Roetveegpiet: waar is 'ie wel en niet?
wrapped-gift-boxes-with-ribbons-on-table-1303080
Dit weekend komt de Sint weer aan in ons kikkerlandje, op de voet gevolgd door de demonstraties van KOZP. De escalatie rondom het pietendebat kan niemand meer ontgaan zijn. Ik was benieuwd hoe het ervoor stond met de pieten en de progressiviteit in Nederland en ging op onderzoek uit.
Blijkbaar was ik niet de eerste die zich dit afvroeg. Het NRC deed al eerder onderzoek en kwam optimistisch tot de conclusie dat er dit jaar in ‘minimaal’ 46 gemeenten roetveegpieten te zien zouden zijn. Dit houdt overigens niet in dat er in deze gemeenten geen zwarte pieten meer zijn. In slechts 9 steden zijn straks alleen de roetveegpieten te zien bij de intocht – in de overige steden wordt er daarnaast de ruimte gegeven aan blackfaces. Even ter referentie: er zijn in Nederland 355 gemeenten, wat inhoudt dat nog niet eens 1/7e de roetveegpiet geïntroduceerd heeft.
Je zou misschien denken dat die 46 gemeenten rondom de Randstad liggen, maar ook steden als Tilburg en Zwolle hebben dit jaar al veel roetveegpieten bij de intocht en hebben aangegeven naar een volledig ZP-vrije intocht toe te werken. Het zijn echter niet alleen de grote steden die verrassen. Zo hebben de gemeentes Aalten en Winterswijk, allebei een heel eind de Achterhoek in, aangegeven roetveegpieten bij hun intochten te betrekken. Niet geheel verrassend na de blokkeerfriezen: de provincie Friesland is de sterke achterblijver. Daar blijven de pieten bij elke intocht zwart.
Maar dan worden ze herkend… en andere excuses
De gemeentes zijn over het algemeen overigens niet de organen die over de pietenkwestie gaan: dit wordt vaak besloten door een Sinterklaascomité. Deze comités bestaan veelal uit vrijwilligers, die afhankelijk zijn van donaties. Een veelgehoord argument is dan ook dat de donateurs zwarte piet willen behouden.
Een ander argument dat veelal terugkomt, is dat roetveegpieten ‘te herkenbaar’ zouden zijn. Vooral in kleine dorpen zou dit een probleem zijn, omdat iedereen elkaar daar kent. Dat dit probleem opgelost kan worden met een soort rouleersysteem, waarbij de pieten uit het ene dorp bij de intocht van het andere dorp helpen, wordt al regelmatig geopperd (zoals in Beneden-Leeuwen), maar lijkt nog nergens uitgevoerd te worden.
Daarnaast is de ‘geloofwaardigheid’ van de niet volledig zwarte pieten – een argument dat enkele jaren geleden nog werd gegeven – sinds de roetveegpieten bij het Sinterklaasjournaal en de landelijke intocht al helemaal geen issue meer. Het lijkt er dus op dat organisaties zich verschuilen achter zogenaamd praktische issues om maar niet toe te geven dat ze gewoon niet willen veranderen.
Want veranderen, dat zou betekenen dat we witte superioriteit aan de kant zitten. Sinterklaas is traditie, systematische onderdrukking net zo goed. Juist bij een kinderfeest zou het onze prioriteit moeten zijn om kinderen het goede voorbeeld te geven, in plaats van vast te houden aan de huidige machtsstructuren. Maar dat lijkt bij veel organisaties nog niet door te dringen.
De gulden middenweg?
Dan nog even over de gemeentes die hebben besloten de ‘middenweg’ te kiezen. Zwarte pieten én roetveegpieten dus, of ‘themapieten’, zoals in Venray. In Eindhoven is er zelfs een K3-piet. Hoe erg ik ook geniet van K3-playbackshows tijdens de afwas: we negeren hier het echte probleem. De variatie binnen het pietenpeloton wordt in de meeste gevallen namelijk alleen gecreëerd om zowel de voor- als tegenstanders van zwarte piet tevreden te stellen. Het college van burgemeesters en wethouders in Zwolle vertelde bijvoorbeeld aan de krant De Stentor te hopen dat een intocht met een mix tussen zwarte en roetveegpieten zou bijdragen aan ‘een veilig evenement voor zoveel mogelijk mensen.’
Maar een gemengde intocht leidt er allereerst toe dat niemand tevreden is en houdt daarnaast racisme in stand. Immers, een paar racistische karikaturen zijn nog steeds racistische karikaturen. Dit goede begin van sommige gemeentes is dus nog lang niet genoeg. Alleen wanneer zwarte piet in alle 355 gemeenten verdwijnt, is er een sinterklaasfeest voor iedereen.
Hoewel deze gemeenten dus op de goede weg zijn, is het juist belangrijk om in deze tijd een standpunt in te nemen vóór inclusiviteit. De stappen die worden genomen zijn veelal goed bedoeld en gaan in veel gevallen zeker de goede kant op, maar rekening houden met de donateurs of alt-right betekent ook dat we hen gelijk geven. Dit terwijl er juist naar de zogenaamde minderheid geluisterd zou moeten worden om daarmee het standpunt in te nemen dat Sinterklaas een kinderfeest is voor alle kinderen. Dus ook voor kinderen van kleur. #Zwartepietisracisme, in elke gemeente.