Liever een officieel diploma dan een paar mooie stempels

Indirecte discriminatie transgenders op de agenda

Justus Eisfeld veranderde in 2004 juridisch van geslacht. Op zijn paspoort, geboorteakte en bankpasje veranderde de V in een M en stond hij voortaan met zijn huidige naam geregistreerd. Alle officiële instanties erkennen hem in zijn huidige identiteit als man, op één uitzondering na. Want op zijn bul die hij in 2001 van de Universiteit van Amsterdam ontving staat hij nog met zijn oude, vrouwelijke naam genoemd. Dit levert niet alleen verwarring op bij potentiele werkgevers, maar leidde er al twee keer toe dat een functie aan hem voorbij ging. Toch weigert de UvA hem een aangepaste bul uit te reiken. Reden voor hem om naar de Commissie Gelijke Behandeling te stappen. Tijdschrift LOVER was aanwezig bij de zitting.

Justus Eisfeld licht zelf zijn klacht toe. Hij noemt de situatie een schoolvoorbeeld van indirecte discriminatie. De UvA verdedigt haar beleid door aan te geven dat geen enkele universiteit ooit een tweede bul uitgeeft. Transgenders worden door deze regeling echter in het bijzonder getroffen, beargumenteert Justus. Zij moeten zich bij elk sollicitatiegesprek direct verantwoorden voor hun verleden, wat een inbreuk is op hun privacy. Justus vindt dat de privacy van transgender personen zwaarder zou moeten wegen dan bureaucratische regeltjes van de UvA. Er is volgens hem sprake van ongelijke behandeling op grond van geslacht.

Twee juristen van de UvA mogen reageren op Justus’ betoog. Zij benadrukken herhaaldelijk dat er geen sprake is van onwil van hun kant. Toch worden veel van hun argumenten in twijfel getrokken na een kritisch vraaggesprek met de twee commissieleden. Er zou geen wettelijk handvat bestaan om in bijzondere gevallen een nieuwe bul uit te reiken. Na wat doorvragen blijkt echter dat er geen verbodsbepaling bestaat voor het uitgeven van een nieuwe bul. Ook bestaat er geen officieel beleidsartikel dat stelt dat een bul maar één keer uitgereikt kan

worden, ook al is dit sinds jaar en dag de praktijk. De regel is wel via een telefonisch gesprek met het OCW bevestigd.

De UvA noemt verder nog dat het uitgeven van een tweede bul fraude in de hand zou werken omdat “in het huidige tijdperk van scannen van diploma’s” documenten makkelijk vervalst kunnen worden. Een commissielid trekt ook dit argument in twijfel. Diploma’s kunnen altijd gescand en vervalst worden, of ze nou één of twee keer zijn uitgereikt. Bovendien wil Justus zijn oude diploma wel inleveren.

Omdat de UvA wel begaan is met Justus en andere transgenders, zo legt één van de UvA-juristen uit, kan wel een afstudeerverklaring aangevraagd worden met daarop de nieuwe namen. Dit is geen officieel document, “maar we kunnen er wel een paar mooie stempels opzetten.” Uit Justus’ verhaal wordt echter duidelijk dat werkgevers niet in een paar mooie stempels trappen. Zo’n onofficieel document roept meer vragen op dan dat het duidelijkheid schept.

De Commissie wijst erop dat de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) niet alleen discriminatie erkent die volgt uit het ongelijk behandelen van gelijke individuen. De wet geldt óók voor gevallen waarin zogenaamde gelijke behandeling juist leidt tot materiële ongelijkheid voor een aantal beschermde groepen. Deze wet zou het wel eens mogelijk kunnen maken om voor transgenders een uitzondering te maken wat betreft de uitgave van een aangepaste bul.

Of dit inderdaad geldt in deze situatie, moet nog blijken. Binnen acht weken wordt een uitspraak gedaan. Justus is in ieder geval optimistisch. “De argumentatie van de UvA sneed geen hout. Er is helemaal geen verbod op het nogmaals uitgeven van een nieuwe bul. De handelingsruimte die de wet hun geeft wordt nu niet gebruikt.” Hij kijkt positief terug op de zitting en schat zijn kansen vooralsnog hoog in. “De Commissie stelde goede, kritische vragen."

Voor wie verder wil lezen is er een uitgebreid verslag met nog een heleboel links naar andere media-aandacht voor deze zaak op Transman.nl.