Samen naar de Kliniek: een abortusbuddy om je bij te staan

Illustratie door Khaddouj Barghout

De afgelopen jaren is er veel reuring geweest in het publieke debat rondom abortus. Er is een positieve beweging gaande, zoals met het afschaffen van de betuttelende vijf dagen bedenktijd in Nederland voordat je een abortus mag doen, en het wettelijk beschikbaar stellen van de abortuspil bij de huisarts; maar er is ook een negatieve beweging, zoals met de aangescherpte wetten in Europese lidstaten, het vervallen van het fameuze ‘Roe v. Wade’ in Amerika, of het onvermogen van de Tweede Kamer om het eens te worden over het schrappen van abortus uit het Wetboek van Strafrecht.

Dit zijn negatieve bewegingen waarbij de grote anti-abortuslobby een flinke vinger in de wetgevende pap heeft, tegenover een pro-choice gemeenschap die het recht op zelfbeschikking en keuzevrijheid vaak op vrijwilligersbasis moet en wil verdedigen.

Het is in dit lastige, gepolariseerde klimaat, dat in 2019 het abortusbuddyproject werd opgericht. In eerste instantie als reactie op een groeiend aantal anti-abortusdemonstranten op de stoepen van Nederlandse abortusklinieken. De vrijwillige buddy’s kunnen met mensen meelopen naar hun afspraak in de abortuskliniek, en eventueel wachten in de wachtkamer tot de afspraak voltooid is. Op deze manier creëren de buddy’s rust en veiligheid voor de bezoekers van abortusklinieken - zowel fysiek als sociaal en mentaal. De vrijwilligers zijn opgeleid om er vóór de kliniekbezoekers te zijn, en niet tégen de anti-abortusdemonstranten die ze soms moeten passeren op weg naar de kliniek. Stichting Samen naar de Kliniek, de organisatie achter het project, wil op deze manier een positief en genuanceerd geluid laten horen in deze tijd van polarisatie over abortus.

Om de ongewenste inmenging van anti-abortusdemonstranten tegen te gaan, hebben een aantal gemeenten bufferzones ingesteld of specifieke demonstratievakken aangewezen waar de demonstranten zich aan moeten houden. In realiteit blijkt dat de grenzen van deze beperkingen worden opgezocht, uitgetest, en soms zelfs aangevochten voor de rechter door de anti-abortuslobby. Zo wordt er net buiten de bufferzones actief geflyerd en op mensen afgestapt. Het is een kat-en-muisspel tussen de abortusklinieken en gemeenten aan de ene kant, en de anti-abortusdemonstranten en hun invloedrijke achterban aan de andere kant. Het grootste slachtoffer hiervan, is de kliniekbezoeker. 

Niet alleen de fysieke aanwezigheid van anti-abortusdemonstranten creëert onnodige stress voor kliniekbezoekers; enkel al de wetenschap dat ze er mogelijk staan op het moment dat iemand naar een abortuskliniek gaat, kan voor veel stress zorgen. Of de anti-abortusdemonstrant er daadwerkelijk staat op de dag zelf, maakt soms niet veel meer uit: de stress is al gecreëerd, de pijn is al geleden. Desondanks gaat de abortus door, want de mensen waarmee Samen naar de Kliniek in contact komt zijn veelal vastberaden in hun keuze, en opgelucht wanneer het voltrokken is.

Abortusbuddy’s nemen maar een deel van deze stress weg - enkel op de dag zelf gaan de begeleidingen door. Dit is waarom Samen naar de Kliniek zich naast het abortusbuddyproject, ook mengt in de maatschappelijke en politieke discussie omtrent bufferzones en intimidatie bij abortusklinieken. Dit mogen we nooit gaan accepteren.

Paradoxaal genoeg wordt de anti-abortusdemonstranten tegelijkertijd meer invloed toegekend dan terecht is.  Uit de ervaring van Samen naar de Kliniek blijkt namelijk dat veel aanvragen voor abortusbuddy’s niet voortkomen uit een concrete angst voor de anti-abortusdemonstranten, maar juist uit een gevoel van eenzaamheid, angst, of schaamte. De tweede, grote raison d'être van Samen naar de Kliniek.

Naast intimidatie op de stoepen van de Nederlandse klinieken, is er nog een grote drempel in de gang naar de abortuskliniek: die van stigma’s en taboes in de samenleving. Volgens het FIOM praat 59% van vrouwen en meisjes* niet makkelijk over het onderwerp abortus. Mede door dit taboe vindt niet iedereen die een ongewenste zwangerschap wil afbreken iemand om in vertrouwen te nemen. De culturele of religieuze achtergrond van de ongewenst zwangere persoon kan hier ook een sterke rol in spelen.

De vrijwillige abortusbuddy’s luisteren zonder oordeel, en begeleiden zonder mening. Omdat ze weten dat deze dag, en deze afspraak bij de kliniek, niet over henzelf gaat, maar over de kliniekbezoeker die ze begeleiden en die hun hulp heeft ingeschakeld om erdoorheen te komen. Dit is hoe de buddy’s sociale en mentale veiligheid bieden aan mensen die mogelijk op een kwetsbaar punt in hun leven staan. 

Tegelijkertijd is ook dit een onderwerp waar Samen naar de Kliniek zich over uitspreekt; abortus is met 30.000 ingrepen per jaar een routinebehandeling in Nederland. Dat het nog in het Wetboek van Strafrecht staat, laat de deur op een kier om het taboe te rechtvaardigen. Als we abortus normaliseren, zullen er niet méér abortussen plaatsvinden, maar wel minder abortussen in een schaduw van negatieve emoties. 

Hoewel er veel positieve beweging is geweest in het abortuslandschap, is er nog een lange weg te gaan voor organisaties als Samen naar de Kliniek. Op de Feminist March in Amsterdam in maart 2023, droegen de vrijwilligers niet voor niets borden mee met de tekst “wat triest dat wij nodig zijn”. In de toekomst hoopt de stichting zichzelf overbodig te maken, doordat het taboe op abortus vervalt en anti-abortusdemonstranten zijn verdwenen. Tot het zo ver is, blijven ze meelopen: met respect voor jouw keuze, samen naar de kliniek.

Samenwerking
Dit artikel is een samenwerking tussen feministisch tijdschrift LOVER en Samen naar de Kliniek. Vind jij het belangrijk dat dit soort artikelen worden geschreven? Doneer dan aan dit werk!

Doneer aan Samen naar de Kliniek

Doneer aan LOVER

Het abortusbuddyproject van Stichting Samen naar de Kliniek is actief in Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Zwolle, Groningen, Roermond, en vanaf september ook in Amsterdam en Haarlem.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.

* Stichting Samen naar de Kliniek hecht grote waarde aan genderneutraal taalgebruik in het maatschappelijke gesprek omtrent abortus. Dit onderzoek is uitgevoerd door FIOM onder mensen die zich identificeren als vrouw en een baarmoeder hebben.