Niet gepland, maar zeker ook geen ongelukje

De hele maand april hangt in Galerie de Melkweg te Amsterdam een expositie van fotograaf Melanie Rijkers. Onder de titel "PUUR!Trotse Tienermoeders" vertoont de kunstenares een kleine tachtig portretten van tienermoeders. De foto’s zijn ook gebundeld tot een boek, dat bovendien een aantal verhalen van jonge moeders bevat. Rijkers wil hiermee een taboe doorbreken.

Al wordt er wellicht te weinig over gesproken, iedereen weet dat moeder worden niet alleen maar over roze wolken gaat. Wanneer een tiener zwanger wordt, is het net iets anders: dan pakken vaak zeer donkere wolken samen. Financiële onzekerheid, jonge vaders die het hazenpad kiezen, het afbreken van school of studie en vooral de negatieve reacties van mensen die zelf beter opgepast hebben. Maar al hebben deze jonge vrouwen het zwaar, zij gaan zelden bij de pakken neerzitten. Opvallend vaak melden zij hoe de komst van hun kindje in hen een kracht heeft losgemaakt, waardoor zij juist positiever in hun eigen leven staan dan daarvoor. Fotograaf Melanie Rijkers vindt dan ook, dat zij een andere belichting verdienen.

Toen ik binnenstapte in de hal van de Melkweg Galerie, sloeg ik als vanzelf mijn ogen neer. In mijn eentje, ten overstaan van zoveel bloot, voelde ik mij opeens heel erg gekleed. Ik moest even pas op de plaats maken. Daarna kon ik de foto’s rustig gaan bekijken en werd onmiddellijk overtuigd door de kundigheid van de fotograaf. Camerapositie, achtergrond en belichting zijn perfect op elkaar afgestemd en resulteren in krachtige portretten. Dat de techniek geen variatie vertoont en er zoveel werken dicht opeen hangen, heeft wel iets repetitiefs. Jammer, want daardoor gaat zelfs kunst op een kunstje lijken.

De afwisseling zit ‘m in de poses. Daarin zijn direct verschillende traditionele verbeeldingen van vrouwelijk naakt te herkennen. Sommigen doen denken aan de voluptueuze badende vrouwen uit de impressionistische schilderkunst. Anderen zouden het met iets meer kleding goed doen in een Prenatal-brochure. Bij een enkele pose vraag ik me af waar de bijbehorende motorkap is gebleven. Over het algemeen zie ik sterke jonge vrouwen, vaak ook trots en een enkele keer spat er een vreugde vanaf, die me langer bij een portret doet stilstaan. De “mythische uitstraling" van de jonge moeders, waar Rijkers in de aankondiging van spreekt, is duidelijk herkenbaar, maar volgens mij is die toch vooral aan de achterkant van de camera ontstaan.

Uiteindelijk bezorgt PUUR! mij lichtelijk gemengde gevoelens. Het lijkt toch in de eerste plaats een esthetische verkenning van naakte zwangere vrouwenlijven, met daar bovenop een idealistisch geformuleerd statement over emancipatie van tienermoeders uit een taboesfeer. Of deze opzet op beide fronten geslaagd is? Ik twijfel en blijf me afvragen, hoe het zou zijn geweest als het fotografische beeld meer in dienst had gestaan van het verhaal van de jonge moeders zelf, in plaats van andersom.

De tentoonstelling is te zien tot 3 mei 2009 in Galerie de Melkweg te Amsterdam.

Meer informatie is te vinden op de website van Melanie Rijkers.

Het boek is te bestellen bij uitgeverij de Jonge Hond.