Onze seksfilms veranderen. Anti-pornosentimenten niet

Vorige week zaterdag publiceerde Volkskrant Magazine een verslag vanaf een feministische pornofilmset door Sarah Meuleman. Meulemans ‘Porna; porno met een missie’ prikkelde LOVER-gastauteur en porna-expert Yvette Luhrs tot een reactie waarin ze haarfijn uitlegt waar en waarom de VK-auteur de plank misslaat in haar verslaggeving.

Wanneer we vrouwelijke seksualiteit belichten lijkt het legitiem om dat te doen vanuit vrouwelijk perspectief. Zo was daar Sunny Bergman die voor haar film Sletvrees op bezoek ging bij een stripclub en een pornografische beurs. Jojanneke van den Berge die vanaf de Amsterdamse wallen iets wilde zeggen over prostitutie of mensenhandel of allebei. En sinds zaterdag is er nu ook Sarah Meuleman die voor de Volkskrant verslag deed vanaf een pornografische filmset van Erika Lust. Er werd een simpel format gebruikt: we kijken naar een fenomeen door de ogen van één enkele journaliste en leren door haar verhaal en haar emoties daarbij iets over dit fenomeen.

Meuleman had het niet zo naar haar zin op de set van Erika Lust. Ondanks dat ze naar eigen zeggen ‘wel wat gewend is’, maakte het kijken naar pornografie makende mensen haar ‘opgelaten en verward’. De feministische pornografie die zij van dichtbij zag, was namelijk niet geëmancipeerd, zo schrijft ze. Verdere argumentatie hierover blijft zij ons verschuldigd. Dat noemen we generalisatie op basis van enkele persoonlijke waarnemingen.

Daarbij maait zij ook rücksichtslos de verworvenheden van andere seksueel liberale vrouwen en sekswerkers omver. Het feit dat er tegenwoordig films bestaan waar het genot van de vrouw centraal staat en dat vrouwen daar ook van mogen genieten, lijkt voor haar niet relevant. Dat je je niet hoeft te schamen als je van anale seks houdt, maar daar wel eerst een speeltje bij wilt gebruiken evenmin. Het idee dat met de performance van seks geld verdiend mag worden, wordt in haar stuk afgedaan als onmenselijk. Zonder terughoudendheid en op ophefmakende wijze omschrijft zij wél wat er in haar verbeelding aan vulgaire zaken met deze vrouwenlijven gebeurt. Om vervolgens de performer totaal van haar agency te ontdoen en haar tot een hulpeloos diertje te maken dat ingepakt en meegenomen moet worden. Over objectificatie gesproken.

Meuleman lijkt haar bezoek aan de filmset ongehinderd door enige vorm van pornografische dan wel filmwetenschappelijke kennis te willen duiden. Opvallend genoeg verwijst ze wel naar de Sex Wars, het debat tussen anti-porn en sex positive feministen, zo’n 40 jaar geleden. Zonder zelf kleur te bekennen in dat debat bepleit ze haar eigen sentiment met exact dezelfde anti-pornoretoriek als haar voorgangers toentertijd deden.

Als performer weet ik dat je niet zomaar op een porno-set belandt. Je moet behoorlijk wat stigmatisering overwinnen voordat je comfortabel je naakte lijf en seksualiteit deelt met een crew en een wereldwijd publiek. Wanneer je als buitenstaander de opvatting hebt dat seks iets is dat zich slechts tussen twee mensen moet afspelen voel je je op een feministische porno-set waarschijnlijk als een veganist in een biologische slagerij. Voor ons pornoprofessionals ligt dat genuanceerder. Het maakt uit wanneer de productie je favoriete glijmiddel bestelt, wanneer je regisseur vraagt wat je nodig hebt om zo gemakkelijk mogelijk tot een orgasme te komen of wanneer de scene wordt verkocht met de tekst ‘beautiful goddess has best solo sex ever’. Het idee van feminist porn beïnvloedt niet alleen de eventuele kijker, het creëert ook nieuwe standaarden voor de gehele industrie.

Dat porno porno blijft, zoals Meuleman concludeert, klopt. En daar is niets mis mee. Een filmische representatie van menselijke seksualiteit is niet meer weg te denken uit ons hedendaags medialandschap. Seksfilms zijn echter aan verandering onderhevig en met de opkomst van het internet zien we steeds meer diversiteit. Dankzij de industrie betalen duizenden mensen hun hypotheek, hun ziektekosten en de studie van hun kinderen en dankzij diezelfde industrie hebben miljoenen mensen de mogelijkheid in een privésetting uiting te geven aan hun eigen seksuele behoeften. Het blijven problematiseren daarvan is niet alleen achterhaald, het bevrijdt helemaal niemand.

Yvette Luhrs MA richtte zich tijdens haar studie Filmwetenschappen op pornografie in de Nederlandse media. Sinds 2011 is zij werkzaam als pornografe, onderzoeker en performer, daarnaast is zij woordvoerder van PROUD, de Nederlandse belangenorganisatie voor sekswerkers.

Dit artikel is ook verschenen op Mindshakes.