Natuurlijk niet!
Beeld door Julia Roeselers2
Een tijdje geleden luisterde ik een podcast aflevering van DAMN, HONEY!. In deze aflevering ging het onder andere over de vernieling en bekladding van foto’s die onderdeel waren van de tentoonstelling Intersekse 1 op de 90. Podcast-host Nydia van Voorthuizen verklaarde dat agressief gedrag en haat jegens intersekse personen vaak voortkomt uit het idee dat er een ‘natuurlijke’ tweedeling bestaat tussen mensen, en dat intersekse personen niet binnen deze tweedeling passen. Even voor de duidelijkheid: het gaat hier om een lichamelijke tweedeling en dus over sekse, niet over gender. De gangbare opvatting dat mensen lichamelijk gezien in twee categorieën in te delen zijn, zorgt ervoor dat intersekse personen als afwijkend worden gezien, misschien zelfs als 'onnatuurlijk.' Bovendien zorgt het ervoor dat veel aspecten in onze samenleving ook ingericht zijn op die tweedeling.
Een grote fout volgens onze vrouwen van DAMN, HONEY!, want zoals Van Voorthuizen zegt: “Seksediversiteit bestaat, dat is biologisch een feit. Dus als mensen zo graag met biologische feiten willen gooien, seksediversiteit is een feit.”
Even later zegt Van Voorthuizen over het bestaan van intersekse personen:
“[D]it is dus de natuur! Dit is wat het is. Het is normaal en het gaat dus ook om één op de 90 mensen.
[Je hoort] mensen wel dingen zeggen als: ja, je hebt gewoon een mannenlichaam en je hebt gewoon vrouwenlichamen en mannen zijn mannen en vrouwen zijn vrouwen, dat is biologie, punt. Dat zijn dingen die je hoort, ook vooral rondom transgender mensen. Dat is dan een soort argument om te laten zien van het is allemaal onzin, het is de biologie, je hebt mannen en vrouwen. Maar dat is helemaal niet waar, het is onzin.”
Uiteraard ben ik het eens met Van Voorthuizen dat als je biologische feiten aanhaalt om bepaalde argumenten kracht bij te zetten (bijvoorbeeld voor waarom we sport moeten indelen in de categorieën ‘mannen’ en ‘vrouwen’), dat je dan kloppende informatie en juiste feiten moet gebruiken. Deze tegenwerping is echter niet onproblematisch. In de geschiedenis van de mensheid zijn argumenten over wat ‘natuurlijk’ is vaak gebruikt om emancipatie de kop in te drukken. Zo zouden zwarte mensen van nature ondergeschikt zijn aan witte mensen, vrouwen zouden ondergeschikt zijn aan mannen en alle mensen zouden van nature heteroseksueel zijn.
Tegenwoordig gebruiken mensen – triest genoeg – dit soort redeneringen nog steeds om racistische, seksistische, homofobische en andere discriminerende opvattingen te rechtvaardigen. Uiteraard kunnen we stellen dat hun opvattingen over wat ‘natuurlijk’ is niet kloppen, maar in het verleden waren deze opvattingen werkelijke feiten die beaamd werden door wetenschappers, filosofen en andere deskundigen. Tegenwoordig wijzen gelukkig veel mensen de natuurlijke superioriteit van een bepaalde groep mensen af, maar zoals Van Voorthuizen opmerkt, zijn vandaag de dag gangbare transfobische argumenten dat transgender zijn niet natuurlijk is; ‘je wordt in een bepaald lichaam geboren, en dat is nu eenmaal een mannenlichaam of een vrouwenlichaam.’
Nu komt mijn punt: al zou iemand in een van de twee gangbare lichamelijke categorieën in te delen zijn, dan nog is dit geen solide basis voor hoe we moeten handelen ten opzichte van die persoon. Zo ook is het argument dat transgender zijn wel 'natuurlijk' is onvoldoende om ethisch handelen op te baseren. Sterker nog, het is gevaarlijk aangezien de inhoud van wat we als 'natuurlijk' zien, kan veranderen door nieuwe wetenschappelijke bevindingen.
