Shoppen voor een gelijkwaardige wereld

Shoppers via Pixabay

De klimaatcrisis vergroot de ongelijkheid in de wereld en treft vooral vrouwen en meisjes. Kan ons koopgedrag de wereld een beetje groener en gelijkwaardiger maken? Ja en nee. Hoewel campagnes en reclames je anders doen vermoeden, is onze individuele invloed maar heel beperkt. LOVER legt uit waarom en zet op een rijtje hoe we tóch een bijdrage kunnen leveren aan betere leefomstandigheden en een gezondere planeet. Met heel veel tips voor verantwoorde webshops.

Aan veel producten die we kopen, kleeft bloed. Denk aan uitbuiting in de kledingindustrie, aan de gruwelijke omstandigheden in de Congolese mijnen waar de grondstoffen voor onze mobiele telefoons gedolven worden en aan dieren- en mensenrechtenschendingen bij voedselproductie.

Klimaatverandering treft vooral vrouwen en meisjes
Over de gevolgen van klimaatverandering en de hoognodige vermindering van de CO2-uitstoot kan niemand zich meer illusies maken. Maar wist je ook dat de klimaatcrisis de ongelijkheid in de wereld vergroot? Er is een onweerlegbare connectie tussen klimaatverandering en genderongelijkheid. De opwarming van de aarde treft kwetsbare, arme bevolkingsgroepen het hardst, vooral in niet-westerse landen. En vooral vrouwen en meisjes.

Elk weldenkend mens met een beetje empathie vindt dit natuurlijk verschrikkelijk. Dus kopen we sulfaatvrije shampoo, tanken we ‘groene’ benzine en scheiden we netjes ons afval. In de supermarkt letten we op keurmerken als Beter Leven, Eko en PlanetProof. Onze biologische boodschappen stoppen we in gerecyclede tasjes. Het geeft ons het gevoel dat we iets bijdragen, terwijl we heus wel weten dat het allemaal niet écht groene zoden aan de vervuilde dijk zet.  

Een betere wereld begint… ehm… niet bij jezelf
Wanneer er ‘duurzaam’ of ‘eerlijke productie’ op een verpakking staat, dan is dat geenszins een garantie. Bedrijven doen zich vaak milieuvriendelijker voor dan ze zijn. Hoe vervuilender een bedrijf is, hoe vaker er sprake is van greenwashing en van valse duurzaamheidsclaims. Het is niets meer en niets minder dan een marketingtruc. Duurzaamheid is ‘in’ en bedrijven poetsen graag hun imago op om klanten aan zich te binden.

Tegelijkertijd is er een hele indoctrinatiecampagne op poten gezet om de oorzaak en oplossing voor klimaatverandering bij individuele consumenten, mensen zoals jij en ik, te leggen. Het verwijtend opgestoken vingertje naar eenieder die plastic schuursponsjes gebruikt en kleding bij de Primark koopt, is niet alleen snobistisch, maar leidt ook de aandacht af van de werkelijke klimaatvernietigers: de manipulatieve miljardenbedrijven en de politieke lobbyisten die de status quo in stand houden en daar bakken met geld aan verdienen.

Consumentenactivisten en economen bezigen graag de mantra ‘de vraag bepaalt het aanbod’. Zo simpel is het helaas niet. Onze samenleving is onlosmakelijk verbonden met de grootste vervuilers: voor ons spaargeld en pensioen zijn we afhankelijk van financiële instellingen, die op hun beurt niet overleven zonder investeringen van bijvoorbeeld de fossiele industrie. Zo zijn er allerlei infrastructurele vervlechtingen die een eenvoudige oplossing onmogelijk maken. Willen we de uitstoot van CO2 terugdringen, dan zijn rigoureuzere stappen en politieke keuzes nodig die verder gaan dan een verbod op plastic rietjes. 

Stoppen met shoppen
Kun je als milieubewuste consument dan helemaal niets doen? Natuurlijk wel. De beste manier om de groei van de afvalberg en plastic soep te remmen is niets nieuws meer kopen.

Kledingdieet
Wist je dat Nederlanders gemiddeld 71 procent van hun kleding nooit dragen? En dan te bedenken hoe milieubelastend de kledingindustrie is en hoe vaak er kinderarbeid in voorkomt. Een kledingdieet en eens iets vaker je kleding (laten) herstellen zijn dus niet alleen goed voor je portemonnee, maar ook voor de wereld. Je kunt je overtollige kleding naar een kringloopwinkel brengen, maar er zijn ook toffe initiatieven op het gebied van kledingruil, zoals The Swapshop.

