Talkshowtafels: waar zijn de vrouwen?

bron foto : PEXELS

De ondervertegenwoordiging van vrouwen aan de talkshowtafels is een wereldwijd probleem. Talkshows slagen er maar niet in om voldoende vrouwen aan hun tafel te krijgen. De talkshow is nog altijd een zaak van witte mannen.

De Gender en Diversity Hub van de Universiteit Utrecht heeft in mei 2019 een kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar representatie aan talkshowtafels. Uit de resultaten blijkt dat er nog veel ruimte is voor verbetering om achtergestelde groepen te representeren in de media. Denk hierbij aan vrouwen, mensen van kleur, LHBTIQ+ en praktisch opgeleiden. Mannen komen vaak in beeld als de rationeel denkende en handelende burger die duiding brengt en als expert betekenis geeft aan een situatie. Vrouwen daarentegen worden doorgaans afgebeeld als emotioneel slachtoffer.

Representatie en stereotypering
Ook op vlak van nieuwsonderwerpen is er een verschil tussen vrouwen en mannen. Vele onderzoeken maken hierbij een onderscheid tussen hard news en soft news. Bij hard news, met onderwerpen als politiek, economie en technologie, komen vooral mannen aan het woord. Bij soft news, met onderwerpen als gezondheid, sociale thema’s en onderwijs, mogen vrouwen hun zegje doen. Vrouwelijke deskundigen in de media zijn schaars: ze verschijnen vaker in beeld als ‘gewone mensen’, zijn een gast zonder specifieke kennis of expertise of geven hun mening als bezorgde burger op straat. Ook worden vrouwen vaak afgebeeld als huisvrouw, echtgenote of moeder.

Diverse mediamakers proberen het stereotiepe beeld te doorbreken door vaker vrouwelijke experts uit te nodigen. Het verschil tussen vrouwen en mannen blijft echter groot. Het percentage vrouwen dat als experts in de media verschijnt, blijft achterlopen ten opzichte van mannelijke experts aan tafel. Slechts 22% van de vrouwen in het nieuws is een expert en 67% van de vrouwen wordt afgebeeld als de traditionele huisvrouw. Dat blijkt uit het Global Media Monitoring Project (GMMP). 

Verschillende factoren dragen bij aan het gebrek aan vrouwen aan talkshowtafels. Traditionele genderrollen, stereotypen en vooroordelen spelen een rol bij het selectieproces van gasten en presentatoren. Uit onderzoek van het Commissariaat voor de Media over de representatie van vrouwen in Nederlandse non-fictie televisieprogramma’s 2019 en 2021 zijn er twee belangrijke bevindingen. Waar in 2018 ongeveer een kwart van de vrouwelijke nieuwsbronnen een vrouw was, werd dat in 2021 een derde. Ook is er volgens het onderzoek de kans het grootst een vrouwelijke deskundige te zien spreken over bijvoorbeeld gezondheid, sociale zaken, welzijn en gezondheid. De NRC liet onderzoek doen naar de gasten van zeven grote Nederlandse talkshows van februari 2020 tot en met februari 2021. De resultaten vielen te verwachten. Zo bleek dat eenderde vrouw was. En in de top 10 meest gevraagde gasten was slechts één vrouw aanwezig.

Onderzoek vanuit mijn studie
Binnen mijn opleiding Journalistiek heb ik onderzoek gedaan naar het aandeel tafelgasten bij talkshows. Daarvoor heb ik twee talkshows vergeleken: Khalid & Sophie en Beau. Op drie opeenvolgende dagen – 6, 7 en 8 december 2023 – inventariseerde ik wie de gasten waren en over welke onderwerpen ze kwamen praten. Daarbij keek ik naar functie, afkomst,gender en leeftijd.

Vrouw/man
Bij beide talkshows zijn mannelijke tafelgasten duidelijk in de meerderheid.Zowel bij Khalid & Sophie als bij Beau is meer dan de helft van de gasten een man.

Leeftijd
Khalid & Sophie ontvingen,in tegenstelling tot Beau, gasten onder de 30 jaar. Verder verschillen de twee talkshows niet veel van elkaar: de leeftijdsgroepen 30-55 en 55+ zijn nagenoeg evenredig vertegenwoordigd.

Afkomst
Wat betreft afkomst valt op dat bij Beau geen enkele gast met een niet-westerse afkomst is geweest. Bij Khalid & Sophie is dit anders: daar had 29% van de tafelgasten een niet-westerse achtergrond. In conclusie lijkt het erop dat het aantal gasten met een westerse achtergrond domineert. Echter, wanneer je kijkt naar het geboorteland van de Nederlandse bevolking, dan is de verdeling qua afkomst van tafelgasten bij Khalid & Sophie best representatief te noemen. Immers, 74% van de Nederlanders is hier geboren uit ouders die ook beiden in Nederland geboren zijn.

BN’ers
Zowel bij Khalid & Sophie als bij Beau was meer dan de helft van de gasten een BN’er. Journalisten vormden met experts de een-na grootste groep met een percentage van 17%. Bij Beau was 11% van de tafelgasten expert,terwijl Khalid & Sophie geen enkele expert ontvingen. Het aandeel van politieke gasten was bij beide talkshows het kleinst.

De impact op de samenleving
De impact van te weinig vrouwen aan talkshowtafels kan verschillende aspecten van de samenleving beïnvloeden. Ten eerste versterkt het de genderstereotypen en vermindert het de geloofwaardigheid van vrouwen als deskundigen op diverse gebieden. Ten tweede beïnvloedt het de perceptie van het publiek over welke kwesties belangrijk zijn. Door ondervertegenwoordiging gaan andere perspectieven en stemmen verloren. Mediamakers hebben grote invloed op hoe wij elkaar zien en hoe we met elkaar omgaan. De talkshowwereld is een belangrijk podium waar maatschappelijke kwesties worden besproken en meningen worden gevormd. Diversiteit, juist daar, is daarom van groot belang.

Een frisse uitzondering vormt de jonge omroep EVNS (evenness betekent gelijkheid). EVNS, voor en door vrouwen met verschillende achtergronden, strijdt voor meer diversiteit en inclusie om juist het vrouwelijke perspectief te benadrukken in een door mannen gedomineerde wereld.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.