit nationalistische hoek. We mogen als feministen niet toestaan dat extreemrechts aan de haal gaat met seksueel geweld om racisme te rechtvaardigen.

Foto afkomstig van Feministen voor verzetsspray.