Minimaliseren kun je leren
Het uitmesten van je kledingkast past trouwens prima in een minimaliseer-challenge, zoals de 30 dagen challenge of de #Minsgame. Bij deze laatste selecteer je een maand lang spullen die je weggeeft, verkoopt, recyclet of naar de kringloop brengt. De dag van de maand bepaalt het aantal items dat je je huis uitwerkt, dus op de eerste dag van de maand is dat één item en op de laatste dag van de maand 30 of 31 items. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat dit meer oplevert dan een opgeruimd huis. Halverwege deze exercitie ging ik steeds kritischer kijken naar wat ik echt nodig heb en waar ik werkelijk aan gehecht ben. Je verandert dus als het ware je mindset, waardoor je uiteindelijk ook minder gaat kopen.

Duurzame pakjesavond
December is voor de meeste mensen de duurste en minst duurzame maand van het jaar, maar je hoeft niet altijd iets nieuws te kopen voor onder de kerstboom. Een ludieke manier om kosten te besparen en te verduurzamen is het pakjesavond-dobbelspel. Je selecteert thuis een vooraf afgesproken aantal items die je niet meer nodig hebt of een ander gunt, en pakt ze in. Tijdens pakjesavond gaan de deelnemers dobbelen om de verzamelde pakjes. Hilariteit verzekerd en een uitgelezen kans om van die ene spuuglelijke kandelaar af te komen die je ooit zelf cadeau kreeg en uit beleefdheid niet durfde weg te gooien.

Tips voor eerlijker en duurzamer shoppen
Er zijn tal van producten die weliswaar niet dé oplossing zijn voor alle ellende in de wereld, maar die het in elk geval niet nog erger maken. Zero waste, plasticvrij en uitbanning van single use-producten zijn daarbij enkele van de sleutelbegrippen. LOVER heeft een flink aantal tips voor je verzameld.

Zelf ben ik al jaren klant bij Leven Zonder Afval. Deze website heeft een groot assortiment van duurzame producten. Van schoonmaakmiddelen en verzorgingsproducten tot kaarsen en kantoorartikelen. Ook leuk: bij elke bestelling zit een handgeschreven bedankkaartje. Een webshop met eveneens een grote variëteit aan artikelen is Ecomondo.

Kleding
Ben je op zoek naar nieuwe kleding en wil je zeker weten hoe duurzaam en eerlijk dat jurkje of die spijkerbroek is geproduceerd, snuffel dan eens rond in de webshop van Project Cece. Een sympathieke kledinglijn is Ndáko Fashion. Dit modemerk is gespecialiseerd in traditionele prints en promoot interculturaliteit. 

Toilet- en keukenpapier
The Good Roll levert 100% boomvriendelijk en duurzaam toiletpapier, keukenpapier en tissues. Alles is gemaakt van 100% gerecycled papier, zonder chloor, kleur- en geurstoffen, en ook de verpakking is plasticvrij. Je kunt kiezen voor rollen met of zonder kleurrijke wraps, die je kunt hergebruiken als cadeaupapier. The Good Roll investeert 50% van de nettowinst in de bouw van toiletten in ontwikkelingslanden.
Op Handgemaakt Duurzaam vind je producten die zijn gemaakt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Behalve wasbaar toiletpapier en snoetenpoetsers vind je er ook herbruikbare koffie- en theefilters.

Verzorgingsproducten
Voor duurzame, plasticvrije, dierproefvrije en vegan verzorgingsproducten en cosmetica kun je bij diverse partijen terecht, zoals Lush, Urban Decay, Hema B.A.E., Jeffree Star Cosmetics en Estrid. Sinds ik Happy Soaps heb ontdekt, wil ik niet anders meer. Happy Soaps levert plasticvrije, handgemaakte verzorgingsproducten uit Nederland. Mijn absolute favoriet is de vegan shampoo bar, die in verschillende geuren verkrijgbaar is. Zo’n bar kost iets meer dan een fles shampoo, maar je doet er vele malen langer mee. Shampoo bars schelen ook enorm in gewicht (handig als je gaat backpacken!), want flessen shampoo bestaan voor het grootste deel uit water.