Ethisch handelen baseren op wat 'natuurlijk' is, kunnen we zien als een variatie van de is-ought fallacy. De is-ought fallacy – een probleem uitgewerkt in 1739 door de Schotse filosoof David Hume –is de verkeerde aanname dat omdat de werkelijkheid op een bepaalde manier is, deze ook zo zou moeten zijn. Een aanvullende misvatting is dat omdat iets niet is, het ook niet zou moeten zijn. Als we ons handelen alleen maar baseren op hoe de wereld is, dan zouden er weinig mogelijkheden zijn voor maatschappelijke verandering. Vrouwen zouden bijvoorbeeld nooit stemrecht hebben veroverd en zwarte mensen zouden zich nooit hebben bevrijd van slavernij.
Er is echter een dieperliggend probleem van het gebruik van ‘natuurlijk’ (en als tegenpool ‘onnatuurlijk’) in ethische discussies. Want wanneer is iets natuurlijk en wanneer is iets onnatuurlijk?
Volgens ecofilosoof Timothy Morton is ‘natuurlijk’ een illusie die tot stand komt doordat “we onze gewoonlijke manier van in de tijd zijn in een doos stoppen en het natuurlijk noemen.” Morton stelt dat natuur harmonieus en in balans lijkt. Veranderingen lijken voor ons heel geleidelijk plaats te vinden aangezien mensen maar een heel klein deel van de geschiedenis ervaren. ‘Natuurlijk’ is dan wat binnen ons verwachtingspatroon valt en waar mensen geen actieve bijdrage aan leveren. ‘Onnatuurlijk’ is dan dat wat buiten ons verwachtingspatroon valt. Wat we ‘natuur’ en ‘natuurlijk’ noemen, is eigenlijk een gestolde geschiedenis die we niet genoeg bestuderen. Het is een momentopname, één punt uit de evolutionaire geschiedenis, en lijkt daardoor een harmonieus geheel.
Dit onderscheid tussen 'natuurlijk' en 'onnatuurlijk' is dus een illusie die tot stand komt door ons begrensde perspectief op veranderingen in de wereld. In werkelijkheid bestaat er geen (sterk) onderscheid tussen wat we 'natuurlijk' en wat we 'onnatuurlijk' noemen. Door te denken dat maatschappelijke veranderingen ‘onnatuurlijk’ zijn omdat ze snel plaatsvinden en omdat mensen er een actieve rol in spelen, plaatsen we onszelf als het ware buiten evolutie. Alsof menselijke evolutie ergens in de tijd van jagers en verzamelaars is gestopt, alsof het menselijke evolutieproces honderden of duizenden jaren geleden is ‘voltooid.’
Als dit zo was, en we handelen en onze maatschappij inrichten gebaseerd op wat ‘natuurlijk’ is, hoe kunnen we dan rechtvaardigen dat we in huizen wonen, dat we kleding dragen, dat we riolering hebben en dat we mensen helpen door middel van moderne geneeskunde? Met dezelfde logica waarmee sommige mensen transgender personen niet willen erkennen, accepteren en waarderen, moeten ze stellen dat we afstand moeten doen van het grootst deel van de meeste hedendaagse samenlevingen. Dit zou uiteraard absurd zijn. Hopelijk is het duidelijk dat wanneer we er goed over nadenken, er geen scherp onderscheid bestaat tussen ‘natuurlijk’ en ‘onnatuurlijk.’ Probeer die scheiding maar eens aan te wijzen. Alle veranderingen en gebeurtenissen, ook maatschappelijke veranderingen en gebeurtenissen, zijn onderdeel van het evolutieproces. Evolutie is simpelweg een proces van gebeurtenissen en ontwikkelingen in de wereld, en er is geen goede reden om maatschappelijke ontwikkelingen buiten spel te zetten. Mensen staan niet boven of buiten evolutie, we zijn geen eindpunt.
Hoe kunnen we ethisch handelen gebaseerd op een fictief onderscheid tussen ‘natuurlijk’ en ‘onnatuurlijk’ rechtvaardigen? Niet, denk ik. Om ethisch te handelen hebben we andere criteria nodig dan ‘natuurlijk’ en 'onnatuurlijk.' Vrijheid zou een goed alternatief kunnen zijn waarop we moreel handelen kunnen baseren. Benieuwd hoe? Lees dan mijn vorige artikel Over vrijheid.
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.