Vergeten vrouwen #9 - prinsjesdagspecial

Vergeten vrouwen 9 Beeld via Pixabay

In de geschiedenisboeken kom je ze niet vaak tegen, maar heldhaftige, geniale en excellerende vrouwen zijn van alle tijden. Ze zijn echter genegeerd, bestolen of simpelweg uit de annalen weggeschreven. Met de reeks Vergeten Vrouwen wil LOVER bijdragen aan het eerherstel dat ze verdienen.

In deze negende editie van Vergeten Vrouwen – daags na Prinsjesdag – brengt LOVER een ode aan prinsessen en koninginnen. Niet echt vergeten vrouwen, maar hun levens en werk zijn ofwel geromantiseerd naar vigerende maatstaven ofwel weggezet als uitzonderingen op hoe het heurt. Ze verdienen beter.

Theophanu (ca. 960 - 991)
Toen de Byzantijnse prinses Theophanu twaalf jaar was, werd ze uitgehuwelijkt aan keizer Otto II en in Rome gekroond tot keizerin van het Heilige Roomse Rijk. Na het overlijden van Otto II werd ze regentes voor haar zoon, die later keizer Otto III zou worden. Van 985 tot aan haar dood in 991 was zij daarmee de machtigste vrouw van West-Europa. In het rijk geïllustreerde boek Theophanu: prinses uit het oosten, keizerin van het westen schetst Dr. Mariëtte Verhoeven haar levensverhaal.

Kristina Wasa / Christina of Sweden (1626 - 1689)
Ze was pas zes jaar toen Christina koningin werd van Zweden. Tegen de wil van haar voogden ontwikkelde ze haar eigen beleid en beëindigde ze de Dertigjarige Oorlog voor Zweden. Het plan was dat ze met haar neef zou trouwen en erfgenamen zou baren om de dynastie voort te zetten. Maar Christina had geen zin om ondergeschikt te zijn aan een man en weigerde te trouwen. In 1654 baarde ze opzien door vrijwillig afstand te doen van de troon, zich te bekeren tot het katholicisme en naar Rome te verhuizen. De intelligente en levenslustige Christina interesseerde zich voor kunst, wetenschap en filosofie. Ook had ze een talenknobbel. Ze was wars van opsmuk, droeg het liefst mannenkleding en had relaties met zowel vrouwen als mannen. Haar eigenzinnige en autonome levensstijl inspireerde menig kunstenaar: er zijn talrijke romans, toneelstukken en films aan haar gewijd.

Cunegonda van Saksen (1740 - 1826)
In de achttiende eeuw was het Limburgse Thorn een Duitse ministaat, waarin vrouwen de scepter zwaaiden. Een van hen was Cunegonda van Saksen, vorstin-abdis van Thorn en Essen. Cunegonda was een stiftvrouw. Stiften (of stichten) waren wereldlijke ordes voor hoogadellijke, ongetrouwde vrouwen. Tegenwoordig worden ze gezien als halve nonnen die hun dagen sleten in kuisheid en gebed, maar niets is minder waar. Stiftvrouwen waren zelfbewuste en autonome vrouwen die in alle vrijheid deden waar ze zin in hadden. De aversie tegen vrouwen met macht zorgde ervoor dat stiften lange tijd door historici genegeerd zijn. Historicus Joost Welten schreef er in 2019 een boek over: De vergeten prinsessen van Thorn.

Boudicca (ca. 30 - ca. 61)
De Keltische Boudicca, lid van de Iceni-stam, leefde in een tijd waarin het Romeinse Rijk zich in rap tempo uitbreidde, ook richting Britannia. De intelligente Boudicca bleek al op jonge leeftijd uit te blinken in de krijgskunst. Toen haar echtgenoot, koning Prasutagus van Iceni, in 60 overleed, liet hij zijn bezittingen na aan Boudicca en hun dochters. De Romeinen pikten dat niet – volgens de Romeinse wetgeving konden vrouwen niets erven – dus besloten de Romeinen het gebied binnen te vallen. Dat gebeurde met veel geweld. Hele dorpen werden verwoest en veel Iceni werden tot slaaf gemaakt. Boudicca en haar dochters werden in het openbaar mishandeld en vernederd. Boudicca liet het er niet bij zitten, mobiliseerde andere stammen en trok met haar leger door Britannia. Onderweg sloten steeds meer vrouwen en mannen zich bij haar aan, waardoor Boudicca uiteindelijk leidinggaf aan een leger van 200.000 mensen. Ze leidde daarmee een van de grootste opstanden tegen het Romeinse Rijk. Na een aantal grote successen werden Boudicca en haar leger uiteindelijk door de Romeinen verslagen.