Voeding
Wat je eet, heeft invloed op het klimaat. Met een paar eenvoudige aanpassingen kun je je CO2-voetafdruk verminderen. Het boek Op Jacht naar Goede Voeding bevat 60 klimaatvriendelijke recepten.
Slow Food is een wereldwijde voedselbeweging die zich inzet voor good, clean en fair voedsel voor iedereen. Dat betekent: kwalitatieve producten met zo min mogelijk impact op dieren en de natuur, en met een eerlijke prijs voor de producent. Een van de activiteiten is Kies Lokaal. 
Boerschappen levert dagvers en seizoensgebonden voedsel direct van de boer bij jou thuis. Je kunt kiezen uit diverse boxen, die compleet met recepten geleverd worden. De boeren die hierin participeren, gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen.
Pieter Pot is een online supermarkt die alle producten verpakkingsvrij levert. Je ontvangt je bestellingen in statiegeldpotten, die je vervolgens weer inlevert voor hergebruik. Vanwege de enorme populariteit hanteert Pieter Pot een wachtlijst.
Zin om uit eten te gaan? Waar ter wereld je ook bent: via Happy Cow vind je snel een restaurant met planeetvriendelijke vegan en vegetarische maaltijden.

Koffie
Voor koffieleuten bevelen we Wakuli aan. Koffie is big business en iedereen probeert er een graantje van mee te pikken. In de gemiddelde keten van koffie zitten veertien schakels tussen boer en consument. Wakuli koopt direct in bij koffieboeren en levert de koffie als brievenbuspakketje bij je thuis. Het weghalen van de tussenhandel scheelt tientallen percentages op de consumentenprijs en daar profiteren de koffieboeren weer van.

Boeken
YouBeDo is een coöperatie die online boeken verkoopt tegen normale prijzen en levertijden. Een percentage van het aankoopbedrag gaat naar een goed doel, dat je als klant zelf mag aanwijzen.

Wenskaarten
De missie van Fairmail is bestrijding van kinderarbeid en stimulering van onderwijs in Peru. Het is een sociale onderneming die fairtrade wenskaarten verkoopt. De organisatie leert kansarme tieners in Trujillo (Peru) fotograferen en verkoopt wenskaarten met hun foto’s erop. De fotografen ontvangen 60% van de winst. Dat geld investeren ze in onderwijs, waarmee ze aan hun toekomst bouwen.

Planten
Plantje.nl levert kamerplanten direct van de kweker bij jou thuis. Dan scheelt vervoer naar en van een tuincentrum. Absolute aanrader is de Groene Kneusjesbox. De planten in deze box zouden anders weggegooid worden, omdat ze een schoonheidsfoutje hebben of te lang in het schap stonden. Voor zo’n 25 euro krijg je tussen de tien en twaalf planten.  

Meubels
Op zoek naar nieuwe meubels? Neem dan eens een kijkje op deze blog. Deze meubelvergelijker onderzocht welke materialen er gebruikt zijn, hoe die zijn verkregen en of ze ecologisch afbreekbaar zijn. De blog tipt elf meubelmerken die qua duurzaamheid behoorlijk groen bezig zijn.

Vrijwilligerswerk in het buitenland
Een beetje off-topic, maar toch: vrijwilligerswerk in het buitenland als vakantie. Het klinkt als een mooie manier om iets goeds te doen voor de wereld. Maar er kleven ook schrijnende risico’s aan. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor de schaduwkant ervan. In dit artikel lees je over de gevaren van voluntourism, wat je beter niet kunt doen en wat je juist wél kunt doen. Grasduin ook eens door de projecten van Projects Abroad. Een voorbeeld van een aansprekend project is het empoweren van vrouwen in Tanzania.

Doneren zonder dat het je een cent kost
Er zijn websites waarbij je kunt doneren aan goede doelen zonder zelf iets extra’s te betalen. Deze websites maken gebruik van affiliatieprogramma’s van (vaak grote) webwinkels. Wanneer je via zo’n website iets bestelt bij een internetgigant, ontvangt de website een vergoeding voor het aanleveren van klanten. Deze vergoeding wordt vervolgens gebruikt om een goed doel (dat je vaak zelf mag kiezen) te ondersteunen. Je donatie aan dat goede doel komt dus in feite van de webwinkel waar je je aankoop hebt gedaan. Voorbeelden van dit soort websites zijn Doelshop en Steun Een Doel. Ook op EcoGoodies vind je een groot aantal duurzame webshops die goede doelen steunen.

Ten slotte
Duurzame en eerlijke producten zijn lang niet altijd goedkoper dan hun milieuvervuilende variant. Maar ze gaan vaak langer mee. En als je dit combineert met minder kopen, houd je geld over dat je aan een goed doel kunt schenken.

En nu maar hopen dat politici wereldwijd eens eindelijk het lef krijgen om écht iets te veranderen om de klimaatcrisis op te lossen.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.