Vijf lessen die Ellen Laan ons leerde
Ellen Laan beeld door Mirthe de Haas
Haar missie was om ervoor te zorgen dat vrouwen meer plezier beleven aan seks, want volgens hoogleraar seksuologie Ellen Laan was de emancipatie op het gebied van seksualiteit nog lang niet voltooid. Op zaterdag 22 januari overleed Ellen Laan op 59-jarige leeftijd aan de gevolgen van borstkanker. In dit artikel lees je vijf lessen van Ellen Laan die wij niet meer mogen vergeten.
Ellen Laan studeerde psychologie met seksuologie als bijvak en promoveerde in 1994 op een baanbrekend onderzoek naar seksuele opwinding bij vrouwen. Dit bleef altijd een belangrijk thema in haar wetenschappelijk werk. In 2016 werd Ellen Laan hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en afgelopen november werd ze onderscheiden als Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, voor haar uitzonderlijke bijdragen op het gebied van seksuologie.
Ook buiten de wetenschap zette Ellen Laan zich in voor meer gendergelijkheid tussen de lakens. Zij richtte zich daarbij vooral op het seksuele plezier van de heterovrouw, omdat onderzoek uitwees dat vrouwen die alleen seks hebben met mannen het minst vaak klaarkomen tijdens de seks. Met als doel om de orgasmekloof te dichten richtte ze in 2018 de stichting Seksueel Welzijn Nederland op. Ze kreeg een podium op Lowlands, was te gast bij College Tour en wist een groot publiek te bereiken met haar lessen over seksueel plezier.
1. Seks is meer dan penetratie
Nog steeds zien veel mensen penetratie als ‘echte’ seks en al het andere slechts als ‘voorspel’. Dat penetratie nog vaak wordt gezien als datgene waar heteroseks om draait, was volgens Ellen Laan een grote oorzaak van de orgasmekloof. Terwijl 95% van de mannen klaarkomt van penis-in-vaginaseks, geldt dat maar voor 30% van de vrouwen. Logisch, leerde Ellen Laan ons, want de vagina is in de eerste plaats een baringskanaal. “Daar moet een kind doorheen, dus dat is geen supergevoelig seksueel orgaan”, zei Ellen Laan in een interview met Trouw. “Gelukkig maar, want anders waren we als soort misschien allang uitgestorven.” Om een vrouw seksueel te laten genieten moet de clitoris gestimuleerd worden, bijvoorbeeld met de vingers of tong. Er hoeft helemaal geen piemel in om het ‘echte’ seks te maken. Bovendien heeft 30% van de vrouwen die wel een orgasme bereikt door penetratie eigenlijk ook een clitoraal orgasme, omdat de opgezwollen clitoris van binnenuit wordt gestimuleerd. “Alleen mannen ervaren vaginale orgasmes”, grapte Ellen Laan in een interview met OneWorld.
2. Pijn tijdens de seks is niet normaal
Een op de tien vrouwen heeft altijd pijn tijdens penis-in-vaginaseks. Van de vrouwen onder de 25 ervaart de helft wel eens pijn tijdens het vrijen. “Dat mag je gerust een epidemie noemen”, zei Ellen Laan in het AD. Het ergste daaraan vond zij dat veel vrouwen pijn tijdens de seks geen probleem vinden. Ze denken dat het erbij hoort. Ellen Laan leerde ons dat pijn tijdens de seks niet normaal is. Pijn is namelijk een teken dat de vrouw niet opgewonden genoeg is. Opwinding zorgt voor een gezwollen clitoris, een vochtige vagina en een ontspannen bekkenbodem. Hierdoor is de seks, als het goed is, pijnloos. Toch laten vrouwen zich vaak te vroeg penetreren, voordat ze volledig opgewonden zijn. “Ze stellen het plezier van hun partner boven hun eigen plezier”, aldus Ellen Laan.
3. Vrouwen moeten opkomen voor hun eigen genot
Om de orgasmekloof te dichten moeten vrouwen hun eigen plezier voorop gaan stellen. Ze moeten leren aangeven wat ze lekker vinden en dat ook uitleggen aan hun sekspartner. Zeker in een relatie, maar óók tijdens een onenightstand. “Seksueel plezier is namelijk een noodzakelijke voorwaarde voor pijnloze en prettige seks, niet een ‘bonus’ waar je ook vanaf kunt zien”, vertelde Ellen Laan in het eerdergenoemde Trouw-interview. Ze moeten ook stoppen met orgasmes faken, want zo leren mannen nooit hoe ze een vrouw kunnen laten klaarkomen.
4. Mannen moeten zich in de clitoris verdiepen
Het is zeker niet alleen aan de vrouw om de gelijkheid tussen de lakens te verbeteren. Niet alleen vrouwen, maar ook mannen die seks hebben met vrouwen moeten zich meer in de clitoris gaan verdiepen, want zoals eerder beschreven is dat het orgaan waar het bij de vrouw vooral om draait. En nee, de clitoris is niet alleen dat kleine knopje aan de bovenkant van de vulva, dat is slechts het topje van de ijsberg. De clitoris is een groot inwendig orgaan met vier lange zwellichamen die om de vagina heen liggen. De ware gedaante van de clitoris werd overigens pas in 1998 ontdekt, want het vrouwelijk genot stond nooit centraal in wetenschappelijk onderzoek. Ellen Laan heeft deze ontdekking breed verkondigd en heeft er daarmee misschien wel aan bijgedragen dat de clitoris sinds vorig jaar eindelijk in haar ware gedaante in de biologielesboeken staat.
5. Hoe beter de seks, hoe meer zin je erin krijgt
Ellen Laan leerde ons dat je zin in seks kunt maken. Sterker nog, ze leerde ons dat zin in seks altijd wordt gemaakt, want libido bestaat helemaal niet. Zin in seks ontstaat als je opgewonden raakt van seksuele prikkels. Wat je nodig hebt voor opwinding is een ontspannen lijf, het vermogen om je open te stellen en aanrakingen op plekken waar jij dat fijn vindt. Ellen Laan liet bovendien zien dat vrouwen net zo seksueel zijn als mannen. Nog steeds is het een hardnekkig idee dat mannen van nature vaker zin hebben in seks dan vrouwen, maar volgens Ellen Laan was dat onzin. “Vrouwen hebben niet minder zin, maar wel minder plezier”, vertelde ze in Trouw. Als je als vrouw niet klaarkomt tijdens de seks of pijn hebt, is het logisch dat je niet staat te springen om het vaker te doen. De oplossing is simpel: heb je vaker lekkere seks, dan krijg je er ook meer zin in.
Ellen Laan heeft de seksuologie doen opschudden, en daarmee ook onze denkbeelden over seks. Haar lessen zijn enorm waardevol en nog steeds relevant. Bedankt, Ellen Laan. We hadden nog zoveel meer van je willen leren.
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.
Meer LOVER? Volg ons op Twitter, Instagram, LinkedIn en Facebook.