Sigrid de Hooghartige (970 - 1014)
Over Sigrid Storråda of Sigrid de Hooghartige of Sigrid de Trotse (circa 970 - circa 1014) doen verschillende verhalen de ronde. Dat komt mede doordat zij ook aangeduid wordt met haar Poolse naam Swietoslawa en haar Germaanse naam Gunhild. Ze was waarschijnlijk de dochter van een Poolse hertog en een Boheemse hertogin. Volgens andere bronnen was haar vader de vikingleider Skoglar Toste. Sommige historici vermoeden dat het hier om twee verschillende vrouwen gaat. Hoe dan ook, ‘onze’ Sigrid trouwde eerst met koning Erik VI van Zweden. Na zijn dood bestuurde ze het land in haar eentje. Menig man dong naar haar hand (en land). Op zeker moment was ze al die aanzoeken zo spuugzat, dat ze twee opdringerige types doodde om andere aanbidders af te schrikken. Een aanzoek van koning Olaf I van Noorwegen sloeg ze af, omdat hij eiste dat ze zich tot het christendom zou bekeren. In reactie op haar afwijzing vernederde Olaf haar in het openbaar. Dat had hij beter niet kunnen doen. Sigrid trouwde met koning Sven I van Denemarken, regelde een coalitie van Olafs vijanden en zorgde ervoor dat Noorwegen in het jaar 1000 in de grote zeeslag bij Svolder verslagen werd. Olaf kwam daarbij om het leven.

Amina (1533 - 1610)
Amina werd in 1533 in de stadstaat Zazzau (nu de stad Zaria in Nigeria) geboren als dochter van koning Nikatau en koningin Bakwa Turunku. Ze groeide op bij haar grootvader, die haar onderwees in politieke en militaire zaken. Na de dood van haar ouders rond 1566 werd Amina's broer de koning van Zazzau. Amina was toen al beroemd als krijgsleidster in de cavalerie en vanwege haar militaire vaardigheden. Na de dood van haar broer in 1576 werd Amina koningin. Zazzau was een van de oorspronkelijke zeven Hausa Staten (Hausa Bakwai), die hun inkomsten voornamelijk haalden uit handel in tot slaaf gemaakten. Drie maanden na haar kroning startte Amina een decennialange oorlog tegen buurlanden om het grondgebied van Zazzau uit te breiden. Mede hiermee creëerde ze handelsroutes door heel Noord-Afrika. Haar leger was goed getraind en zeer geducht. Volgens de legende nam Amina in elke ingenomen stad een nieuwe minnaar, die steevast daags na de ‘bruidsnacht’ werd onthoofd. Ter bescherming van veroverde gebieden liet Amina haar steden omringen door aarden wallen. Veel van deze muren staan nog steeds overeind, bekend als ganuwar Amina (Amina's muren). Haar werkelijke biografie is enigszins vertroebeld door latere legenden en volksverhalen. Voor een enigszins geromantiseerde versie van haar leven kun je kijken naar de film Amina op Netflix.

Meer vergeten vrouwen leren kennen? Eerder publiceerde LOVER Vergeten vrouwen (24 juni 2018), Eerherstel voor oervrouwen (20 november 2020), Vergeten vrouwen II (31 augustus 2021), Vergeten vrouwen #3 (12 februari 2022), Vergeten vrouwen #4: kunstspecial (28 mei 2022), Vergeten vrouwen #5 (10 september 2022),  Vergeten vrouwen #6, een special over Zwarte vrouwen (24 december 2022, Vergeten vrouwen #7 over badass bitches (22 februari 2023) en Vergeten vrouwen #8 - verzetsspecial.

Een aantal van de geportretteerde vrouwen in dit artikel is eerder genoemd in vorige edities van ‘Vergeten Vrouwen’ en ‘LOVER Tipt’.

Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.

Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.