Levenskunst, 't mocht wat!

Afgelopen woensdag ontving Karin Spaink de Van Praag-prijs van het Humanistisch Verbond uit handen van jury-lid Cox Habbema. De Grote Zaal van het Amsterdamse Muziekgebouw aan ‘t IJ zat helemaal vol en Karin werd op weergaloze wijze in het zonnetje gezet. Zij was zichtbaar ontroerd en moest haar bescheidenheid en teveel aan zelfkritiek naast zich neerzetten om zoveel lof te kunnen aannemen.

Jaap van Praag was één van de oprichters van het Humanistisch Verbond in 1946 en tot 1969 voorzitter van de vereniging. Bij zijn afscheid werd een twee-jaarlijkse prijs ingesteld voor mensen of organisaties die met hun werk een bijdrage hebben geleverd aan een menswaardige en rechtvaardige samenleving, zich daarbij baserend op humanistische waarden. Dit jaar stond de prijs in het teken van “levenskunst”: wat betekent het om een goed en zinvol leven te leiden?

Nadat Cox Habbema het jury-rapport had voorgedragen, werd Karin gevraagd op het podium te komen voor de onthulling van de prijs, een sculptuur van Sigurdur Gudmundsson. Toen zij op haar hooggehakte rode laarzen, licht leunend op een kruk het podium besteeg, kwam de hele zaal overeind en barstte los in een applaus, dat minutenlang aanhield.

In haar dankwoord relativeerde Karin enerzijds haar eigen verdienste en levenskunst: “Ik ben een tobber en een culturele calvinist. In mijn hoofd regeert een stelsel van geboden en verboden: ik moet, ik moet, ik mag niet, ik moet. Ik denk altijd dat ik de dingen niet goed genoeg doe en ga dan op mezelf katten. (...) Levenskunst, het mocht wat.” Anderzijds aanvaardde zij dankbaar de erkenning voor dat waar zij in haar leven en werk altijd voor staat: “Toch is het belangrijk zulke dingen te blijven zeggen. Dat steunt en sterkt anderen die zich onbehaaglijk voelen bij het gangbare. Mensen die hun verhaal, hun zorgen, hun belangen en hun meningen niet vertolkt zien in het reguliere vertoog.”

De juryleden trakteerden Karin op een vertolking van haar eigen toneelstuk De Man met de Hamer, waarna zijzelf de aanwezigen een uur lang geboeid hield door een vraaggesprek over haar leven en werk met Arjan Visser, bekend van de serie De Tien Geboden in Trouw. Daarbij vormden de zogenaamde Vijf Postulaten van Jaap van Praag de leidraad. Karin nam elk daarvan als het ware in haar handen en draaide ze om en om, teneinde alle kanten ervan te belichten. Haar antwoord op één ervan trof mij bijzonder. “De mens is gelijk,” postuleerde van Praag. Spaink stelde daar tegenover dat wij ons beter konden bekwamen in het zien en waarderen van de enorme diversiteit onder mensen. Dat zou een manier kunnen zijn om het denken in dichotomieën, die altijd asymmetrisch zijn, - denk aan de tweedelingen man/vrouw, homo/hetero! - los te laten en daarmee gelijkheid dichterbij te brengen.

Het is inderdaad belangrijk om zulke dingen te blijven zeggen. Ik hoop dat Karin Spaink dat nog lang zal blijven doen.

Het dankwoord van Karin is te lezen op haar weblog.

Het interview met Arjan Visser kunt u zien op de website van het Humanistisch Verbond.